Het Laatste Nieuws publiceerde zaterdag 11 april een kort artikel met als titel: '47% Amerikanen gelooft niet meer in kapitalisme'. We geven het integraal:

"De financiële crisis heeft het rotsvaste geloof in het kapitalisme zelfs in de Verenigde Staten een forse deuk gegeven, zo blijkt. In een enquête van het befaamde peilbureau Rasmussen zegt nog maar 53% van de Amerikanen dat het kapitalistische systeem beter is dan het socialisme. 20% kiest voor het laatste, terwijl 27% het niet weet. De twijfel over de vrije markt is het grootst bij min-30-jarigen, waar het kapitalisme met 37% nog maar net boven de 30% voor socialisme uitkomt. Bij de 40-plussers is de animo voor het socialisme met 13% het laagst." [Het Laatste Nieuws geeft hier foutief het cijfer voor socialisme weer: het is 33 %, zie het originele rapport van Rasmussen, n.v.d.r.]

De uitslag van deze peiling zet serieuze vraagtekens bij het beeld dat hier vaak heerst over de Amerikanen. Net zoals de spreekwoordelijke baksteen in de Belg zijn maag, lijkt het kapitalisme voor eeuwig verbonden met de Amerikaanse ziel. Deze peiling toont echter onomstotelijk dat er niet zoiets is als een eeuwige, vaststaande ziel, niet van een individu noch van een volk. Europeanen doen er goed aan de Amerikanen niet langer te bekijken via die verouderde bril.

De VS is een land met een indrukwekkende revolutionaire traditie. We denken daarbij natuurlijk in de eerste plaats aan de Amerikaanse Revolutie van 1776, die niet alleen bleef nazinderen als groot voorbeeld in opeenvolgende golven van dekolonisatie tijdens de 19e en de 20e eeuw, maar ook de Franse Revolutie inspireerde. De Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-65 was evengoed een revolutie die de zuidelijke slaveneconomie afschafte. Ook de arbeidersbeweging deed van zich horen. Tijdens de jaren '30 was de Amerikaanse vakbeweging in heel de wereld bekend om haar harde acties. Alleen al in maart 1936 waren er 170 bedrijfsbezettingen! De zogenaamde sit-down strike was een geliefd wapen in de arbeidersstrijd. (Lees ook De Grote Depressie en de New Deal)

Het is pas nadat de VS op basis van de Tweede Wereldoorlog de leiding verwierf binnen de kapitalistische wereld (met alle voordelen van dien), dat de arbeidersbeweging sterk aan radicalisme inboette via repressie (Taft-Hartley Act, McCarthyisme) en integratie van de leiding in het systeem. Doordat de VS het wereldleiderschap bekwam in een periode van lange economische groei, konden belangrijke delen van de (blanke) werkende klasse genieten van een hogere levensstandaard. Ook daardoor behield het Amerikaanse systeem een relatieve stabiliteit.

Vandaag ziet het plaatje er echter heel anders uit. Het Amerikaanse kapitalisme kan haar dominante economische positie in de wereld slechts behouden via loeiharde uitbuiting van haar arbeidersklasse. De afgelopen decennia zagen we een spectaculaire verarming van die arbeidersklasse. Degenen die wel nog een degelijke levensstandaard konden bewaren, deden dat via vlotte kredieten, dus door geld dat ze eigenlijk niet hadden. Dat is nu allemaal verdampt met de crisis. Net zoals de militaire macht van de VS steeds meer de greep op de wereld verliest, zo ook is de binnenlandse macht van het Amerikaanse kapitaal aan het eroderen. De bovenstaande peiling getuigt daarvan. De explosieve steun voor socialisme zet ongetwijfeld de alarmlichten op rood in de politieke achterkamers van Washington.

Het is dan ook geen toeval dat een aanzienlijk deel van de heersende klasse haar volle gewicht achter de kandidatuur van Obama gooide. Voor de heersende klasse moet Obama de rol van Roosevelt in de jaren '30 vervullen: achter een wolk van radicale woorden, het systeem ongehavend door de storm loodsen. In weerwil van wat de media ons aanpraten, wil Obama niets fundamenteel veranderen aan het economische systeem. Waarom zou hij anders zijn economische team bevolken met figuren zoals Timothy Geithner en Larry Summers? Zij behoorden in de jaren '90 onder Bill Clinton tot de grote architecten van de financiële deregulering. Intussen is alom geweten dat die deregulering de banken en grote financiële groepen exuberante rijkdom bracht en en passant een van de grootste crisissen ooit veroorzaakte. Het is voor Obama bijgevolg niet meer dan logisch dat Geithner als minister van Financiën en Summers als topadviseur de huidige crisis mogen oplossen. Dat is zowat hetzelfde als een dievenbende na een overval op je huis uitnodigen om je huis te beschermen tegen dieven...

Nadat de roes van de Obamania is uitgewerkt, zal deze werkelijkheid voor velen beginnen klaren. Een socialistische partij kan dan een zichtbaar alternatief worden, de Amerikaanse jeugd kan daar nu al de aanzet toe geven.

Lees ook het artikel van Trotski If America Should Go Communist