Wanneer we dit schrijven op 19 april 2023, heeft het laatste overleg tussen de vakbonden en de directie van Delhaize weeral niets opgeleverd. Zelfs de aanwezigheid van de sociaal bemiddelaar bracht geen zoden aan de dijk.
Nochtans waren de vakbonden hoopvol naar de onderhandelingstafel getrokken.
“Wij zijn vandaag voor de directie een gewone gesprekspartner, we willen weer een sociale partner worden,” aldus Myriam Delmée (BBTK/SETCA).
“Als het sociaal overleg vandaag terug op de rails komt, dan kan de staking misschien opgeschort worden” verklaarde een woordvoerder van ACV-Impuls.
Delhaize blijft echter het been stijf houden en wil haar oorspronkelijke plan om alle vestigingen aan zelfstandige uitbaters over te laten, onverminderd doorvoeren. Ze spelen het spel zeer hard, dienden een “eenzijdig verzoekschrift” in, waarbij deurwaarders naar de stakingspiketten gestuurd worden en proberen de vakbonden en het sociaal overleg te criminaliseren. Bij het laatste gesprek werd een bodyguard ingehuurd, “ter bescherming” van de CEO. Ze trekken ook volop de kaart van desinformatie door te schermen met CAO 32bis, die zogezegd dezelfde arbeidsvoorwaarden zou garanderen bij de zelfstandige uitbaters.
“Het personeel moet zich geen zorgen maken” luidde het in een net uitgebracht persbericht “Ze moeten enkel de zondag werken als ze daarmee akkoord zijn.”
Niets belet de nieuwe patroons echter om na verloop van tijd de regels te veranderen en mensen – vanwege economische noodwendigheid! – toch te ontslaan.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de werknemers woedend zijn en vastbesloten om de staking verder te zetten, ja zelfs te verharden. Dé hamvraag is natuurlijk: hoe zou dat zo goed mogelijk georganiseerd kunnen worden?
De hoop op een juridische uitweg
De houding van Delhaize is een uitzondering in het Belgisch ondernemingslandschap. Meestal wordt er, soms na wekenlang onderhandelen, een compromis bereikt tussen patroons en vakbonden. Wanneer dit zoals vandaag niet lukt, dan heeft de vakbondsleiding de neiging om zich op het juridische vlak te begeven en hulp van de staat en zijn instituties te verwachten. Zo loopt er vandaag nog een derdenverzet van de vakbonden tegen het “eenzijdig verzoekschrift”, het is nog wachten op de uitslag, maar we moeten ons geen illusies maken. Volgens prof. arbeidsrecht Patrick Humblet is België veroordeeld door de Raad van Europa om dergelijke verzoekschriften te gebruiken, die maar één partij aan het woord laten en totaal ondemocratisch zijn, omdat ze in strijd zijn met het Europees sociaal recht. De Belgische Staat legde dat vonnis gewoon naast zich neer en doet gewoon door!
De federale minister van Economie en Werk, Pierre-Yves Dermagne (PS signatuur) moet zelf een initiatief nemen wanneer de situatie blijft aanslepen. Hij kan één paritair comité maken, hij heeft daar perfect het recht toe, voor de gehele handelssector. Dat zou tegelijkertijd tegemoetkomen aan de vakbondseisen om de arbeidsomstandigheden van alle werknemers van de handel gelijk te trekken. Maar dat zou jammer genoeg geen duurzame oplossing zijn: wanneer de oude CAO’s aflopen, moeten er nieuwe onderhandeld worden en dan spelen toch de krachtsverhoudingen per winkel of keten en begint alles opnieuw! Als we willen dat werknemers niet langer meer als vee verhandeld worden, dan hebben we geen nood aan een Delhaizewet, een Renaultwet 2.0 en ander gepruts in de marge concludeert de professor, we moeten gaan voor een echte ondernemingsdemocratie. De tactiek om via stakingen, blokkades e.d. weerwerk te bieden is veel efficiënter dan al het slap geleuter in de parlementaire coulissen!
Naar een ééngemaakte, offensieve strijd in gemeenschappelijk front
Op 17 april organiseerden de drie vakbonden van Delhaize een meeting aan het Zuidstation te Brussel. Méér dan 2500 enthousiaste stakers waren er aanwezig. Een zevental délégés gaven een verslag van hun ervaringen op de werkvloer en de piketten. Al vlug bleek dat Myriam Delmée (verantwoordelijke BBTK/SETCA) zich wou beperken tot een infomoment terwijl Myriam Djegham (verantwoordelijke CNE) er een betoging aan wou vastknopen. Uiteindelijk leidde Myriam Djegham een betoging van een 1000-tal deelnemers tot aan de gebouwen van het VBO. Wat door sommigen verkeerdelijk aanzien werd als concurrentie tussen twee vakbonden in aanloop naar de sociale verkiezingen, is in werkelijkheid een fundamenteel verschil in aanpak van de twee vakbonden. Het CNE riep ook, samen met de liberale vakbond, op tot een uitbreiding van de staking in de gehele handelssector en diende hiervoor ook een stakingsaanzegging in, terwijl de BBTK/SETCA zich veel voorzichtiger opstelt en het verloop van de onderhandelingen wil blijven afwachten. Bij de bezoeken aan de piketten werd duidelijk dat vele stakers er zich terdege van bewust zijn dat hun strijd met argusogen gevolgd wordt door de gehele sector. Als het bij Delhaize lukt, dan zijn Carrefour en Colruyt de volgende. Zoals Anik, aan het piket in Berchem het verwoordde:
“De kapitalisten die Delhaize en Carrefour beheren zijn elkaars concurrenten. Voor hen telt enkel de winst. Het personeel dat er werkt zijn elkaars bondgenoten.”
De stakers zijn al overtuigd, nu de leiding van sommige vakbonden nog. De tijd is méér dan rijp om de strijd uit te breiden. Carrefour stelde de ondernemingsraad van december 2022 voor onbepaalde tijd uit, waar “een belangrijke” mededeling zou gedaan worden. Volgens sommigen zouden ze hun 84 supermarkten willen verzelfstandigen. Deze morgen (19 april 2023) liet de groep Colruyt weten dat ze het grootste deel van Dreamland zal verkopen aan de keten Toy Champ, waarbij 192 van de 1100 jobs zullen sneuvelen.
Wordt zeker vervolgd.