"Als je de media moet geloven zijn wij ergere terroristen dan Bin Laden zelf", vertelt Michel Marthelez, hoofddelegee van het socialistische FGTB geïrriteerd. "Wij zijn het die onze job verliezen en onze gezondheid zien wegkwijnen in deze fabriek. Gisterennacht heb ik het voor de 35 televisiecamera's verteld die naar de verffabriek waren toegesneld. De zeven directieleden worden niet gegijzeld. Wij worden hier gegijzeld, wij zijn de slachtoffers en niet de directeurs die ons zijn komen aankondigen dat er 159 banen gingen verdwijnen op de 279, zonder de minste sociale begeleiding. Zes maanden lang leven wij en onze gezinnen in de grootste onzekerheid en worden wij belogen."
Op een mistig parkeerterrein worden we warm onthaald door de arbeiders die dezelfde nacht de directie hadden 'vrijgelaten' in ruil voor het engagement dat ze bereid zou zijn te onderhandelen over de afdankingen. We herkennen een aantal gezichten uit vorige sociale bewegingen. "Hier heerst veel kameraadschap onder de arbeiders", vertelt een vakbondsmilitant onmiddellijk.
"Wij vormen een hechte groep met alle vakbonden in dit bedrijf. De acties die we tot nu toe gevoerd hebben worden daarom breed gedragen door het personeel. Wat wij vrezen is dat de afdankingen die aan het begin van de week werden aangekondigd, de eerste etappe vormen van een sluiting van de vestiging in Manage. Daarom hebben wij de fabriek bezet en onder onze controle geplaatst."
Daar valt inderdaad veel voor te zeggen. Op de 130 arbeiders worden er 95 afgedankt. Er zullen er dan nog een 35-tal overblijven, samen met zo'n tachtig bedienden. Dat is op termijn onhoudbaar voor een verfproductiebedrijf als Sigma. In de stad Manage, waar Sigma gevestigd is, bedraagt de werkloosheid 20 procent van de actieve bevolking.
Woede en vastberadenheid werden onderschat door directie
"In de maand mei werden al 55 afdankingen aangekondigd. Nu krijgen we dit nieuws aangekondigd. Ons bloed kookte gewoon. Te meer omdat een voordien afgesloten akkoord over brugpensioen in eenzelfde beweging werd afgezegd. Wij wilden dat de directie zich engageerde tot onderhandelingen. Het nummer twee van de internationale directie was hier. Wij hebben ze weerhouden opdat ze met ons een akkoord zouden sluiten, maar het moederbedrijf in Boston in de Verenigde Staten heeft besloten dat ze niets mochten tekenen. Het zijn dus duidelijk hun oversten die hen hebben laten stikken in Manage!"
Een jonge arbeider onderbreekt ons.
"De directie heeft de reactie van het personeel duidelijk onderschat. Met onze rebellie hadden ze geen rekening gehouden. Nu moeten ze beseffen dat we een echte sociale bom zijn. Deze multinational maakt veel winst en zit niet in moeilijkheden. We zullen onze huid zo duur mogelijk verkopen. De directieleden zijn nu naar huis, maar onze vastberadenheid is even groot als voordien."
Een andere arbeider vertelt dat hij al 28 jaar lang de chemische walmen van de verfproducten en oplosmiddelen inademt.
"Weet je, al diegenen die met pensioen of brugpensioen zijn gegaan en in dezelfde omstandigheden hebben gewerkt als ik, zijn na een paar jaar gestorven. Dat moet ook eens verteld worden. Wij laten onze gezondheid en soms ook ons leven in dit bedrijf. Vraag ons dan niet om zonder boe of ba afgedankt te worden, hé. Je ziet het toch, met onze actie hebben we de nationale pers gehaald. Anders zou niemand naar ons geluisterd hebben."
Schijnheilige moraal!
Later wordt de houding van minister van Binnenlandse Zaken Dewael en de media (vooral dan de Vlaamse) onder vuur genomen. Wat er over hem verteld werd, kunnen we uit beleefdheidsreden spijtig genoeg niet publiceren. Dewael had inderdaad gedreigd met een politietussenkomst om de "gijzelaars te bevrijden". Een speciale politie-eenheid stond paraat om in te grijpen op een nabije parkeerplaats. "De acties van het personeel van Sigma hebben niets te maken met de tradities van het sociale overleg in dit land", deed de minister betweterig. Afdanken zonder overleg en zonder sociaal plan behoort blijkbaar wel tot deze traditie. Juist de actie van de mensen van Sigma heeft het patronaat gedwongen tot sociaal overleg.
Rechtse politici verkiezen vooral sociale tradities waar de arbeiders als makke schapen naar het slachthuis wandelen. Dat zou pas een verantwoordelijke houding zijn van de arbeidersklasse! Frank Vandenbroucke, minister van Arbeid, vond de acties van het personeel dan ook 'ongelukkig' en minister van Justitie Laurette Onkelinx toonde wel begrip, maar keurde de acties ook niet goed. Wat is er dan nodig om in de gratie te vallen van deze dames en heren, hoe socialistisch ze ook beweren te zijn?
Nieuw syndicaal model is nodig
Ook in het ACV klinken de verklaringen veroordelend. Luc Cortebeeck legt in De Standaard uit dat het weer allemaal de fout is van uiterst links die het ABVV infiltreert. Mia De Vits van het ABVV is blijkbaar niet voor commentaar te bereiken. Het nummer twee van het FGTB (de Waalse tak van het ABVV) Jean-Claude Vandermeeren weigert terecht de acties bij Sigma te veroordelen. Oef, zouden we zo zeggen. Maar ook hier voelen we in het commentaar van het ABVV dat er veel aandacht gaat naar de manier waarop de vakbond overkomt bij de sociale partners, de 'publieke opinie' van de commentatoren van de burgerlijke media. Een vakbond moet pal achter haar militanten staan, vooral op momenten van sociale strijd en mag zich niet met verontschuldigend gekronkel proberen te onttrekken aan haar verantwoordelijkheid tegenover de arbeiders en bedienden. Over de strijdmethodes die arbeiders gebruiken in hun gevecht voor werk, mogen wij ons niets aantrekken van de 'mening' van onze tegenstanders. Zij hebben geen enkel moreel gezag om over ons te oordelen.
Dit conflict bij Sigma toont eens te meer hoe de stemming bij een gedeelte van de arbeidersklasse aan het keren is, weg van gelatenheid naar vastberaden actie voor werk. Het syndicale model dat overheerst bij veel nationale verantwoordelijken, secretarissen en ook bij bedrijfsdelegees komt willens nillens in de praktijk in het gedrang. Dat syndicale model steunt op het afsluiten van akkoorden, overeenkomsten enzovoort voor sociale begeleiding van de achteruitgang op het vlak van jobs, contracten, omstandigheden enzovoort. De conflicten bij Sigma, maar ook bij Bekaert, Hercules en Gyproc schreeuwen om een ander syndicaal model dat steunt op eengemaakte mobilisatie van het personeel op basis van een vastberaden verdediging van de belangen van de arbeiders en bedienden, los van de opinie (of belangen) van De Standaard, De Morgen, de beursanalisten en de 'markt'.
