Tijdens de zomermaanden is de tandem De Bruyn-Heirman al bij een hoop afdelingen te gast geweest om hun kandidatuur toe te lichten. Waar ze komen, wordt hun intentieverklaring goed ontvangen. Ondanks de drukte maakten ze tijd om onze vragen te beantwoorden.

Waarom vragen jullie aan SP.a-afdelingen om jullie kandidatuur te steunen?

Elke: Vóór 20 september is het vooral belangrijk dat voldoende afdelingen ons als kandidaten naar voren schuiven. Enkel dan is het officieel. We willen dat de SP.a-leden op 21 oktober de kans krijgen om tussen twee duidelijke alternatieven te kiezen. Voor onze kandidatuur kiezen, is in dit vroege stadium al een test voor het democratische gehalte van de partij.

Erik: Als er twee kandidaat-voorzitters zijn, is dat zelfs in het voordeel van Caroline Gennez. Ze moet immers toch in staat zijn om te winnen van een 'tegenkandidaat'? Als dat niet gaat, dan is dat een teken dat we met een zwakke voorzitter zitten. Wij willen in elk geval dat de partij sterker wordt.

Misschien een beetje hypothetisch... maar: wat gaat er met SP.a gebeuren als jullie niet winnen?

Elke: Volgens mij gaat er niet veel veranderen. Het electorale gevolg gaat zijn dat we voor de kiezer niet echt als een alternatief gaan worden beschouwd. Misschien zullen we achteruit blijven boeren.

Erik: Akkoord. Er zijn twee manieren om niet te winnen. Je verliest omdat je niet hebt kunnen meedoen. Dat is het scenario zoals ik net beschreef, waarbij er slechts één kandidaat is, die bijgevolg een zwakke voorzitter wordt. In het geval van een overwinning van Caroline zou de boodschap naar buiten toe zijn dat partij op hetzelfde elan voortgaat. Ofwel zijn we wel kandidaat, en halen we het niet, maar dan is er ten minste een debat geweest. Degene die wint heeft hopelijk dan wat uit het debat geleerd en heeft de capaciteit om hier rekening mee te houden. Een goede campagne kan de partij versterken, ook al winnen we niet. Toch denk ik dat het beste scenario is dat er een voorzitter uit de bus komt die niet verbonden is aan de partijleiding. Pas dan zal het echt duidelijk zijn dat er iets grondig veranderd is.

Jullie hebben het nieuws dat Dirk Van Der Maelen de running mate van Caroline Gennez wordt goed onthaald. Zijn jullie vergeten dat hij het Generatiepact mee heeft goedgekeurd?

Erik: We zijn het niet vergeten, maar wij zijn niet direct mensen die andere mensen vastpinnen op fouten die ze in het verleden hebben gemaakt. Tot voor kort wisten we niet of hij zijn fouten inzag. Nu de intentieverklaring van Caroline en Dirk er is, wordt duidelijk dat hij het pact nog steeds verdedigt. Maar zelfs dan is zijn kandidaatstelling een teken geweest. Van der Maelen wordt immers een links imago toegeschreven. Het is dus een teken dat de top begrepen heeft dat de wind van links komt. Maar zoals de arbeiders op de kieslijsten, is ook dit te weinig en te laat. Het is een poging om de zwakke kandidatuur van Gennez langs de linkerkant te versterken.

In De Morgen is men niet mals voor het standpunt van de vakbonden, die het absenteïsme bij De Post verdedigen.

Erik: Aan hetgeen De Morgen schrijft, hecht ik al jaren geen geloof meer. De krant verdedigt het neoliberale denken. Dat was ook zo ten tijde van het Generatiepact. Men moet eens degelijk op zoek gaan naar de oorzaken van dat absenteïsme. Als mensen vaak afwezig zijn, dan scheelt er iets. Ik heb toevallig een schoonzoon die bij De Post werkt. Nu is hij nog jong en kan hij de job volhouden. Maar hij moet zo hard werken dat ik niet weet hoe lang dat nog gaat duren. Ook bij De Post zien we een 'militarisering van de arbeid'. De patroons vinden dat loontrekkenden maar een job moeten zoeken onder hún voorwaarden. De logica van de vrije markt zou toch betekenen dat ofwel de lonen stijgen, ofwel dat de arbeidsomstandigheden verbeteren (door herverdeling, technologie enz.) Maar nee, de vrije marktideologie is niet van toepassing op de arbeidsmarkt. Het is natuurlijk gemakkelijk om vanuit de luie redactiestoel de loontrekkenden te veroordelen...

Hoe staan jullie tegenover de staatshervorming? Moet die worden gesteund vanuit de oppositie? Of is de houding van Vande Lanotte juist, om de modaliteiten van de staatshervorming af te wachten alvorens er steun aan te verlenen?

Erik: Er zit een tegenstrijdigheid in de vraagstelling; beide uitspraken worden aan Vande Lanotte toegeschreven! Zijn eerste uitspraak was echter overmoed. Nu krabbelt hij terug door te zeggen “de modaliteiten te zullen afwachten.” Ik zou nog een stap verder gaan. Van elke staatshervorming moet, naar analogie met een milieurapport, een sociaal effectenrapport worden opgesteld. Een staatshervorming waar mensen vooruit gaan ten koste van anderen, ook al spreken ze een andere taal, kunnen wij niet steunen. Pas op, wij zijn niet noodzakelijk tegen elke staatshervorming. De instituties zijn niet heilig. Verbeteringen zijn zinvol.

Hoe staan jullie tegenover de roep om het oprukken van de islam in Europa tegen te houden?

Elke: Ik heb de indruk dat de organisatoren van 'Stop de islamisering van Europa' mensen in kampen willen opdelen. En laat het nu juist dat soort van politiek zijn dat extremisme in de hand werkt. Volgens mij is islam in veel opzichten hetzelfde als het christendom, en is er geen reden om schrik te hebben van de religie op zich. Extemisme is nooit goed natuurlijk. Ik heb soms de indruk dat diegenen die zo'n schrik hebben van 'de islam' impliciet onzeker zijn over hun eigen verworvenheden. Moet een optimistisch, sociaal, tolerant en zelfzeker Europa schrik hebben om andere culturen te verwelkomen? Ik denk het niet. Maar dan moeten we wel nadenken over hoe we Europese burgers de hefbomen gaan geven om weer wat optimistischer te zijn over hun plaats in de wereld en over de toekomst. Ook hier geldt: meer socialisme!

Erik: Ik zie geen oprukken van de islam. Ik zie wel maatschappelijke ontreddering. Dat uit zich niet alleen in een terugkeer naar islamwaarden. Bij autochtonen zien we het oprukken van rechts en het opdoemen van middeleeuwse ideeën, zoals het creationisme. Ik scheer dat allemaal over dezelfde kam. We moeten er iets aan doen, niet door diabolisering, maar door de samenleving opnieuw aantrekkelijker te maken. En zoals Elke zegt, het socialisme moet hierin een grote rol spelen. Socialisten moeten duidelijk maken dat een samenleving niet draait om het vergaren van winst en het consumeren van prestigegoederen, maar om waarden als solidariteit en duurzaamheid.

Hoe kunnen individuele SP.a-leden nu het best helpen om jullie kandidatuur in de goede richting te duwen?

Elke: Ik hoop dat de leden kritisch zijn tegenover wat er vanuit Brussel komt aangewaaid en dat elk individueel lid onze kandidatuur ernstig overweegt op basis van de intentieverklaring. Leden die de verantwoordelijkheid opnemen om het debat mee vorm te geven, zijn op hun beurt de beste sensibilisering voor andere leden.

Wat is het eerste dat jullie doen indien jullie tot voorzitter en ondervoorzitter worden verkozen?

Erik: De missing link opvullen in onze ideologie. We moeten het cruciale element van de partij herstellen, namelijk onze sociaal-economische visie. Deze is te lang aangetast door een neoliberale logica, door het gelijke kansendiscours. Tijdens een derde luik van het ideologisch congres moeten we ons buigen over economische en financiële thema's. Hier gaan we de vakbonden bij betrekken want die zijn in de eerste twee luiken weggeduwd. We moeten een nieuw ideologisch verhaal schrijven, met economische democratie als centraal punt. Daarnaast wil ik het eerste jaar met elke afdeling rond de tafel gaan zitten om een plan uit te dokteren waarmee we de SP.a lokaal weer op de kaart kunnen zetten. De afdelingen moeten hier logistieke steun voor krijgen, maar ik denk ook aan kaderscholen, om lokale mandatarissen, bestuursleden en militanten ideologisch en praktisch te wapenen.

Elke: Een partijblad van en voor de leden. Tapas is niet bepaald informatief en geeft ook niet echt een beeld van wat er in de partij leeft. Wie zei dat ook al weer dat het maken van een blad een goede manier is om een partijapparaat op te bouwen?