De droomcoalitie van het patronaat is een feit. Na acht maanden onderhandelen hebben de Arizona partijen eindelijk een akkoord. Het leest als een horrorverhaal. Gruwel voor de arbeidersklasse en alle onderdrukte groepen. Voor de arbeidersklasse met of zonder papieren, want meer dan ooit, wil deze regering ons verdelen door de aanval tegen de migranten en vluchtelingen op te drijven. Het patronaat daarentegen jubelt.
Dit is wat Pieter Timmermans, CEO van het VBO er van vindt: “Het is alvast een krachttoer van de formateur om de uiteenlopende politieke stromingen te verzoenen en tegelijk toch diepgaande socio-economische hervormingen in het akkoord te verankeren.” Zij geloven de regeringspropaganda over een ‘evenwichtig’ akkoord. Zij weten dat slechts 4 procent van de besparingen door de ‘sterkste schouders’ worden gedragen.
Comeos, de federatie voor handel en diensten zegt “bijzonder tevreden te zijn dat de nieuwe regering de uitdagingen van de handelssector in België eindelijk erkent en daarvoor een echte hervorming van de arbeidsmarkt op tafel legt. Die hervorming is cruciaal voor de groei van de handelssector in België. Het regeerakkoord bevat veelbelovende maatregelen die een duidelijk positieve impact kunnen hebben.” Ongetwijfeld denken de ‘groothandelaars’ hier in de eerste plaats aan de afschaffing van het verbod op zondagswerk en het nachtwerk dat pas vanaf middernacht in plaats van 20u wordt ingezet. De deur staat nu wagenwijd open voor de ‘7/7’en 24uren maatschappij zoals in Groot-Britannië. Een grondige maatschappelijke achteruitgang wordt ingezet.
Kanonnen versus pensioenen
Dit wordt ook de meest gemilitariseerde regering sinds het einde van de Koude Oorlog. “Miljarden sociale uitgaven worden doorgesluisd naar leger en wapenfabrikanten”, analyseert de vredesbeweging Vrede. Deze uitgaven aan een uitgebreid gamma van wapentuig zal ook worden gefinancierd door de verdere uitverkoop van overheidsbedrijven. Een ‘militaire referendaris’ zal in de scholen uiteenzetten wat “Defensie doet en hoe dit bijdraagt tot internationale vrede en onze veiligheid”. De militarisering van de geesten van jongeren in de scholen zal zo worden aangepakt. Dat maakt deel uit van een plan om een ‘veiligheidscultuur’ te verspreiden. De ‘veiligheidscultuur’ waar de regering het over heeft is eerder een ‘oorlogscultuur’.
Met het “strengste migratiebeleid ooit” worden de allerzwaksten getroffen. Vooraal zij die op de vlucht zijn voor oorlog zullen hier in de kou gezet worden.
Zo probeert Arizona het racisme aan te wakkeren en de arbeidersklasse te verdelen.
Er bestaat een oud gezegde in de arbeidersbeweging. “Als de baas lacht, wenen de arbeiders”. Afgaande op de reacties van allerlei ondernemers kunnen we zeker zijn dat wij het gelag gaan betalen.
Soberheid XXXL
Het regeerakkoord is niet gewoon een voortzetting van het soberheidsbeleid van de vorige regeringen. Er is meer aan de hand. Het gaat hier om de zwaarste bezuinigingen sinds de jaren 80, sinds de Martens-Gol regeringen. Volgens de nieuwe premier De Wever zal er zeker 10 jaar voor nodig zijn om de ‘afslanking’ tot een ‘goed einde’ te brengen. Deze coalitie wil dus zeker twee legislaturen aanhouden. Een generatie als het ware. In de eerste vijf jaar wil de regering 22 miljard euro bezuinigen. Behalve natuurlijk op defensie en politie…
Het overheidstekort is geen ‘natuurlijk’ verschijnsel of het resultaat van de werklozen of de langdurige zieken. De vakbondsvrouw van ACV Puls, Lieve Norga, legt dit goed uit in een opiniesstuk in de Standaard.
“De studiedienst van ACV berekende dat het overheidstekort voor 2024 vrijwel samenvalt met de inkomsten die de staatskas door de taxshift misloopt, samen met de loonsubsidies die werkgevers kregen van diezelfde regering-Michel. En laat het begrotingstekort ook vandaag het heilige argument zijn waarmee de N-VA weer wil saneren in de sociale zekerheid. Wie werkt, betaalt opnieuw de rekening: langer en flexibeler werken, minder pensioen. De N-VA past hier een neoliberale truc toe: een belastingvermindering voor de werkgevers holt de sociale zekerheid aan de inkomstzijde uit en dat tekort gebruik je nadien als voorwendsel om te snoeien in de sociale zekerheid.”
Hakbijl
Diepgaande structurele veranderingen in de verhouding tussen de werkende klasse en de kapitalisten zijn hier in de maak. Ook de vakbonden en de mutualiteiten worden structureel aangepakt. De bende van De Wever wil de vakbonden juridisch (en daarom financieel) aansprakelijk maken bij spontane stakingen, stakingen die niet worden aangekondigd met een stakingsaanzegging. De lonen blijven geblokkeerd en (ondanks triomfantelijke verklaringen van Vooruit) zal er toch worden geprutst aan de index. Er zal langer en flexibeler moeten gewerkt worden voor minder geld, de overheidspensioen worden verminderd. Met de invoering van een ‘pensioenmalus’ worden je opgebouwde pensioenrechten als je stopt vóór 66 – en binnenkort 67 – onteigend zonder voldoende effectief gewerkte jaren. Deze maatregel treft de vrouwen extra hard. De regeling voor de zware beroepen in de privé sector wordt afgeschaft en in de openbare diensten wordt deze regeling ook afgebroken. Flexi-jobs worden veralgemeend tot alle sectoren. ‘Scharrelbanen’ worden aldus de norm.
Samengevat kan men zeggen dat de hele bevolking, van 15 jaar tot 80 jaar - of je ziek bent of lang werkloos, gepensioneerd of scholier - naar de arbeidsmarkt wordt geduwd, om doorheen allerlei statuten en maatregelen tegen elkaar worden opgezet. De arbeidsmarkt wordt de arena van de strijd van allen tegen allen, met één duidelijk doel: de arbeids- en loonomstandigheden te verslechteren.
De hakbijl valt ook op de collectieve en individuele democratische rechten; het betogingsverbod dat de vorige regering had gedumpt wordt ingevoerd, de gezichtsherkenningstechnologie in de openbare ruimte wordt ontplooid, de politie wordt versterkt net zoals haar bevoegdheden. (voor meer info lees: https://mensenrechten.be/mensenrechtennieuws en https://www.liguedh.be/accord-arizona-recul-preoccupant-pour-les-droits-sociaux-et-droits-des-etranger%C2%B7eres-et-tournant-securitaire-confirme/)
Om de vakbonden te sussen (vooral de leiding) wordt er veel ‘overleg’ aangekondigd tussen de ‘sociale partners’ en de regering. Laten we een kat een kat noemen: enkel de manier waarop we er op achteruitgaan zal kunnen bepaald worden.
Neoliberalisme of kapitalisme?
Waarom wordt deze brutale draai in het regeringsbeleid genomen? Neoliberalisme is de boeman volgens velen. De soberheidspolitiek zou niet beantwoorden aan een ‘economische rationaliteit’… Maar een ideologie is slechts een uitdrukking van materiële belangen, ze staat in functie van een dwingende economische noodzaak. Een ideologie leeft en gedijt niet in het luchtledige. Het kapitalisme vandaag, en dit sinds een hele historische periode, omarmt het ‘neoliberalisme’. Dit is geen toeval. Voor het kapitalisme is een ideologie geen ‘vrije keuze’ waarvan ze door ‘overtuiging’ kan afstappen. Vandaag is er geen ander kapitalisme mogelijk dan het neoliberalisme. Een anti-neoliberaal kapitalisme bestaat niet en moet ook niet nagestreefd worden. Het huidige beleid beantwoordt aan een onontkoombaar economisch keurslijf, namelijk het optrekken van de competitiviteit van het kapitalisme in Europa. Geklemd in de handels- en economische oorlog tussen de Verenigde Staten en China, kent de Europese economie, de industrie voorop, een scherpe crisis. Een sleutelelement in de competitiviteit is de productiviteit van de bedrijven. Deze stagneert al jaren zonder zicht op verbetering. De investering in nieuwe technologie is blijkbaar onvoldoende om hier een kentering in te brengen. Het uitpersen van het personeel blijft daarom voor de kapitalisten de ‘gemakkelijkste’ optie. Wat marxisten de ‘uitbuiting van de relatieve en absolute meerwaarde’ noemen is de weg die de kapitalisten hebben gekozen. De bestaande werkuren worden intenser dan ooit. Marx beschreef dat als het ‘opvullen van de poriën van de tijd’. Maar ook de begingrens en eindgrens van de werkuren worden uitgebreid. Langer werken tijdens een werkdag en meer dagen werken op één week en meer jaren in één leven is voor de kapitalisten de Heilige Graal. Dat is de verklaring voor het programma van de nieuwe regering. Niet de ‘ideologie’. Alle landen in Europa voeren dezelfde koers. België die ¾ van haar productie binnen Europa uitvoert is in concurrentie met andere landen die even draconische maatregelen nemen of willen nemen. Binnen het kapitalisme is er geen ontsnappen aan.
Dit alles tegen de achtergrond van de afgelopen 4 jaar waarin arbeiders, na de loonstop en ondanks de (goed gemanipuleerde) index, gemiddeld 3859 euro bruto hebben verloren (cfr PVDA-studie), ondanks zeer hoge winstmarges en de uitkering van historisch hoge dividenden.
Een ambitieus actieplan, snel!
Informatie over de regeringsmaatregelen en de analyse ervan is een sleutelelement in de bewustwording in de volgende dagen en weken. Dit noodzaakt een grondige campagne op de werkvloer, met ‘one on one’ discussies en algemene vergaderingen. Maar ook in de wijken is het nodig om deze campagne te voeren. Maar dit is slechts een aspect van de mobilisatie die nodig is onder de arbeidersklasse en de jongeren. Er is vooral een duidelijk actieplan nodig waarin de militanten en de achterban vertrouwen kunnen hebben dat het tot uiterste gaat uitgevoerd worden. Zo een actieplan zorgde in 2014 voor een opgaande cyclus van stakingen, 6 weken lang, tot dat de vakbondstop in ruil voor ‘overleg’ de dynamiek van stakingen saboteerde en verdere acties stopzette. Vandaag ontbreekt een dergelijk actieplan. De vakbondstop wil elke 13de dag van de volgende maanden actie voeren. Hoe die actiedagen gaan ingevuld worden is niet duidelijk. De betoging van 13 februari zal zeker begeleid worden door talrijke stakingen. Dat is de enige taal die de regering en het patronaat begrijpen. Dat weet elke bewuste werker. Dus een actieplan de naam waardig moet in de eerste plaats de kapitalisten pijn doen. De werkstaking is hier het middel bij uitstek. Enkel het stoppen van de winstmachine doet de bazen pijn. Alle andere acties (betogingen, blokkades van kruispunten, symbolische bezettingen zoals deze van het VBO) dienen best om de stakingen te versterken en te populariseren. De beslissing van het ABVV om een algemene staking te organiseren is een eerste stap in de goede richting. Om te slagen moet het ACV mee doen aan de staking.
Franse lessen
Nog iets over een mogelijk actieplan. Dat idee om één keer per maand op een vaste datum actie te voeren, werd anderhalf jaar geleden al in Frankrijk uitgetest tijdens de strijd tegen de verhoging van de pensioenleeftijd. Zo een dertien ‘actiedagen’ volgden elkaar op over verschillende maanden, zonder dat de regering verplicht was van koers te veranderen. Ook recentelijk voerden de Franse vakbonden weer een ‘actiedag’ zonder dat die gevolgd werd door verdere acties. Dit type ‘acties’ raakte de koude kleren van de regeringen niet. Een dergelijke strategie zorgde voor de uitputting van de actievoerders. Het is een recept voor een nederlaag. De enige strategie die kans op slagen heeft, is deze die leidt tot een beweging van stakingen van onbeperkte duur, startend in economische vitale sectoren. In Frankrijk zagen we toen hoe verschillende sectoren (zoals de energiesector) de spits afbeten met zulke stakingen. De leiding van de vakbonden, ook die van de linkse CGT, weigerde deze richting te volgen. Hier moeten we lessen uit trekken voor België. Snel gaat het duidelijk worden, zelfs voor de meest conservatie arbeider, dat deze regering de natte droom van het patronaat wil uitvoeren. Een actieplan met stakingen in crescendo, dat uitmondt in een algemene staking ‘tot de finish’ is daarom nodig. De ‘finish’ is voor ons niet de belofte dat er ‘overleg’ zal gepleegd worden, maar de onherroepelijke terugtrekking van alle antisociale maatregelen. Dit is een minimum. We mogen deze keer niet met een kluitje in het riet worden gestuurd. Om dit te vermeiden, moeten de linkse vakbondsmilitanten werken aan de democratische controle over de vakbonden en vooral op de syndicale top.
Bouwen aan de strijdbaarheid.
De arbeiders zijn hier niet klaar voor zal er opgeworpen worden. Dat is vandaag zeker het geval. Maar de bereidheid tot strijd moet opgebouwd worden over verschillende weken. De strijdbaarheid of het gebrek aan strijdbaarheid van de werkende klasse is geen vast gegeven. Het is een dynamisch element van de klassenstrijd. Zeker is dat de strijdbaarheid het best wordt uitgetest in de strijd zelf. Er bestaan geen sociale barometers waarmee men vanuit de hoogste verdieping van een vakbondsgebouw kan peilen naar de bereidheid tot strijd van de werkende klasse.
Voor een arbeidersregering
Een duidelijk en vastberaden actieplan zal de sociale colère die er nu al bestaat omvormen tot strijdbaarheid. Het eerste doel van zo een actieplan moet de val van de Arizona regering zijn. Deze willen we vervangen zien door een ‘arbeidersregering’. Een regering die de belangen van de werkende klasse verdedigd.