Op 14 oktober trekken we naar de stembus voor de verkiezing van nieuwe gemeenteraden. Zoals altijd gaat dat gepaard met een periode van verhoogde politieke spanning: duizenden kandidaten trekken zenuwachtig de straat op om het debat aan te gaan met de kiezer en binnen partijen leiden discussies over programma’s en lijstvorming nogal eens tot verhitte conflicten, rollende koppen en lokale machtsovernames. Een belangrijke periode dus.
Verkiezingen
Maar toch zien revolutionaire socialisten ook de beperkingen in van verkiezingen. Emma Goldman stelde ooit: “Indien gaan stemmen echt iets zou kunnen veranderen, dan was het al lang verboden”. Als anarchiste onderschat Emma Goldman het belang van verkiezingen, maar ze maakt een belangrijk punt. Beslissingen die er echt toe doen worden niet genomen in parlementen, laat staan in gemeenteraden. Een duidelijk voorbeeld is Griekenland, waar premier Papandreou botweg aan de kant werd gezet door de trojka toen hij het aandurfde om voor te stellen of een referendum misschien geen goed idee zou zijn. De opkomst van technocratische regeringen in Europa is echter slechts de meest zichtbare illustratie van de beperkingen van de burgerlijke democratie. De echte beperkingen vloeien voort uit het keurslijf van de competitiviteit en de kapitalistische concurrentie, uit de chantage van de ‘financiële markten’ en uit de macht van de bureaucratie. De mooiste vertolking van de werkelijke, meer complexe, verhoudingen die de macht van de bureaucratie in stand houden, is de Britse serie Yes Minister, over de lotgevallen van een verkozen politicus (Jim Hacker) die systematisch afgeleid wordt terwijl de macht nooit echt ontglipt aan de bureaucratie (in de persoon van ‘Sir Humphrey’). Desondanks blijven de parlementaire illusies en een overdreven focus op verkiezingen wijdverbreid, ook in de linkerzijde.
Antwerpen
In de komende gemeenteraadsverkiezingen komt het erop aan te stemmen voor kandidaten en partijen die de positie van de linkerzijde versterken. De precieze situatie verschilt ongetwijfeld van gemeente tot gemeente. Op heel wat plaatsen zijn er linkse kandidaten op de lijsten van de socialistische partij. In andere gemeenten is een versterking van de Partij van de Arbeid (PVDA) aangewezen. En elders is een rechtse doorbraak alleen te vermijden via een ‘nuttige stem’, al dan niet met de wasknijper op de neus. Heel wat activisten kijken uit naar Antwerpen, de grootste stad in Vlaanderen. De Antwerpse afdeling van de socialistische partij is ongetwijfeld een van de meest rechtse van het land. Patrick Janssens en zijn acolieten zijn er de voorbije jaren in geslaagd om de partij ideologisch te ontmantelen en haar te ontdoen van alle inhoud en tradities: de partijnaam werd omgeturnd tot ‘stadspartij’, de democratische structuren werden uitgehold, linkse militanten werden geïntimideerd enzovoort. De rechtervleugel duwt de partij naar het centrum en bereidt zo een nederlaag voor. Het kartel met de CD&V heeft veel kwaad bloed gezet, bij de militanten van beide partijen trouwens. Als ‘marketeer’ zou Patrick Janssens nochtans moeten beseffen dat door de rechterzijde na te praten, hij die rechterzijde slapend rijk maakt. Wat is er mis met een strijdbaar programma en een duidelijke naam als ‘de Socialistische Partij’?
Dan maar voor een andere partij stemmen? In Antwerpen wordt het uitkijken naar het resultaat van de PVDA, die zich er de voorbije jaren heeft uitgebouwd tot een reële politieke kracht en die een links-consequente oppositie in de wijken heeft gevoerd, onder meer tegen het neoracistische hoofddoekenverbod en het culturaliseren van sociale problemen door Patrick Janssens en consorten. De PVDA verdient zeker enkele zetels in de gemeenteraad, maar tegelijkertijd is het ook duidelijk dat zij op hun eentje de stormram van Bart Dewever en de N-VA niet zullen kunnen tegenhouden. Die dreigende machtsovername, die inderdaad catastrofaal zou uitdraaien voor heel wat Antwerpenaren (havenarbeiders, stadspersoneel, fietsers, allochtonen enzovoort), kan Janssens als ‘het minste kwaad’ paradoxaal genoeg nog wat stemmen opleveren. Als socialisten zouden we veel liever een positieve stem kunnen uitbrengen.
We are the 99 percent!
Maar democratie is meer dan eens in de zoveel jaar gaan stemmen. De huidige crisis van het kapitalisme is van een ongeziene magnitude; de reactie ertegen vereist een diepgaande systeemhervorming die in geen enkele gemeenteraad gestemd kan worden. Hoog tijd dat we ons organiseren en komaf maken met dit kapitalisme. Sluit aan bij Vonk en strijd mee voor internationaal en democratisch socialisme.
