Op zondag 2 december vond de grootste klimaatmars ooit in België plaats. 75000 mensen kwamen op straat om de machthebbers op de urgentie van de ecologische problemen te wijzen.
Zijn politici ontvankelijk voor onze signalen?
En wat deden die? Het patronaat zat op de golfbaan, want die wisten al dat hun werk rond was. Politici zoals Wouter Beke en Gwendolyn Rutten gaven paternalistische schouderklopjes aan de betogers die een 'sterk signaal' gaven. Vlaams minister Schauvliege klopte zichzelf op de borst. De toenmalige minister van Energie en Leefmilieu Marie-Christine Marghem liep mee op de betoging. En wat deed Marghem daarna? Ze stapte op een zakenjet naar Katowice, om daar samen met enkele andere landen de klimaattop te kelderen. Samen met enkele Oost-Europese landen weigerden onze ministers de energiedoelstellingen naar 2020 te volgen. Lees: Electrabel mag niets in de weg worden gelegd en bedrijven mogen niet worden gedwongen te investeren in moderne en energie-efficiënte infrastructuur.
Wereldvreemd en systeemtrouw
Het cynisme van de heersende klasse is even groot als haar winstbejag. En dat is de kern van de zaak. Hoe hard we ook roepen, met hoeveel en voor hoelang we ook op straat komen, we zullen niet gehoord worden. Onder het kapitalistische systeem is het onmogelijk om de snelle, diepgaande en wereldwijde transitie te bekomen die zo nodig is om de klimaatopwarming onder 1,5°C te houden. Nochtans is de technologie en de kennis beschikbaar. De experts van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) schatten dat een wereldwijde omschakeling van de productie naar de meest gevorderde groene-energietechnologie, 483 miljard $ aan bijkomende investeringen per jaar zou kosten.
Een dergelijke som kunnen en willen de machthebbers niet op tafel gooien. Zelfs de grootste bedrijven zouden met dergelijke investeringen een nadeel oplopen tegen concurrenten die de investeringen niet maken. Op korte termijn (de enige die in het kapitalisme telt) zouden zo'n investeringen ook aan de winstvoeten (rond de 15-20%) knagen.
De staten zitten al op een schuldenberg. De politici in de zak, of ten minste in de lobbygreep van de grote bedrijven. Die gaan geen harde maatregelen treffen tegen hun mecenassen. Wat ze wel doen is ecologisch crisis-management: met valse beloftes en verklaringen de bevolking kalmeren, om in werkelijkheid business as usual te doen.
De bevolking is gesensibiliseerd en gemobiliseerd, wat nu?
Geconfronteerd met deze situatie blijft de milieubeweging meer van hetzelfde doen. Sinds haar begin probeert ze de bevolking en de machthebbers te sensibiliseren. Dat de bevolking meer dan gesensibiliseerd is, is duidelijk. Dat de heersende klasse niet te sensibiliseren valt, is ondertussen even duidelijk.
De bepalende organisaties in de Belgische milieubeweging, zoals Climate Express en Greenpeace, moeten dit inzien. Om iets in het kapitalistische systeem te verkrijgen, moet je het niet lief vragen. Je moet het systeem pijn doen, hoe meer hoe liever. Dat is de les van de gele hesjes: niet vragen, maar eisen, en de economie platleggen. En dat gebeurt niet op een zondagsbetoging, wel tijdens een algemene stakings-en blokkadedag. Daar is er nood aan: gele en groene hesjes samen tegen het ecologische en sociale kerkhof dat het kapitalisme aanricht.
Dergelijke acties tonen ook meteen de volgende stap aan: het is de werkende bevloking die de samenleving doet draaien. Het is diezelfde klasse van loontrekkers en kleine zelfstandigen die alle troeven in handen heeft om het kapitalisme omver te werpen en de samenleving op een andere basis te organiseren. De meest vervuilende en centrale sectoren moeten uit handen worden genomen van de 1%, om onder democratische controle van de bevolking worden gebracht. Er is nood aan een geplande ecologische transitie van de economie, en je kan slechts plannen wat je controleert, en je controleert slechts hetgeen je bezit.
Het uitwerken van een breed gedragen programma, dat alle lessen trekt uit de onwil en onkunde van de economische en politieke machthebbers om iets aan de klimaatverandering te doen, is dringend nodig. Die ideeënstrijd moet binnen de ecologische en sociale beweging worden gevoerd om ze klaar te stomen voor de volgende etappe. Betogingen die het systeem geen pijn doen en geen alternatief aanreiken buiten het huidige systeem, zijn een doodlopend straatje.