Dit is geen normale crisis. Het is zelfs geen normale crisis van het kapitalisme. Dit is wat we een organische crisis van het kapitalisme noemen. Een crisis niet alleen van overproductie maar een crisis van alle geledingen van het systeem, zowel op economisch vlak als op het vlak van de politiek, de cultuur, het onderwijs, de moraal, de internationale relaties of militaire relaties tussen landen. Er is waarschijnlijk nooit een crisis als deze geweest in het verleden.
Het is dus niet te verwonderen dat op wereldvlak maar vooral in Europa en de VS het geloof in het kapitalisme verbrokkelt. “Het geloof dat mensen beter af zijn in de vrije markt is een slachtoffer van de Grote Recessie”. Dit is het besluit van het Pew Global Attitudes Project, een instelling die wereldwijd peilt naar de veranderingen in de publieke opinie (1). De ontgoocheling met het kapitalisme is het grootst in landen zoals Spanje, Italië en Polen. Hier is het slechts nog een kleine minderheid die vertrouwen heeft in de ‘markt’, d.w.z. in het kapitalisme.
De kapitalisten zelf beseffen dit maar al te goed. Toch hebben ze geen oplossing voor de crisis van hun systeem. Enerzijds proberen ze de economie aan te zwengelen door de interestvoeten (de prijs van het geld) sterk te verlagen. Maar deze interesten bevinden zich al op een zeer laag niveau. Anderzijds pompen ze massaal geld in de economie, maar dit heeft gezorgd voor torenhoge schulden. De wereldeconomie verdrinkt als het ware in een oceaan van geld. De Belgische liberale econoom Geert Noels gaf onlangs ontsteld toe dat sinds 2001 de wereld steeds meer geld wordt ingepompt maar met steeds minder resultaat. De motor trekt maar niet aan. Zoals een heroïnejunkie heeft het kapitalisme steeds meer ‘injecties’ nodig met steeds minder en minder effect. De roes komt er niet meer.
Er rest de kapitalisten dan slechts één oplossing: de sociale en economische rechten afbreken. Hiermee hopen ze hun producten goedkoper te maken en beter te kunnen verkopen. Alles wat de laatste 40 of 50 jaar het verschil maakte in Europa met een mensonterend bestaan wordt afgebouwd. In het zuiden van Europa gebeurt dit zeer snel. Landen zoals Griekenland en Spanje zijn immers de zwakke schakels van het Europees kapitalisme.
De economische schade die in Griekenland wordt aangericht is vergelijkbaar met de ravages van een oorlog. Sinds het begin van de crisis in 2008 is de economie met een vijfde gekrompen. In de industrie is zelfs meer dan één derde van alle bedrijvigheid vernield. De inkomens zijn gemiddeld gedaald met een vierde. In het openbaar ambt zijn de pensioenen met 35 à 40 procent verminderd. Een tiende van de werkende bevolking ziet haar loon niet op tijd uitbetaald en een half miljoen mensen werd voor de laatste drie maand niet betaald voor het gedane werk. Museumpersoneel in Athene wordt al een jaar niet meer betaald. Zelfmoord is er voor sommige mensen een ‘uitweg’ uit de crisis. Op korte tijd is het aantal zelfdodingen er met de helft gestegen. Wat op het spel staat is niet de ene of de andere sociale verworvenheid die bedreigd wordt door het kapitalisme. Dit is echt een kwestie van menselijke beschaving.
Maar de mensen vechten terug. De arbeidersklasse en veel jongeren, studenten en scholieren, laten zich niet zomaar kisten. Op anderhalf jaar tijd raasden zeker 18 algemene stakingen over het land. Aan strijdbaarheid hebben de Grieken voor niemand onder te doen. Maar dit is geen normale crisis van het kapitalisme. Wat vroeger kon worden tegengehouden met één of meerdere algemene stakingen kan vandaag niet meer. De crisis is hiervoor te diep, te structureel. Er is meer nodig dan een reeks algemene stakingen. Er is vooral een revolutionair alternatief nodig om het kapitalisme omver te werpen. De twee laatste verkiezingen in Griekenland waren vanuit dat oogpunt wel zeer opmerkelijk.
De razendsnelle groei van Syriza, de radicale linkse formatie, drukt een enorme radicalisering uit bij de Griekse bevolking. Op een paar jaar tijd werd Syriza de tweede grootste partij. Het is ook de eerste keer sinds het begin van de crisis dat de radicalisering naar links onder de arbeidersklasse en de jongeren een politieke uitdrukking krijgt in een massaorganisatie. Deze radicalisering doet bij de kapitalisten internationaal alarmbelletjes rinkelen. Ze beginnen schrik te hebben. Maar ze zitten vast in de tegenstellingen van hun crisis.
De diepe crisis die Griekenland in haar greep heeft breidt zich nu uit naar andere landen. Spanje wankelt. Tijdens de zomer kwamen in goede oude spontane traditie talloze ambtenaren, waaronder de politie en de brandweer, op straat. De ‘zwarte marsen’ van de mijnwerkers werden in Madrid onthaald door een mensenzee. De sluiting van de steenkoolmijnen gaat immers de baan van 20 à 30.000 mensen kosten. In de mijnbekkens verdedigden vooral jonge mijnwerkers zich tegen de repressie van de politie met zelfgemaakte wapens. In de nazomer komt er een miljoenenmars tegen de rechtse regering en een algemene staking. De linkse burgemeester en volksvertegenwoordiger Gordillo, die het initiatief nam voor ‘voedselonteigeningen’ voor de armsten, is er nu een van de meest populaire personen geworden. Maar het is niet alleen Zuid-Europa dat op de bres staat. Ook in het Noorden laten de mensen niet meer met zich sollen. Wie heeft er gehoord van de twee wekenlange staking in Noorwegen in de openbare diensten? Op 20 oktober vindt er in Londen een megabetoging plaats tegen de soberheid. Overal, van Athene over Madrid tot Londen, wordt er gestreden tegen dit systeem en zijn nepoplossingen. Ook in België is dit nodig.
Laat je gevoel van onrecht je niet los? Brand je ook van verontwaardiging? Dan moet je niet aan de kant blijven staan. Dit is het moment om je te engageren. Deze generatie krijgt een unieke kans om deel te nemen aan de strijd tegen het kapitalisme. Waar de kapitalisten onrecht en armoede zaaien, moeten wij revoluties oogsten. Doe daarom met ons mee.
