Op 21 augustus 1940 overleed de revolutionair Leon Trotski aan zijn verwondingen die aangebracht werden door een stalinistische agent. Ter gelegenheid van de vijfenzeventigste verjaardag van deze gebeurtenis publiceren we een artikel geschreven door onze Nederlandse kameraden over het leven van Trotski en zijn bijdrage aan het marxisme.
Spartacus was de leider van de massale slavenopstand, die bekendstaat als de Derde Slavenoorlog. Onder zijn leiding groeide een kleine groep rebelse gladiatoren uit tot een enorm revolutionair leger van ongeveer 100.000 mensen. Uiteindelijk was de volledige macht van het Romeinse leger nodig om de opstand neer te slaan.
Op een congres in december 1945 werd de Revolutionair Communistische Partij (RCP) opgericht, de Nederlandse sectie van de Vierde Internationale. In dit artikel kijken we naar de ervaringen en lessen van de RCP.
Op 21 januari 2024 is het honderd jaar geleden dat Vladimir Iljitsj Oeljanov, beter bekend als Lenin, overleed. Hij was zonder twijfel een van de grootste revolutionairen die ooit heeft geleefd. Door zijn handelingen aan het hoofd van de Bolsjewistische Partij veranderde deze buitengewone man letterlijk de loop van de geschiedenis.
Ridley Scotts nieuwe film over Napoleon Bonaparte is vanuit vele hoeken bekritiseerd. Sommigen vinden de film saai, onverklaarbaar in sommige delen en onverstaanbaar in andere. Historische critici beweren dat het gewoon niet historisch correct is - waarop Scott antwoordde: "Pardon, maat, was je daar? Nee? Nou, hou dan je bek." Mijn kritiek op de film is echter dat er niet echt wordt uitgelegd waarom Napoleon aan de leiding kwam in de Franse revolutie, waarom hij zijn veldslagen won en waarom hij de oorlog uiteindelijk verloor.
In juni 1953 vond een grote arbeidersopstand plaats in de DDR, die werd uitgelokt door de ontevredenheid van arbeiders over bezuinigingen en dwangmaatregelen.
In april 1903 vond het vervolg plaats op de haven- en spoorwegstaking van januari 1903. De conservatieve regering van Abraham Kuyper kwam met 'worgwetten' om stakingen voor ambtenaren en spoorwegpersoneel te verbieden. De geavanceerde lagen van de Nederlandse arbeidersklasse kwamen in verzet en probeerden deze aanslag op hun democratische rechten tegen te houden met een massastaking.
Rachel Holmes, auteur van de briljante biografie over Eleanor Marx, de jongste dochter van Karl Marx, heeft met haar nieuwste werk over Sylvia Pankhurst weeral de hoofdvogel afgeschoten. Ze baseerde zich op een schat aan bronnen, waaronder brieven, dagboeken, krantenartikelen, memoires, interviews en rechtbankverslagen. Zo kunnen we de ontwikkeling van Sylvia volgen, van een getalenteerde kunstenares tot een radicale internationalist die de Russische Revolutie ondersteunde.
Naar aanleiding van de vertoning van de gedigitaliseerde film van Robbe de Hert “De dokstaking van 1973” in de Studio-Cinema op dinsdag 18 april 2023 hadden we volgend gesprek met wellicht de laatste overlevende protagonist van deze strijd: Frans Wuytack.
Naar aanleiding van de 80-jarige herdenking van de overwinning van het Rode Leger op nazi-Duitsland in Stalingrad, herpubliceren we een artikel uit 2005. Daarin analyseren we hoe het fascisme verslagen is. Niet de landing in Normandië, maar wel de overwinning in Stalingrad en het Oostfront, waren militair beslissend.
Verleden weekend ging de jaarlijkse herinneringsmars in Berlijn ter ere van Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en alle andere slachtoffers van de repressie tegen de Duitse Revolutie van 1918-19 door. Die revolutie maakte een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Elk jaar trekken tienduizenden door de straten van Berlijn het revolutionaire einde van de Eerste Wereldoorlog te eren. In dat opzicht zijn de gelijktijdige gebeurtenissen in Munchen en de regio Beieren bijzonder interessant. De Duitse Revolutie kende daar haar meest ontwikkeld stadium.
Gepensioneerd vakbondsman Danny Carleer tekende het levensverhaal op van Karel Van Bever, overtuigd antifascist en verzetsman van het eerste uur.
Toen in september 1946 bekend werd gemaakt dat er dienstplichtige troepen uitgezonden zouden worden, ontstond grote onrust. Op 21 september vond er een protestdemonstratie plaats in Amsterdam, waaraan ook militairen deelnamen. Deze eindigde met het doodschieten van een demonstrerende arbeider in de winkelstraat Nieuwendijk door de militaire politie. Dit was de druppel die de emmer deed overlopen.
De Telegraafrellen: dit oproer van bouwvakkers en hun sympathisanten werd veroorzaakt door de inbeslagname van 2% van de welverdiende vakantiezegels van bouwvakkers zonder erkende vakbond. De onvrede van bouwvakkers en sympathisanten liep al snel uit tot een ongeëvenaard protest, aangewakkerd door een vijandige politie en media.
Lange periodes van moedeloosheid kunnen opeens omslaan in massale revolte. Dat was ook zo bij de Commune van Parijs, die volgde op twintig jaar dictatuur onder Napoleon III. In dergelijke tijden komt de totale omvorming van de maatschappij weer op de agenda. Vonk heeft steeds de stelling verdedigd dat alleen de arbeidersklasse in staat is een maatschappij te bouwen waarin werkloosheid, honger en uitbuiting tot het verleden behoren. Als we deze eerste heroïsche poging daartoe beschrijven, dan is het in de eerste plaats om daaruit de lessen te trekken voor de toekomst.
Vandaag dag op dag één jaar geleden werd gewag gemaakt van het eerste dodelijke COVID-19-slachtoffer. De analogie met de Zwarte Dood van de veertiende eeuw eeuw is snel gemaakt. Die pandemie was de doodsteek voor het wankele feodalisme. Op soortgelijke wijze toont de pandemie van COVID-19 nu aan dat het kapitalistisch systeem failliet en het socialisme noodzakelijk is.
Een eeuw geleden, in maart 1919 vond het eerste congres van de Derde Internationale (de Communistische internationale of beter gekend onder de Russische afkorting Komintern) plaats in Moskou. Lenin en Trotski zagen in deze nieuwe internationale de ‘Wereldpartij van de socialistische revolutie’.
Dit jaar is het 77 jaar geleden dat de socialistische revolutionair Henk Sneevliet, samen met zeven van zijn kameraden door de nazi’s werd vermoord. Sneevliet was de leider van het Marx-Lenin-Luxemburg Front, een ondergrondse organisatie die onmiddellijk na de Duitse inval in mei 1940 was opgericht.
Op 6 en 7 april werd onze jaarlijkse vormingsweekend Marxisme 2019 gehouden. Met 45 aanwezigen was het een succesvol evenement en een belangrijk moment in de groei van marxistische ideeën in België.
In november 1918 vond de Duitse Revolutie plaats, waarbij arbeiders- en soldatenraden gevormd werden en de Duitse keizer werd afgezet. Op 10 november werd hij uitgezet naar Nederland, waar hij in een luxe landgoed in Doorn de rest van zijn tijd kon uitzetten. Minder bekend is dat er in Nederland zelf ook het een en ander gebeurde.
50 jaar geleden, op 4 April 1968, werd Martin Luther King Jr. vermoord terwijl hij op het balkon zat van zijn hotelkamer in Memphis, Tennessee. King was in Memphis om een demonstratie te leiden ter ondersteuning van een drie maanden durende staking, gehouden door vuilnismannen. Een half uur later, in het ziekenhuis, werd King dood verklaard op 39-jarige leeftijd.
Ludo De Witte is schrijver en activist. Hij is gekend voor zijn boeken over Congo en het kolonialisme. In een vraaggesprek peilden we naar zijn visie op de band tussen racisme, kolonialisme en kapitalisme.
Op 10 oktober 1918 wordt er een akkoord bereikt om aan de vredesonderhandelingen te beginnen. De Duitse bezetting gaat zo haar laatste uren in. Maar al snel komen nieuwe zorgen opzetten. De Belgische bevolking is bang voor de willekeur van muitende soldaten. Verslagen, gefrustreerde troepen staan niet bekend voor hun goede discipline. Het gezag van de legerleiding neemt af. Onzekere tijden breken aan. Zou hun soldij nog betaald worden? Hoe zou het leven er bij thuiskomst uitzien? Die angsten bleken ongegrond. De Duitse militaire machine werd uiteengerukt door revolutionaire aspiraties.
Velen zeggen dat de Russische Revolutie niets goeds heeft voorgebracht. Maar als dat zo is, waarom wordt er dan zoveel tijd besteed om dit te vermelden, door de ingehuurde pennen van de bazen en bankiers? Iedereen die een beetje goed kan nadenken, komt snel achter de onwaarheid van deze claim.
Het sociaal protest in 1968 bleef niet beperkt tot Frankrijk. Het ging om een mobilisatie op wereldschaal. Van Italië tot Japan, via de Verenigde Staten, Mexico, Duitsland, Polen en Tsjecho-Slowakije kwam de arbeidersklasse en de jeugd in actie in een groot aantal landen.
Tot juli 2018 is de expositie Zwart en Revolutionair te bekijken bij Vereniging Ons Suriname in Amsterdam, een expositie over het uiterst interessante leven van Otto en Hermina Huiswoud. Dit revolutionaire echtpaar was in de vergetelheid geraakt, maar is door inspanningen van New Urban Collective en The Black Archives weer in de spotlights gezet.
Het Manifest van de Communistische partij is vandaag nog actueler dan bij zijn verschijning in 1848. Toen Marx en Engels hun werk schreven was het kapitalisme van de grote monopolies verre van verwezenlijkt. Desondanks leggen zij uit hoe de "vrije onderneming" en de concurrentie onvermijdelijk leiden tot kapitaalsconcentratie en monopolievorming van de productiekrachten. Dit langere artikel van Alan Woods gaat in op de historische context waarin het Manifest tot stand kwam en legt het verband met de situatie vandaag.
In de juli-editie van de Solidair, het maandblad van de PVDA, verscheen een artikel over de Russische Revolutie geschreven door David Pestieau en Herwig Lerouge. Die eerste is ondervoorzitter van de partij, de tweede organiseert de jaarlijkse Marxistische Zomeruniversiteit, een belangrijk vormingsmoment voor militanten. Hier publiceren we een reactie van Kyle Michiels die daar enkele jaren geleden een vorming heeft gegeven over de Russische Revolutie. In welke Russische Revolutie willen we de nieuwe generatie militanten vormen?
André Gonsalis schreef een boek over de Russische revolutie van 1917. We hadden volgend gesprek met hem.
We vieren dit jaar de 100e verjaardag van de Russische revolutie. Eén van de opmerkelijkste figuren uit die tijd is ongetwijfeld Alexandra Kollontai, de eerste vrouwelijke minister in Lenins regering in 1917. Cathy Porter schreef een lezenswaardige biografie en kon hiervoor beroep doen op nog nooit eerder vrijgegeven bronnenmateriaal.
Twintig jaar geleden betoogden op 2 februari 70.000 mensen in de smalle straten van Tubize voor het behoud van tewerkstelling bij de Forges de Clabecq maar ook in het hele land. Een hoogtepunt in een strijd die voor opschudding zorgde bij de gevestigde orde in België.
De viering van de honderdste verjaardag (1917) van de Russische Oktoberrevolutie is van kolossaal belang voor iedereen die sleutelt aan de verandering van de maatschappij, zeker voor marxisten. Doormiddel van deze revolutie nemen, voor het eerste in de menselijke geschiedenis, arbeiders en boeren de macht uit handen van de grote kapitalisten en landeigenaars en beginnen de opbouw van een socialistische maatschappij. Dit was hen enkel voorgedaan door de Communards van Parijs die in 1871 kortstondig de ‘hemel hadden bestormd’.
Vandaag, 23 oktober 2016, vieren we de zestigste verjaardag van de Hongaarse Revolutie. De media stellen dit voor als een opstand tegen ‘het communisme’. Dit is zeer ver van de waarheid. Deze authentieke arbeidersopstand was gericht tegen het stalinisme en probeerde arbeidersdemocratie in te voeren.
Eind mei organiseerde ACOD Onderwijs provincie Antwerpen een syndicale vorming met Jaak Brepoels over de bijgewerkte heruitgave van Wat zoudt ge zonder het werkvolk zijn, zijn standaardwerk over de geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging. De zaal zat helemaal vol. We nemen dit artikel over uit het zomernummer van Standpunt, het tijdschrift van ACOD Onderwijs Antwerpen/Kempen/Mechelen.
Het is exact 80 jaar geleden dat de Spaanse generaals onder leiding van Franco hun opstand begonnen tegen de republiek. Wat doorgaans in de geschiedenisboeken de naam “Spaanse burgeroorlog” draagt, was in werkelijkheid een strijd tussen revolutie en contrarevolutie. In die periode liggen zeer veel lessen vervat voor iemand die vandaag de wereld wil veranderen.
Steun dit historische en belangrijke project van de International Marxist Tendency: Het initiatief om de meest complete versie van Leon Trotski's biografie van Stalin ooit uit te geven.
80 jaar geleden kwam het 'Front populaire' in Frankrijk aan de macht. Het eerste wat de nieuwe regering bij haar aantreden deed was de 40-uren week stemmen en twee weken betaald verlof voor iedereen invoeren. De regeringsvorming ging ook gepaard met stakingen en bezettingen over het gehele land. Geen wonder dat het ‘Front Populaire’ in het collectief geheugen van de arbeidersklasse geassocieerd wordt met sociale hervormingen en de indrukwekkende mobilisatie van de arbeidersbeweging. Daarom is het meer dan terecht dat we de moed en het doorzettingsvermogen van deze arbeiders herdenken. Eén van de mooiste pagina's uit de geschiedenis van de klassenstrijd werd toen geschreven.
In 1965 pleegde generaal Suharto een staatsgreep in Indonesië. Naar schatting één miljoen communisten werden vermoord in het bloedbad dat Suharto de maanden daarop aanrichtte.
“We moeten dit brein twintig jaar lang verhinderen om te functioneren”
Met deze woorden werd de Italiaanse revolutionair en marxist Antonio Gramsci de gevangenis ingegooid. Gramsci was de stichter van de Italiaanse Communistische partij en een prominente figuur van de Italiaanse revolutie in 1920 en 1921. Het fascistische regime van Benito Mussolini veroordeelde hem in 1926 tot twintig jaar opsluiting. In de gevangenis bleef hij echter wel intellectueel actief en probeerde hij het marxisme verder te ontwikkelen. De ideeën die hij toen neerpende zijn later vooral populair geworden in academische kringen en bij reformistische stromingen. Ze werden echter ontdaan van hun revolutionaire inhoud. Zijn theorieën werden ontkoppeld van zijn revolutionaire praktijk. Zo werd hij als het ware politiek gesteriliseerd. We gaan hier in op het leven, de strijd en de ideeën van deze Italiaanse marxist, die we zonder probleem naast mensen zoals Lenin, Trotski en Rosa Luxemburg kunnen plaatsen.
Mohenjo-daro is een vijfduizend jaar oude beschaving. De ruïnes van deze cultuur werden ‘ontdekt’ door de Britse archeoloog Sir John Herbert Marshal in 1921 in de huidige provincie Sindh (zie kaart). Zijn team van onderzoekers werkte met passie en toewijding aan het opgraven van een buitengewone civilisatie. Deze maatschappij in de Indus vallei was modern en voorop op haar tijd. Zelfs voorop op de huidige Pakistaanse maatschappij. Zeker op het vlak van de sociale organisatie. Uit de zorgvuldige opgravingen en de interpretaties van de archeologen ontdekken we een verregaande egalitaire maatschappij. Lal Khan is een bekende columnist in Pakistan, uitgever van het Asian Marxist Review en leider van de sectie van de IMT in dit land. In een kort onderhoud licht hij de draagwijdte van deze archeologische site toe.
De crisis had in België hard toegeslagen. In 1974, maar vooral in 1980-81 schreeuwde het patronaat steeds harder dat de werkende bevolking moest inleveren. Politieke instabiliteit was het gevolg. De ene regering na de andere kwam ten val. Tussen 3 april 1979 en 17 december kwamen niet minder dan 5 regeringen vroegtijdig aan hun einde. In alle omringende landen was het al inleveren troef. De vakbonden hadden dat bij ons in de jaren ’70 nog grotendeels kunnen tegenhouden, vanaf 1981 was het echter prijs. Voor het eerst sedert lang trad een homogeen rechtse regering aan.
Honderdvijftig jaar geleden, op 28 september 1864, werd de Internationale Arbeidersassociatie (IAA), beter bekend als de Eerste Internationale, geboren. Deze eerste internationale proletarische organisatie effende de weg voor de groei van de organisatie van de arbeidersklasse en de verspreiding van het marxisme wereldwijd. De heersende klasse beefde voor deze revolutionaire dreiging.
De 'Grote Oorlog' of beter gezegd de 'Grote slachting' begon honderd jaar geleden. In een nieuw boek leggen we uit hoe die oorlog mogelijk was dankzij de patriottische ommezwaai van de leiders van de socialistische partijen, tonen we het verzet van socialisten tegen de oorlog zoals Lenin, Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en Trotsky en hoe uiteindelijk revoluties een einde maakten aan het bloedbad. Voor de eerste keer publiceren we in het Nederlands ook de teksten van de Belgische historicus Marcel Liebman over de rol van de BWP tijdens de oorlog. Alan Woods plaatst '14-18' in de huidige context van de crisis van het kapitalisme.
Wij publiceren voor het eerst in het Nederlands deze zeer interessante discussie tussen Leon Trotsky en Abraham Plotkin, leider van de Midwest afdeling van de International Ladies' Garment Workers Union (ILGWU) een vakbond van textielarbeiders. Dit gesprek had plaats bij Trotsky thuis in Mexico in 1938. Veel is natuurlijk veranderd sindsdien maar het is opvallend hoe de inzichten van Trotsky over de vakbeweging, de syndicale bureaucratie, de nood van een echte arbeiderspartij in de VS vandaag even relevant zijn als tijdens de stormachtige jaren voor de Tweede Wereldoorlog.
Precies 145 jaar geleden op 18 maart 1871 startte de Commune van Parijs. Deze heldhaftige arbeidersopstand brengen wij tot leven in dit artikel. Binnenkort gieten we dit verhaal in een nieuwe brochure in de reeks 'Socialistische Studies'.
