Europa

De Franse lente ruikt weer een beetje naar mei '68. Het sociaal protest zwelt aan tegen de pensioenhervorming van de rechtse regering. Miljoenen hebben reeds betoogd. Staat een algemene staking nu op de agenda bij onze zuiderburen? Greg Oxley vertelt ons vanuit Parijs hoe de vork in de steel zit.

Labour heeft al jaren de meest rechtse sociaal-democratische leiding. Wie had een jaar geleden kunnen dromen dat die rechtse leiding zo sterk aangevallen zou worden vanuit haar eigen rangen? Dat is een mooi lesje dialectiek voor alle uiterst linkse groepjes die artificiële 'massapartijen' uitbouwen en hun rug keren naar de bestaande massaorganisaties.

Op dinsdag 4 maart stemden 122 parlementsleden van Labour tegen hun eigen Labour-regering over de kwestie Irak. Zonder de steun van de Conservatieven, de aartsvijanden van New Labour, zou Tony Blair verslagen geworden zijn. Zijn positie binnen en buiten de partij wordt hoe langer hoe meer onhoudbaar. Zijn legitimiteit als leider van Groot-Brittannië vermindert elke dag, bij elke massabetoging en bij elk Labour-parlementslid dat zich van hem afkeert.

Op 5 maart riep de Spaanse Studentenvakbond met de steun van andere organisaties op tot een nationale studentenstaking, in navolging van de oproep van National Youth and Students Peace Coalition (NYSPC) in de Verenigde Staten (www.nyspc.net/home.html). Dit maakte deel uit van een internationale actie van studenten uit Canada, Pakistan, Frankrijk, Groot-Brittannië en vele andere landen waar studenten de klaslokalen verlieten om te staken tegen de oorlog in Irak.

Uit Italië bereikte ons net het bericht dat de grootste havenvakbond alle transport van oorlogsmaterieel voor de troepenopbouw in de Golf boycot. Al geruime tijd is dat een van onze centrale oproepen in België. Werkenden die iets te maken hebben met het transport (treinpersoneel, havenarbeiders, onderhoudswerkers enzovoort) kunnen actie ondernemen en de leiding van hun vakbond onder druk zetten om dit transport te boycotten. Verschillende vakbondsleden hebben verklaard daartoe bereid te zijn. In Italië bewijzen ze dat het ook mogelijk is. Een na te volgen voorbeeld. Wie neemt in België de handschoen op?

Eigenlijk zijn de Nederlandse sociaal-democraten van de PVDA er in deze verkiezingen heel goedkoop van af gekomen. Na tot voor kort mee het gezicht te zijn geweest van het paars sociaal-uitverkoopbeleid, zijn ze er wonderwel in geslaagd een aanzienlijk deel van de kamerzetels te heroveren. Het christen-democratische CDA mag dan wel iets groter blijven, maar daar zal je hen niet over horen klagen. Reeds tijdens de aanloop naar de verkiezingen werd te pas en te onpas benadrukt hoe, in de ogen van de PVDA-top, deze de voorkeur genoot als eventuele coalitiepartner.

Vierentachtig jaar geleden, op 15 januari 1919, werden de bekende Duitse revolutionairen Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht vermoord door het reactionaire "Freikorps", dat een contrarevolutionaire samenzwering op touw gezet had om zo de revolutie in bloed te smoren. Op zondag 12 januari 2003 kwamen in Berlijn honderdduizend mensen bijeen op de begraafplaats van het oostelijke stadje Friedrichsfelde om de moord op Rosa en Karl te herdenken.

De laatste twee weken wordt de Galicische kust overspoeld door een enorme olievlek. De passiviteit van de Spaanse en regionale regering, die beide in handen zijn van de rechtse PP, en hun aanhoudende leugens over het ongeval, leidden ondanks de overvloedige regen op zondag 1 december tot een betoging van 200.000 mensen. Dit is de vertaling van een pamflet dat uitgedeeld werd door de Galicische marxisten van El Militante.

De nieuwe rechtse regering in Franrkijk vreest als de pest een herhaling van de sociale uitbarsting van november en december 1995. Daarom treedt ze zeer voorzichtig op. Maar het Thatcheriaanse gelaat van de regeringsplannen begint zichtbaar te worden. Een analyse van de nieuwe cyclus van sociale mobilisatie in Frankrijk door Marc Caprioli.

Op 18 oktober riep de CGIL op voor een algemene staking, zonder de steun van de andere twee grote vakbondsorganisaties CISL en UIL. Deze veroordeelden de staking en stelden alles in het werk om het succes ervan te ondermijnen. Ook het patronaat bagatelliseerde de staking. Helaas voor hen bleek de staking een enorm succes te zijn.

Toen Tony Blair het wervelende en fris ogende ‘New’ Labour lanceerde, dacht hij dat hij de zogenaamde ‘Old Labour Party’ diep onder de grond begraven had. Maar tijdens het afgelopen congres van de Labour Party werd het duidelijk dat de oude tradities helemaal niet dood zijn. Blair heeft niet meer het zelfvertrouwen van enkele maanden geleden. Het is pas de tweede keer sinds hij aan de macht kwam dat hij een nederlaag lijdt in zijn eigen partij over een fundamentele kwestie: de deelname van het privé-kapitaal in de publieke sector. Bovendien werd hij bijna verslagen in de discussie over zijn plannen om een oorlog tegen Irak te beginnen!

Met betrekking tot de oorlog tegen Irak schildert Blair zichzelf graag af als de vertolker van de mening van de meerderheid van de Britse bevolking. Nochtans bewijzen opiniepeilingen het tegendeel. Op zaterdag 28 september werd dat bevestigd door de grootste anti-oorlogsbetoging ooit in Londen, met ongeveer 400.000 demonstranten. Dat toont de echte stemming in Groot-Brittannië vandaag.

Op 12 juni trad in Nederland het nieuwgevormde kabinet aan. ‘Amper’ iets meer dan twee maanden onderhandelen waren nodig om de drie gesprekspartners (CDA, VVD & LPF) op eenzelfde politieke lijn te krijgen. De opzichter over dit allegaartje rechtse heren en dames van allerlei pluimage, is de nieuwe premier Balkenende. Onder deze Harry Potter look-a-like zou het dus moeten gebeuren: de kwalen van acht jaar Paars oplossen met een nog rechtser beleid. Misschien dat de echte Potter kan toveren, maar Balkenende zal onder de huidige omstandigheden al zeer snel worden geconfronteerd met de beperkingen van zijn magie.

Zal Duitsland dezelfde weg opgaan als Frankrijk, Nederland, Noorwegen, Portugal, Italië en Oostenrijk en terugkeren naar een coalitieregering samengesteld uit de twee voornaamste burgerlijke partijen, CDU/CSU (Christen Democraten) en Liberalen (FDP)? Minder dan één maand verwijderd van de algemene verkiezingen op 22 september halen de twee partijen die zestien jaar lang samen Kohls (Christen Democratisch kanselier 1982-98) coalitie vormden samen meer stemmen dan de SPD, PDS en Groenen. Alhoewel de kiezers meer dan ooit twijfelen, lijkt een nederlaag voor de SPD een serieuze mogelijkheid.

In taferelen die herinnerden aan de late jaren ’70, taferelen waarvan men ons vertelde dat ze nooit meer zouden worden herhaald in het Nieuwe Brittannië van Blair, staakten meer dan een miljoen gemeenteambtenaren woensdag 17 juli, de eerste nationale stop van de publieke sector in 20 jaar. De actie van de leden van Unison, T&GWU en de GMB [de drie vakbonden, n.v.d.r.] werd in de London Evening Standard beschreven als “de grootste staking in Groot-Brittannië sinds de algemene staking van 1926”.

Roberto Cressati en Claudio Bellotti, beiden redacteurs van ons Italiaans zusterblad Falce Martello, analyseren de toestand in de Italiaanse arbeidersbeweging nu de regering Berlusconi toch de tegenhervormingen van de arbeidswet tracht door te drukken. De resulterende verhoogde spanning tussen de klassen blijft niet zonder gevolgen binnen de massaorganisaties van de arbeidersklasse.

Na de algemene staking van 16 april is de sociale conflictgraad niet gedaald. De vakbondsleiding heeft echter het initiatief in de handen gelaten van Berlusconi en zijn regering. Vele vakbondsmilitanten beraden zich nu over een nieuwe algemene staking. Roberto Cressati van de redactie van Falce Martello schets ons een panoramisch beeld van de nieuwe situatie in Italië.

Op 9 en 16 juni gaan in Frankrijk wetgevende verkiezingen door. Deze zijn belangrijker dan de presidentsverkiezingen. Rechts is echter aan zet met de vorming van een nieuwe regering die een echte oorlogsmachine wordt tegen de arbeidersklasse. De Parti Socialiste en de Parti Communiste zijn de campagne in gestapt met nagenoeg hetzelfde programma als tijdens de presidentsverkiezingen. Wie er ook de verkiezingen wint, onvermijdelijk zal een derde sociale ronde op straat nodig zijn.

We zagen het al in Oostenrijk, meer recent in Italië en Frankrijk en nu dus ook bij de noorderburen: de genadeloze afstraffing van het sociaal-democratisch project door het kiespubliek. Wat al die vernoemde landen verder gemeenschappelijk hebben, is een extreemrechtse partij met al dan niet verwezenlijkte regeringsambities. Beide gegevens hebben een zelfde achtergrond: een diepgewortelde onvrede over de maatschappelijke gang van zaken en vooral het uitblijven van enig werkbaar alternatief vanuit traditioneel linkse hoek.

Na de moordaanslag tegen Pim Fortuyn, de uiterst rechtse en racistische demagoog, zal niets meer hetzelfde zijn in Nederland. Niemand kan er nog aan twijfelen: de artificiële consensus in Nederland ligt nu aan scherven; de polderdijk is duidelijk gebroken. De crisis in de Lage Landen neemt de proporties aan van een echte regimecrisis zoals België er een gekend heeft in 1996/1997 met de Witte Beweging.

Het resultaat van de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen trekt als een schokgolf door links Europa. De komende dagen en weken zullen we hierop uitvoeriger ingaan, maar hier volgt al een eerste reactie.

Het is nog geen zomer maar toch hangt er al een broeierige hitte in Zuid-Europa. Half maart demonstreerde een half miljoen mensen tegen de EU-top in Barcelona en een week later overspoelden minstens 2 miljoen arbeiders de straten van Rome om te protesteren tegen de antisociale maatregelen van de regering Berlusconi. Op 16 april staakten zeker 13 miljoen Italiaanse arbeiders. Een nieuwe clash van de klassen is in de maak en Zuid-Europa toont wat ook ons te wachten staat.

Een debat tussen de lijsttrekkers Melkert (PVDA) en Bolkestein (VVD) op de Nederlandse televisie enkele weken geleden zegt veel over de opkomst van Pim Fortuyn. Voor het begin van het debat, dat blijkbaar in een of andere VVD-club werd georganiseerd, werd gepeild naar de kiesintenties van de zaal. Meer dan 50 procent van de aanwezigen was van plan voor de VVD te stemmen, en ongeveer 27 procent voor de PVDA. Beide heren waren het er roerend over eens dat men in deze tijden van crisis spaarzaam moet omgaan met de centjes, maar Melkert wou iets meer investeren in mensen, Bolkestein meer in infrastructuur. Na een aantal rondjes slaapverwekkend vliegen vangen werd de zaal opnieuw gepeild. Nog 22 procent voelde zich verleid tot een VVD-stem, nog 24 procent tot de PVDA. Je moet het maar kunnen…

Met de opkomst van Pim Fortuyn slaat extreem rechts eindelijk ook toe in Nederland. De verpakking en historische roots zijn anders dan die van het Blok, maar het electoraal succes is gebaseerd op hetzelfde principe: simplistische en valse oplossingen bieden aan complexe problemen.

Woensdag 28 november 2001 riep de door marxisten geleidde Spaanse Studentenvakbond (SE) op om te staken tegen de reactionaire onderwijswet van de rechtse regering van Aznar. Meer dan 2,5 miljoen secundaire en universiteitsstudenten beantwoordden deze oproep en 200.000 van hen stroomden de straten op om te betogen: 50.000 in Santiago de Compostela waaronder studenten vanuit heel Galicië.

De nederlaag van de Olijfboomcoalitie in de recente algemene verkiezingen in Italië verraste niemand. De voorbije vijf jaar heeft deze coalitie een reeks maatregelen genomen ten nadele van de arbeidersklasse, tot grote desillusie van vele loontrekkenden en jongeren. De coalitie was een alliantie tussen de PDS (de Partij van Democratisch Links, nu bekend als Linkse Democraten of kortweg DS) en een reeks kleinere burgerlijke partijen. Het regeringsbeleid was meer afgestemd op de noden van de ondernemers dan die van de werknemers.

De laatste jaren staat de Franse arbeidersbeweging voorop in de strijd voor de verdediging van de openbare diensten, arbeidsomstandigheden en pensioenen. Sinds de staking van het openbaar vervoer in 1995, waren miljoenen werkers betrokken in gelijkaardige acties. Een nieuwe stakingsgolf en talrijke betogingen in februari hebben het patronaat, de regering en de staatsinstellingen alweer doen beven. Zo’n 100.000 betoogden in Nice op 5 december naar aanleiding van de Europese Top.

De campagne voor het openen van de dossiers van de zaak Ben Barka begint stilaan van de grond te komen. Wij eisen dat de Franse regering het dossier van Ben Barka vrijgeeft, evenals alle andere dossiers die de staatsveiligheid tot nu toe beschermt om de collaboratie tussen de Franse staat en de Marokkaanse geheime diensten betreffende het gevangennemen, folteren en vermoorden van opposanten van het Hassan II-regime toe te dekken.

De komende verkiezingsperiode in Italië belooft ook voor de rest van Europa interessant te worden. Ondanks haar herstel in de tweede ronde van de regionale verkiezingen eerder dit jaar, blijft de gegronde vrees bestaan dat de huidige centrumlinkse regering het niet zal halen op rechts. Dit is niet verwonderlijk wanneer men terugblikt op de afgelopen regeringsperiode. Niet alleen verslechterden de arbeidsomstandigheden, maar het was ook de periode met het laagste stakingscijfer in de Italiaanse geschiedenis.

Al jarenlang voert de familie van de oprichter van de Marokkaanse Socialistische Partij (USFP) Mehdi Ben Barka een campagne om de waarheid aan het licht te brengen over de geheimzinnige verdwijning en de moord op hun vader. Ben Barka werd in oktober 1965 in Parijs ontvoerd, met duidelijke medewerking van Franse politiemannen en geheime agenten. Deze zaak leidde onder meer tot het aftreden van de later als oorlogsmisdadiger veroordeelde Papon.

De aanduiding van Frank Dobson als Labour-kandidaat voor het burgemeesterschap in Londen zal bij de meerderheid van de partij- en vakbondsleden woede en afkeer opwekken. De kleine marge waarmee hij won, toont overduidelijk aan dat Livingstone als winnaar uit de bus was gekomen indien de stemming eerlijk was verlopen.

Op 15 december stemde de Franse "Assemblé Nationale" de definitieve wet ter vermindering van de arbeidsduur tot 35u. Op 1 februari 2000 wordt de wettelijke arbeidstijd teruggebracht op 35 uur voor ondernemingen met meer dan 20 werknemers, het jaar daarop voor ondernemingen met 20 of minder werknemers. Dit brengt echter geen sociale vrede met zich mee, integendeel.

Toegegeven, het is wel een zeer aangenaam zicht om de twee leiders van het Franse extreem-rechtse Front National, Bruno Mégret en Jean Marie Le Pen, met getrokken messen en schuimbekkend elkaar te lijf te zien gaan. Wat is er toch aan de hand in deze partij? Wij stelden de vraag aan Manuel Abramowicz, journalist bij Résistances en auteur van verschillende werken over uiterst-rechts.

In de maand oktober hebben de Franse scholieren gedurende drie weken een indrukwekkende strijd gevoerd voor een verbetering van het onderwijs. Het hoogtepunt van de beweging was op 15 oktober, toen meer dan een half miljoen jongeren doorheen heel Frankrijk op straat kwamen.

Vorige maand protesteerden een half miljoen Franse jongeren voor meer middelen voor het onderwijs en tegen overvolle klassen. Een prachtige beweging die prompt oktober '98 genoemd werd, naar analogie met de studentenprotesten van mei '68. De media vond het pas interessant toen enkele honderden jongeren van de beweging gingen gebruik maken om een spoor van vernielingen aan te richten. Nochtans zijn er veel interessantere dingen te vertellen over deze revolte.

De verrassing van de Duitse verkiezingen was niet zozeer de nederlaag van Bondskanselier Kohl, maar wel de grootte van zijn nederlaag en de klinkende overwinning van de linkse partijen: de SPD, groenen en de ex-communisten van de PDS die voor het eerst de 5% drempel hebben overschreden. Na zestien jaar Kohl was de boodschap duidelijk: genoeg is genoeg! De vraag is nu wat een rood-groene coalitie onder Duitslands nieuwe wonder boy Schröder ervan zal bakken.

Deze zomer ontmoetten we Lasse, een Deense "leerjongen"-schilder. In het Deense model, nog recent opgehemeld door onze minister Miet Smet, moeten vele jongeren een stage- of leercontract periode doormaken waarbij zij slechts een fractie van het normale loon verdienen. Het belet hen niet om actief aan de arbeidersstrijd deel te nemen, zoals uit dit interview zal blijken. Lasse vertelt ons over de recente algemene staking in Denemarken

Op donderdag 7 mei stemde het Deense parlement een wet om een einde te maken aan de algemene staking van een half miljoen arbeiders uit de privé-sector. Deze staking heeft 11 dagen geduurd, vertoonde een zwaar offensief karakter en zal ongetwijfeld een zware stempel drukken op de sociale en politieke gebeurtenissen van de komende periode.

Voor het eerst sinds de massale werkloosheid een permanent gegeven is geworden in Frankrijk is er een beweging van de werklozen van de grond gekomen over het hele land. Deze beweging is er ook in geslaagd de hand te reiken aan de vakbeweging.