Van vrijdag 9 tot woensdag 14 november ging in Doha, de hoofdstad van het Arabische oliestaatje Katar, de Vierde Ministeriële Sessie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) door. In 1999 was de Derde Sessie te Seattle, belegerd door meer dan 50.000 ‘antiglobalisten’, op een waar fiasco uitgelopen wegens de tegenstellingen tussen de VS en de EU enerzijds en tussen het Westen en de Derde Wereld anderzijds. Vandaag moest de top lukken om het vertrouwen in het kapitalisme te herstellen, zeker nu de wereld wegzinkt in een recessie.
Sinds Seattle groeide in het centrum van het kapitalisme een beweging van jongeren, arbeiders, boeren en andere activisten die opkomt voor een wereld die niet wordt gedomineerd door het kapitaal. Voor het eerst in decennia stelt een toenemend deel van de bevolking het systeem in zijn totaliteit terug in vraag. In een eerste paniekreactie antwoordden staat en burgerij met gewelddadige repressie. Maar het uiteenslaan van de betogingen versterkt blijkbaar de aanhang van de ‘antiglobalisten’. Om massabetogingen en de noodzakelijke repressie te vermijden, organiseerde de WTO nu dus de Ministeriële Sessie in het afgelegen Katar. Niettemin kwamen over heel de wereld (Doha zelf, Delhi, Bangkok, Washington,Parijs ) verscheidene tienduizenden manifestanten op straat om de WTO aan te klagen.
Imperialistische tegenstellingen
De conferentie in Seattle was hoofdzakelijk mislukt wegens het gebakkelei tussen de VS en Europa over hun tegengestelde imperialistische belangen. In het besef dat hun systeem een diepe sociale crisis doormaakt, kwamen de imperialistische grootmachten in de aanloop van Doha eensgezind naar buiten, hoewel tegen het einde van de sessie de onvermijdelijke strubbelingen weer aan de oppervlakte kwamen. Onder druk van meer agrarische landen zoals Frankrijk wil de EU niet toegeven om haar landbouwmarkt verder te liberaliseren, tot grote woede van de VS, Canada, Argentinië en Australië.
Als tegenzet lanceerde Europa een voorstel om milieunormen in de WTO op te nemen. (Jaja, ondanks ettelijke voedselcrisissen is ons eten nog steeds gezonder dan die rommel van over ‘t water.) Nochtans zou het een foute conclusie zijn te denken dat de Europese burgerij milieubewust is. Frankrijk wil gewoon de sociale rust onder zijn boerenbevolking bewaren, vooral met de verkiezingen in aantocht. En als de productie in Europa een beetje minder vervuilend is, dan heeft dat ten eerste te maken met de strijd van de groene beweging en ten tweede met het commercieel voordeel dat bedrijven uit de opgelegde milieunormen kunnen putten. Groene labels zijn immers geïncorporeerd in de markt, groene producten worden makkelijker verkocht. Wegens die voorsprong ijvert de EU ook sterker voor het Kyotoprotocol want Europese multinationals hebben door hun gedwongen investeringen in een natuurvriendelijker productie een competitief voordeel ten opzichte van Amerikaanse.
De ex-kolonies in de tang
De grootmachten grijpen elk middel aan om hun agenda aan de arme landen op te dringen en willen daarbij zelf zo weinig mogelijk toegevingen doen. Ondertussen beweren onze regeringsleiders wel dat zij de waarden van democratie en vrijheid verdedigen tegen het verderfelijk fundamentalisme. Nochtans speelden ze het klaar om samen met enkele geselecteerde ‘opkomende economieën’ de basistekst van de WTO-conferentie op voorhand te schrijven tijdens twee minitoppen in Mexico en Singapore. Op internationaal niveau geldt kennelijk nog steeds de ‘democratie’ van het cijnskiesrecht.
Gedurende de bijeenkomst in Doha waren ‘onze’ vertegenwoordigers zelfs zo vriendelijk om arme landen die wat tegenwerkten erop te wijzen dat ze gerust de ontwikkelingshulp en schuldverlichting willen opschorten. Wanneer vertegenwoordigers van arme landen gingen dwars liggen, blaften de vertegenwoordigers van het imperialisme hen af dat ze verantwoordelijk zijn voor een verdieping van de recessie, alsof de crisis iets is wat vanuit de Derde Wereld komt. Zelfs de tragedie van 11 september moet de belangen van de multinationals dienen. Als eerbetoon aan de duizenden doden argumenteerden Zoellick en Lamy, respectievelijk de handelsvertegenwoordiger van de VS en de EU, dat vrijhandel een van de beste remedies is om terrorisme tegen te gaan. En wie daar niet mee instemt, “is tegen ons” en m.a.w. een terrorist. Zoals de ‘antiglobalisten’ bijvoorbeeld, als we David Hartridge, een belangrijke technocraat van de WTO, mogen geloven.
Voor het ogenblik schaart elke afgevaardigde zich officieel achter de ‘gezamenlijke’ verklaring van de WTO. De grootmachten en vooral de VS hebben hun agenda kunnen doordrukken, wat de tegenstellingen verder op de spits zal drijven. Zelfs nu was de eensgezindheid al ver te zoeken, de economische crisis heeft dus explosieve ontwikkelingen in pacht.