"Treed mijn woonkamer binnen, zei de spin tegen de vlieg vol giftige vreugde." De socialistische vakbond heeft zich gelukkig niet laten strikken door de honingzoete woorden van Verhofstadt. Met de oproep tot een algemene staking neemt de vakbond het initiatief uit handen van de regering en de patroons. De kaarten zijn herschud. Dit wordt de eerste algemene staking sinds 1993! De regering wilde met haar nieuwe nota over het loopbaaneinde, de sociale zekerheid en de tewerkstelling van jongeren de vakbonden vangen in een kluwen van algemeenheden en in een zeer strakke kalender van schijnonderhandelingen. De syndicale achterban rook echter snel onraad en zette de vakbondsleiders, zowel in het ABVV als het ACV, heel sterk onder druk.
Freya Vandenbossche, de minister van Tewerkstelling, maakte het allemaal makkelijker door de boel snel te verklappen. Daags na de bekendmaking van de nieuwe nota vertelde ze aan de pers dat de bedoeling van de regering ongewijzigd bleef. Arbeiders en bedienden zullen langer moeten werken en dit tot hun zestigste voordat zij recht hebben op brugpensioen. Misschien niet in één klap maar geleidelijk. Korte of lange pijn, het blijft pijn. Een militant van de Algemene Centrale reageerde hierop: “De mensen pikken het niet dat ouderen langer moeten werken terwijl er 140.000 jongeren werkloos zijn. Ze kunnen hier gewoon niet in komen.”
Verplicht langer werken
De gevolgen van de maatregelen die worden overwogen, zijn verregaand (lees onze analyse en ons standpunt over het brugpensioen). Vandaag moet iemand 25 jaar werken om op 58 jaar op brugpensioen te gaan. De RVA berekende dat 70 procent van de mannen en 84 procent van de vrouwen uit de boot vallen als die 25 jaar wordt opgetrokken tot 40 jaar. Bij een verhoging met 7 jaar, tot 32 jaar tewerkstelling, gaat het brugpensioen voorbij aan de helft van de vrouwen en aan 25 procent van de mannen. Terwijl 140.000 jongeren werkloos zijn, zouden de oudere collega’s moeten blijven werken tot ze er bij neervallen.
De regeringsnota wil dus de automatische toekenning van het brugpensioen afschaffen. De nota goochelt met zowel de leeftijd als met de gepresteerde jaren om toegang te hebben tot het brugpensioen. Nu wordt de voorwaarde verschoven naar het aantal gewerkte jaren of wat op de vloer ‘de kilometerstand’ wordt genoemd weg van het ‘bouwjaar’ of de leeftijd van de arbeider of de bediende op het moment dat hij met brugpensioen gaat. Maar de studie van de RVA, die lange tijd geheim werd gehouden, bewijst dat deze regeling even slecht is.
Onderhandelen of staken, wat doen?
De bazen zijn furieus met de stakingsoproep van het ABVV. Het hoort niet om aan het begin van onderhandelingen acties aan te kondigen. Zowel het VBO als het UNIZO bedreigen nu het ABVV. Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder van Unizo, vraagt zich af wat het ABVV nog aan de onderhandelingstafel komt doen. "Ofwel onderhandel je, ofwel voer je actie, maar niet beide tegelijk", aldus Van Eetvelt. Als het ABVV de stakingsactie bevestigt, moet het weg van deze onderhandelingen, besluit UNIZO.
Het ACV, dat voor de zomer het vuur aan de lont bracht met een oproep tot algemene staking in de herfst, lijkt gas terug te nemen. Maar ook hier gromt de achterban. Dat rumoer heeft de ACV-top verplicht ook een staking aan te kondigen op maandag 10 oktober als de onderhandelingen mislukken.
Onderhandelen of staken, dat blijkt nu de vraag te zijn. Wel, wij denken dat de vakbonden niet moeten onderhandelen binnen het kader dat de regering ons vandaag probeert op te leggen. De regering en de patroons geven de vakbonden valse dobbelstenen om mee te spelen. Zo kunnen we nooit winnen maar worden we verplicht de uitslag te aanvaarden.
Dreigen met staken aan het begin of tijdens onderhandelingen blijkt nu plots heiligschennis te zijn. Voor iemand met een beetje inzicht in sociale strijd is dit nochtans zeer gewoon. Toegegeven, er werd al lang niet meer gegrepen naar staken, zelfs niet naar de dreiging tot staken. Dat heeft de vakbonden verzwakt. Maar in de recente CAO-ronde werden de onderhandelingen aangevat met een stakingsaanzegging zowel in de Voeding, de Handel als de Metaal. Niets is normaler. Het beste resultaat aan de onderhandelingstafel bekom je met een gunstige krachtsverhouding. Een stakingsdreiging of de effectieve staking is de beste waarborg voor het veranderen van de krachtsverhoudingen. Niemand, maar dan ook niemand, kan de vakbeweging dit wapen ontnemen. Het zijn niet de bazen die kunnen oordelen of een staking gerechtvaardigd is of niet. Daar beslissen de leden van de vakbond over.
Twee stakingsdagen worden nu aangekondigd voor vrijdag 7 oktober en maandag 10 oktober. Het ABVV is al volop bezig de staking van 7 oktober voor te bereiden in de bedrijven. Deze staking komt er. De druk van onderuit is zeer sterk. De ABVV-leiding zegt wel dat ze op 5 oktober zal inschatten, op basis van de bekomen resultaten, of de staking wordt behouden. Dat kan volgens ons pas gedaan worden na een brede en democratische raadpleging van de basis, bijvoorbeeld via een referendum zoals in Nederland. Het ACV daarentegen beslist pas op die dag of ze gaat staken of niet. Dat kan voor verwarring en verdeeldheid zorgen. Het best zou zijn dat er één gemeenschappelijke staking komt, geruggensteund door beide vakbonden. Als tegen volgende week geen gemeenschappelijke datum afgesproken is, moeten de ABVV- militanten een kameraadschappelijke oproep doen aan hun ACV-collega’s om mee te doen op vrijdag 7 oktober. Als het ACV vasthoudt aan de staking op 10 oktober dan roepen wij de ABVV-ers op om mee te doen.
Een actieve staking voorbereiden
Wel moeten deze stakingsdagen op een actieve manier worden voorbereid. Pamfletten verspreiden is goed maar onvoldoende. Informatievergaderingen voor de leden tijdens de werkuren op de werkplaats zijn een uitstekend middel om de leden te mobiliseren. Vooral omdat er veel verwarring wordt gezaaid in de hoofden van de mensen. De propagandamolen van de diverse studiediensten, editorialen, hoofdredacteurs en politieke leiders draait al jaren op volle toeren. We moeten de sporen die deze propaganda achterlaat bij de mensen niet onderschatten. Vooral bij diegenen die niet in een bedrijf werken met een actieve vakbond. In de kleine en middelgrote ondernemingen in het bijzonder. Het is daarom belangrijk deze staking niet op een routineuze manier voor te bereiden.
Ook moeten de delegees niet gewoon vragen aan hun collega’s om thuis te blijven tijdens de stakingsactie. De piketten moeten versterkt worden aan de eigen bedrijven. Maar net zoals in 1993 moeten we onze collega’s van de KMO’s ter hulp komen door de industriële zones af te zetten met vliegende piketten. Hiervoor is volk nodig. Dat kan niet gedragen worden door een kleine groepen militanten.
Duidelijke eisen
Een belangrijk element in de mobilisatiekracht voor een staking ligt natuurlijk bij de eisenbundel. De vakbonden moeten duidelijk opkomen voor het brugpensioen vanaf 55 jaar met verplichte aanwerving van jongeren. Koppel hieraan de eis van een drastische arbeidsduurvermindering naar 35 uur en later naar 32 uur zonder loonsvermindering. Verder is er een verhoging nodig van de pensioenen en hun welvaartsvastheid. Dit alles moet betaald worden met de winsten van de patroons.
SP.a en PS moeten kant kiezen van de vakbonden
Niet weinig socialistische militanten die ook actief zijn in de vakbond, zijn bijzonder ontstemd met de houding van de socialistische ministers in dit dossier. Zij zeggen dat de SP.a en de PS de kant moeten kiezen van de vakbonden en niet de neoliberale indoctrinatie slikken. Socialistische militanten die zo denken, dienen deze misnoegdheid te gebruiken om in hun afdeling moties te doen stemmen om de houding van de SP.a- en PS-ministers af te keuren. Sta samen met de vakbonden op de bres.
Wat na de staking?
Als de regering niet inbindt dan mogen de vakbonden hier niet stoppen zoals dat in 1993 het geval was. Toen werd er gestaakt tegen het Globaal Plan dat voorzag in de bevriezing van de lonen. De vakbondsleiding is toen door de knieën gegaan onder de druk van de regering en de logica van de loonkostvermindering voor het redden van de tewerkstelling. De verderzetting van de acties die de basis eiste, werd toen getackeld door de leiding van zowel ABVV als ACV. Dat mag zich niet herhalen. In de week na de staking moeten we in alle steden algemene militantenvergaderingen houden, zoals ABVV Antwerpen dat heeft gedaan begin september. Laat deze keer de militanten en de leden het hoge woord voeren en het standpunt bepalen van de vakbond. Als na de eerste staking de regering niet inbindt dan is een nieuwe staking nodig met een reusachtige nationale betoging in Brussel.
De inzet van het ‘langer werken’ is meer dan gewoon een ‘dossier’. Het is de inzet van een duidelijke maatschappijkeuze. Het is eerlijk gezegd obsceen dat men oudere arbeiders en bedienden langer wil doen werken terwijl er 600.000 werklozen zijn. Voor de patroons is de inzet om, met de hulp van de regering, de sociale zekerheid af te bouwen. Voor hen is de sociale zekerheid slechts een obstakel in de genadeloze strijd voor de vermindering van de loonkosten ten voordele van hun winsten. Dat is niet onze maatschappijkeuze. Indien het kapitalisme geen degelijke sociale zekerheid kan verdragen dan moeten wij kiezen voor een toekomst buiten het kapitalisme, een socialistische toekomst.
Een aanrader voor alle vakbondsmilitanten vandaag: Over de rijstvelden schalt een boodschap: langer werken door Erik De Bruyn en Enkele lessen uit de stakingen tegen het Globaal Plan in 1993 door Stephen Bouquin.
