In het weekblad Knack (nr. 36) staat een opmerkelijk interview met Louis Tobback (SP.a) en Yvan Mayeur, kamerlid voor de PS. Mayeur lanceerde samen met een ander kamerlid, Jean Cornil, een oproep voor een democratisch en ecologisch socialisme in antikapitalistische zin. Volgens Mayeur is het kapitalisme létterlijk dodelijk, voor de planeet en het individu: "Socialisten moeten het redden van de planeet centraal stellen en radicaal breken met het kapitalisme".
Tobback knoopt aan bij de strijd rond de gezondheidszorg in de Verenigde Staten waar de hervormingen van Obama worden tegengehouden "op grond van de zogenaamde vrijheid. Een vrijheid die Rosa Luxemburg al de vrijheid van een vrije vos in een hok met allemaal vrije kippen noemde". Wat verder stelt hij: "De voorbije 25 jaar hebben we de intellectuele dominantie van het neoliberale kapitalisme moeten ondergaan".
Maar de economische crisis vormt volgens Tobback een gelegenheid: "We hadden dus als socialisten met beide handen de gelegenheid te baat moeten nemen om luidkeels het failliet van dit neoliberale systeem te verkondigen. Maar een aantal vooraanstaande sociaaldemocraten, ook in Vlaanderen, willen en durven dat proces niet maken. Om redenen waarnaar ik het raden heb. Ik onderschrijf dan ook volledig de oproep van die kerels van de PS om eindelijk opnieuw een diepgaande discussie te voeren over waar we met deze samenleving naartoe willen. Wij socialisten hebben zulke ideologische discussies nodig zoals brood."
We zijn het regelmatig oneens met Louis, maar als het goed is, dan mag het ook gezegd worden. Louis heeft gelijk. In feite stelt hij hier wat Vonk de afgelopen jaren keer op keer is blijven herhalen, namelijk dat er in de socialistische arbeidersbeweging dringend nood is aan een diepgaande ideologische discussie. Als ideologische discussies voor socialisten zijn zoals brood, dan balanceert de socialistische partij vandaag op de rand van de hongerdood. Dat is de realiteit.
En dat terwijl de economische crisis, de humanitaire crisis en de ecologische crisis de mens en de planeet bedreigen. Deze crises zullen zich blijven manifesteren zolang we niet radicaal breken met het kapitalisme, dat de grondoorzaak vormt van elk van deze rampen. En wanneer we de ideologische discussie over het kapitalisme heropenen, dan zal ook de discussie over de waarde van het marxisme zich opnieuw opdringen. Het marxisme is immers de wetenschap van het kapitalisme.
Tobback verwees al naar Rosa Luxemburg. En terecht, want de werken van Rosa Luxemburg bevatten een ware schat aan marxistische ideeën. Om het ideologische debat alvast wat te stimuleren, nemen we hier ook een ander interessant citaat over uit haar bekende Junius-pamflet. Het is helaas geen oneliner, Louis, maar soit:
"De sprong naar het socialisme kan nooit volbracht worden, zolang uit de ontwikkeling van de materiële voorwaarden geen vonk overslaat op het bewustzijn van de massa's. De overwinning van het socialisme zal niet uit de lucht komen gevallen. Zij kan slechts bevochten worden door een reeks geweldige krachtproeven tussen de oude en nieuwe machten. Het internationale proletariaat zal daarbij onder leiding van de Sociaaldemocratie leren om zijn lot in eigen hand te nemen, in plaats van een willoze speelbal te zijn, het roer van het maatschappelijke leven te bemachtigen om een doelbewuste bestuurder van de eigen geschiedenis te worden. Friedrich Engels zei eens: 'De burgerlijke maatschappij staat voor een dilemma, ofwel gaat ze over naar het socialisme ofwel valt ze terug naar de barbarij'. "
Socialisme of barbarij, dat is het dilemma dat de crisis van het kapitalisme - de crisis in al zijn menselijke en ecologische aspecten - ons oplegt. Als we als socialisten vaststellen dat het systeem failliet is, dan moeten we nu ook de daad bij het woord voegen. We moeten dan bijvoorbeeld beslissen om dat systeem niet meer mee te beheren vanuit een burgerlijke regering. En bovenal moet er in de partijafdelingen, en vervolgens via een bredere campagne, een antikapitalistisch programma tegen de crisis ter discussie voorgelegd worden.