Door de liberalen wordt Steve Stevaert geregeld op de korrel genomen vanwege zijn vermeende ‘alles is gratis’-show waarmee hij tijdens verkiezingen ook de electorale show steelt.
Afgelopen week voerde VLD-fractieleider Rik Daems echter zijn eigen ‘gratis’-show op. In de aanloop naar de banenconferentie pleitte hij voor de volledige afschaffing van sociale zekerheidsbijdragen voor zestigplussers. “Die maatregel brengt zichzelf op”, zo beweert de slachter van SABENA, “want dan blijft de werkgelegenheidsgraad bij deze categorie loontrekkenden op peil en moeten we geen brugpensioenen meer uitbetalen”. Flink fout gedacht van Daems: het brugpensioen is zo populair bij de werkgevers omdat het voor hen een ‘gratis’ verhaal is. De werkgevers kunnen dankzij het brugpensioen nagenoeg gratis saneren op kosten van de betrokkenen én van de hele gemeenschap. En als je morgen de sociale zekerheidsbijdragen voor deze mensen afschaft, krijg je gewoon een verdringingseffect. De werkgevers zullen dan de categorie tussen de vijftig en de zestig wegsaneren als ze dat nodig achten voor het verhogen van de winsten. Want zelfs al is het werkvolk morgen helemaal gratis, dan nog zullen de patroons niet méér mensen aannemen dan ze nodig denken te hebben. Als morgen het brood gratis wordt, dan zal u er ook geen vijf halen als u er maar één nodig hebt (tenzij u denkt dat de maatregel overmorgen weer zal worden afgeschaft).
Wat er aan het einde van het verhaal van Daems dus overblijft is een bijkomend gat in de sociale zekerheid waar we met zijn allen voor opdraaien.
Maar geldt dit dan ook niet voor gratis openbaar vervoer? In zekere zin wel, maar voor de werkende mens is de regeling hoe dan ook veel gunstiger dan de wijze waarop we nu geacht worden ons te verplaatsen. In de eerste plaats doet u uw investering in een wagen zélf, u betaalt ook zelf uw autoverzekering, het onderhoud, de prijs van de benzine en de accijnzen erop. Gratis is dus anders. Bovendien kosten aanleg en onderhoud van wegen, de schade aan het milieu en de duizenden doden en gewonden die jaarlijks op onze wegen vallen een veelvoud van wat er wordt geïnd aan verkeersbelasting en inschrijvingtaks. Dit zijn kosten die in geen enkele kapitalistische boekhouding voorkomen. Volgens de liberale economie was het overlijden van de achttienjarige scholier Samuel na een zwaar verkeersongeval in Aalst begin deze maand dus ‘gratis’. In tegenstelling tot een gratis busrit, die is volgens de liberale economen ‘onbetaalbaar’
Diezelfde kapitalistische perversie vinden we terug op het vlak van het milieu. De financiering van milieuvriendelijke maatregelen zoals gratis openbaar vervoer of een herfinanciering van de NMBS – waardoor ons land de Kyoto-normen zou kunnen halen – is volgens VLD-minister van Energie Fientje Moerman ‘onbetaalbaar’. Ze koopt liever schone lucht in het buitenland.
Het gaat natuurlijk niet echt over het kopen van schone lucht, wel over het afkopen van onze eigen verplichtingen tegenover een niet of weinig geïndustrialiseerd land. Net zoals rijke kooplui in de Middeleeuwen hun zonden afkochten door een aflaat te betalen aan de kerk. Die kerk kocht daar dan paleizen voor of andere snuisterijen voor de katholieke nomenclatuur.
Geef ons dan maar het gratis openbaar vervoer van Stevaert. Echter niet alleen voor zestigplussers of zestienminners of een rijke provinciestad zoals Hasselt, maar voor iedereen, zonder verslechtering en liefst mét verbetering van de arbeidsomstandigheden bij de Lijn. Laat niet minder maar méér treinen rijden (en niet enkel HST-treinen voor dure mensen) en werf spoorwegpersoneel aan in plaats van het aan de deur te zetten. Dat alles is zo betaalbaar als het noodzakelijk is.
Of iets gratis is of niet, of iets betaalbaar is of niet, hangt gewoon af vanuit welke positie je het bekijkt, welk klassenstandpunt je inneemt. En van het feit of je bereid bent ervoor te strijden.
