In kringen van het Vlaamse patronaat wordt steeds meer gesproken over het ‘Deense model’, met name een rechtse minderheidsregering met steun van extreem-rechts van op de oppositiebanken. De sociaal-democratie staat immers te veel onder invloed van de vakbonden om een echt ultraliberaal beleid van zware besparingen te voeren. Maar dat is nu juist hetgeen de bazen verlangen.

We namen eens contact op met Marie Frederiksen van onze Deense zusterorganisatie Socialistisk Standpunkt om te horen hoe het zit met de relatie tussen de rechtse regering en extreem-rechts in Denemarken.

Wat is de steun voor extreem-rechts in Denemarken? En wat voor partij is het?

Extreem-rechts is in het Deense parlement vertegenwoordigd door de Deense Volkspartij (Dansk Folkeparti). Bij de laatste algemene verkiezingen in 2001 werden zij de derde grootste partij in het parlement. In essentie is het een burgerlijke partij. Bijvoorbeeld, de grootste kapitalist in Denemarken, Mærsk Mckinney, heeft hen financiële steun verleend.

Sommige partijleden hebben banden met nazistische milieus, maar er is geen directe band tussen nazi’s en de partij. Je kan de partij zeker niet fascistisch noemen. Het is eerder een heel nationalistische partij. Zo willen ze bijvoorbeeld dat Denemarken de EU verlaat – maar dan op een burgerlijke basis, uiteraard niet op socialistische basis. Tezelfdertijd toont hun nationalisme zich ook sterk in hun anti-immigratiepolitiek. Ze willen immigratie volledig stoppen en alle immigranten en vluchtelingen terugsturen naar hun zogenaamde thuislanden. Ze argumenteren bijvoorbeeld dat Denemarken zijn steun voor de Irakese regering moet terugtrekken tenzij die akkoord zijn om alle Irakese vluchtelingen uit Denemarken op te nemen.

Zij maskeren dat beleid echter met een demagogie ten voordele van de welvaart. Ze hebben een bataljon aan eisen om de welvaart te verbeteren, in het bijzonder voor gepensioneerden en zieken. Daardoor kunnen ze arbeiders wegtrekken van de sociaal-democratie, arbeiders die er genoeg van hebben dat de sociaal-democratie hun problemen niet oplost. Maar één ding is demagogie, een ander ding is evenwel de reële politiek. Ze zijn zonder twijfel een burgerlijke partij die stemt voor besparingen op de kap van de arbeidersklasse.

Wat is de relatie van extreem-rechts met de traditionele rechterzijde?

In 2001 kwam een rechtse regering aan de macht na negen jaar van sociaal-democratische regering. Een van de belangrijkste thema’s was de kwestie van de immigranten. Ook de sociaal-democratie nam een draai naar rechts in navolging van de demagogie van de Dansk Folkeparti. Tijdens de sociaal-democratische regering voelden veel arbeiders dat hun levensomstandigheden achteruitgingen. Maar het enige antwoord dat de sociaal-democraten daar op gaven was: “het is nooit beter geweest”. Dit staat ver af van het leven van gewone mensen. De sociaal-democraten trachten dit gebrek aan voeling echter te maskeren door de discussie te kanaliseren naar immigranten, aangezien ze geen alternatief hadden. Nochtans is het duidelijk dat de sociaal-democratie de rechterzijde niet kan verslaan op hun eigen terrein.

En dus kregen we een rechtse regering, bestaande uit de liberalen en de conservatieven. Hun plan was te privatiseren, te besparen op de welvaartsstaat, de levensstandaard van de arbeiders aanvallen enzovoort. Om daarin te slagen steunden ze op de Dansk Folkeparti. De regering kreeg van de Dansk Folkeparti steun voor elke maatregel in ruil voor een verstrenging van het immigratiebeleid. In sommige gevallen bracht de Dansk Folkeparti demagogisch enkele eisen naar voren, zoals bijvoorbeeld betere voorwaarden voor de gepensioneerden. Na zogenaamde onderhandelingen willigde de regering die eisen dan in. Zo hielpen de regering en de Dansk Folkeparti elkaar om besparingen door te voeren.

Aangezien de meeste partijen tijdens de verkiezingscampagne naar rechts waren opgeschoven inzake het migratiebeleid – omdat geen van hen wilde (of kon) verklaren waarom arbeiders hun levensstandaard voelden dalen – was de toon gezet voor harde aanvallen op deze groep. De grenzen zijn bijna volledig gesloten. Immigranten krijgen een speciaal ‘introductieloon’, dat veel lager is dan het normale loon en dus een goede manier is om druk te zetten op het algemene loonniveau. Je kan niemand van buiten Denemarken huwen voor je 24 bent en een loon ontvangen dat twee mensen kan onderhouden enzovoort. Deze maatregelen zijn vaak bekritiseerd vanuit de mensenrechten, onder andere met betrekking tot discriminatie.

Hoe zie je de toekomst?

In de komende periode zullen opnieuw verkiezingen worden gehouden in Denemarken, waarschijnlijk zelfs al in januari. Totnogtoe is de sociaal-democratie (evenmin als de andere oppositiepartijen) er niet in geslaagd om ook maar enige vorm van echte oppositie te bieden. Nochtans zijn er veel protesten geweest tegen de rechtse regering, dus het zou eigenlijk heel makkelijk moeten zijn. Toch kreeg de sociaal-democratie bij de laatste peilingen minder stemmen dan in de laatste algemene verkiezingen! Ze daalden van 29 naar 27 procent. De liberale partij steeg daarentegen met 1 procent. Er bestaat duidelijk een verband tussen enerzijds het falen van de sociaal-democratische leiding om een alternatief te bieden aan de Deense arbeiders en anderzijds het succes van de rechterzijde, in het bijzonder de Dansk Folkeparti. Het lijkt er evenwel op dat de sociaal-democraten niet echt happig zijn om de verkiezingen te winnen. Er heerst hoge werkloosheid, de economie gaat niet vooruit enzovoort. En ze willen blijkbaar niet aan de macht komen op basis van beloften die ze toch niet kunnen waarmaken zonder te gaan voor een socialistisch beleid.

Tegelijkertijd mogen we de stemmen voor de Dansk Folkeparti beschouwen als een symptoom van de onrust in de Deense samenleving. Grote delen van de bevolking zijn niet tevreden over de manier waarop de zaken er voor staan. Op een bepaald moment zal die onrust ontploffen en dan zal de Dansk Folkeparti niet bij machte zijn om de weg vooruit te tonen. Ze zullen hun echte gezicht laten zien, namelijk dat van een burgerlijke partij die tegen de rechten van de arbeiders is.

Lees ook het interview Extreem-rechtse FPÖ in Oostenrijk stortte in, maar haar beleid blijft overeind! en ons artikel over de verkiezingen Vlaams Blok doodknuffelen in de regering?.