Interview met Jean Castilla, CFDT-Renault Choisy-le-Roi
Frankrijk is niet alleen een vakantieland voor heel wat Belgen, maar ook het land van de regering Jospin, die in vergelijking met de rest van de Europese sociaal-democratie (zeker met Tony Blair of Gerard Schroeder) enigszins uit de toon valt. In een coalitie met de Franse communisten en groenen kan Jospin zich ook moeilijk sociaal-liberaal opstellen. Maar laat de 35-urenwet een duidelijk sociale toon weerklinken? We ontmoetten Jean Castilla, een ervaren syndicalist bij Renault.
Jean is secretaris van de syndicale afdeling CFDT in de Renault-fabriek van Choisy:
"Onze fabriek is van een bepaald type. De toegevoegde waarde van de arbeid is relatief laag. We maken chassis-onderdelen, remblokken, uitlaatpijpen, veringen enzovoort voor alle modellen, van Twingo tot Safrane. Wij leveren aan de assemblagefabrieken rond Parijs en elders. Er werken ongeveer duizend arbeiders in Renault Choisy, waarvan een meerderheid van vreemde nationaliteit. Een belangrijk deel woont in foyers zonder gezin. Ze zijn hier sinds het begin van de jaren ‘70. Gedurende de jaren ‘70 en ‘80 hebben de Franse constructeurs Afrikaanse en maghrebijnse migranten extra uitgebuit om hun winsten te verzekeren zonder al te veel te moeten moderniseren. In de automobielnijverheid bleef het Taylorisme hoogtij vieren: zwaar fysiek werk met een strikte omkadering. Zowel Peugeot als Renault investeerden weinig in vorming en technologische innovatie, tot ze in het begin van de jaren ‘80 noodgedwongen tot een inhaalbeweging werden gedwongen. De productiviteit verhoogde drastisch, wat gepaard ging met een grote afslanking van het aantal arbeidsplaatsen. Op twintig jaar tijd (van 1979 tot 1999) daalde het aantal werkers bij Renault van 115.000 naar 40.000, voor een jaarlijkse productie die schommelt rond de 2.000.000. Deze afslanking bemoeilijkte ook een verjonging: vandaag is de gemiddelde leeftijd in de automobielsector 48 jaar! In deze context probeert Renault in navolging van Peugeot de 35-urenwet te gebruiken om enerzijds drastisch te flexibiliseren en anderzijds te verjongen."
Hoe gaat de arbeidsduurvermindering in haar werk?
De regering heeft de wet Robien vervangen door een nieuw wettelijk kader dat de overgang naar de 35 of 32 uren voorziet. De wet voorziet een financiering van jaarlijkse forfaitaire sommen per bijkomende tewerkstelling. Deze sommen verminderen naarmate het jaar 2000 nadert. Dan (of 2002 voor bedrijven met minder dan 20 werknemers) zal de wettelijke arbeidstijd immers teruggebracht zijn tot 35 uur in plaats van 39. De financiering is dus zo berekend dat de arbeidsduurvermindering zonder loonverlies de loonmassa bij de bedrijven niet de hoogte injaagt. De afbouw van de financiering houdt rekening met de verhoging van de productiviteit en heeft tot doel de ondernemingen aan te zetten om zo snel mogelijk onderhandelen te starten en CAO's af te sluiten. Strikt technisch genomen is de wet niet zo slecht, rekening houdend met de afwezigheid van een syndicale druk naar de regering toe tijdens de uitwerking ervan. Anderzijds heeft het CNPF (patroonsfederatie) wél druk uitgevoerd. Maar de wet is gebrekkig door wat zij niet bepaalt, en de patroons benutten deze lacunes vandaag volop.
Is dit ook zo bij Renault?
En of! Eerst en vooral waren er onderhandelingen om een centraal akkoord af te sluiten binnen de Renault-groep. Het is belangrijk aan te stippen dat dit op zich al een verkeerde aanpak is. We zouden eerst en vooral een CAO op het niveau van de automobielnijverheid moeten afsluiten, zodat alle onderaannemers ook betrokken zijn. Het centraal akkoord bij Renault werd enkel ondertekend door de CGC (kadervakbond), Force Ouvrière (corporatistische vakbond) en de CFDT. In Frankrijk is een CAO geldig van zodra één vakbond zijn handtekening eronder zet. Het is een schande dat de CFDT heeft getekend. Zeven van de elf secties van onze vakbond, met inbegrip van deze waar we de meerderheid haalden bij de sociale verkiezingen, waren tegen ondertekening. We waren samen met de CGT een raadpleging begonnen bij het personeel. Hieruit bleek dat een meerderheid van de arbeiders tegen deze CAO was. Ondanks dit alles heeft de verantwoordelijke Manu Couvreur toch getekend. Totaal ondemocratisch, waardoor we nu in een interne strijd verwikkeld zijn.
Wat voorziet deze arbeidsduurvermindering (ADV) CAO bij Renault?
Het centraal akkoord voorziet in een ADV van 10 procent, met maar 4,5 procent bijkomende aanwervingen. Deze ADV levert in theorie tien à elf dagen bijkomend verlof op. Van deze ADV dagen mogen de arbeiders er drie zelf bepalen, de andere zeven bepaalt de directie. Deze ADV dagen worden in een ‘tijdsbank’ gestoken die tot 35 dagen mag tellen. Pas als deze 'gevuld' is mogen de arbeiders opnieuw individueel bijkomende verlofdagen bepalen. In de praktijk wordt de ADV hierdoor bevroren. Erger: omgevormd tot een pluri-annualisering, vermits we sommige periodes 45 of 48 uur per week zullen werken met inbegrip van zaterdagen en andere periodes 28 of 30 u. Dit centraal akkoord dient nu aangevuld te worden door CAO's op niveaus van de technische exploitatie-eenheden en de strijd is hier volop aan de gang. Er zijn al werkonderbrekingen geweest, maar het is zeer moelijk recht te trekken wat krom is!