Na burgemeester Willockx van Sint-Niklaas toonde ook de Antwerpse burgemeester Leona Detiège (SP.a) zich deze week verontwaardigd over het feit dat zij niet op de hoogte werd gesteld van wat er op het grondgebied van de Stad Antwerpen gebeurt. Zij heeft gelijk. Want inderdaad spelen veel van die wapentransporten zich ook af in de haven op de Antwerpse rechteroever. Denken we maar aan kaai 903-905, kaai 702-704 en de Ro-Ro-terminal van P&O aan het Churchilldok. Allemaal op Antwerps grondgebied dus. Ook al het spoorwegverkeer tussen Duitsland en de Antwerpse haven gebeurt via Antwerpen, dwars door de bebouwde kom.
De Amerikaanse wapentransporten zijn grosso modo onder te verdelen in twee groepen: enerzijds voertuigen en helikopters, anderzijds containers. Tussen die containers bevinden zich ook munitietransporten.
Een werknemer in de Antwerpse haven legde volgende getuigenis af:
“Op kaai 702, op de punt van het Delwaidedok en het Kanaaldok, vonden er de afgelopen maanden munitietransporten plaats. Het moest blijkbaar wel allemaal heel snel gaan. De containers werden onmiddellijk na aankomst op de kaai op het schip geladen. Blijkbaar mogen zij daar niet blijven staan.”
Een dokwerker vertelt ons het volgende:
“Op kaai 420 (P&O terminal Churchilldok) werden de afgelopen maanden geregeld zandkleurig geverfde militaire vrachtwagens geladen van het type ‘Bedford’. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat die camions leeg zijn, dat zou niet erg economisch zijn. Maar wat hebben ze dan bij? Munitie?”
Verarmd uranium
Heel wat munitie bevat sedert de jaren ’80 ‘penetrators’ op basis van verarmd uranium. Uranium heeft een zeer hoge dichtheid en verhoogt de kinetische impact en het penetratievermogen van het projectiel op een pantser.
Verarmd uranium is een bijproduct van de verrijking van uranium. Verrijkt uranium wordt gebruikt in kerncentrales en in nucleaire wapens. Wat overblijft is de minder radioactieve restfractie van het uranium. Dit noemt men verarmd uranium. De radioactiviteit ervan is niet zeer hoog, maar wél reëel.
Niet alleen projectielen, maar ook bepantsering kan verarmd uranium bevatten. De Amerikaanse Abrams-tank bijvoorbeeld is met dit type bepantsering uitgerust. Ook transporten van rollend materieel kunnen dus met verarmd uranium te maken hebben.
Er is wel wat vakliteratuur te vinden over mogelijke ongevallen met verarmd uranium, en over decontaminatie van slagvelden waar deze wapens werden gebruikt. Daaruit blijkt dat de situatie vooral zorgwekkend wordt wanneer verarmd uranium wordt blootgesteld aan temperaturen boven de 500 °C voor langer dan een half uur. Dan ontstaan er namelijk aerosolen die klein genoeg zijn om ingeademd te worden. Wanneer de substantie blootgesteld wordt aan langdurige vuurhaarden met geforceerde trek dan wordt de productie van deze aerosolen gestimuleerd.(1)
Een andere studie (2) simuleerde een ongeval met een metalen scheepscontainer geladen met munitie op basis van verarmd uranium. Zo u wil is de conclusie ‘geruststellend’: de fragmenten werden grotendeels teruggevonden in een straal van zestig meter. Enkele fragmenten geraakten honderd tot tweehonderd meter ver.
Wapentreinen in je achtertuin
Indien zo’n ongeval zou plaatsvinden op kaai 702 zijn ‘alleen maar’ de dokwerkers de pineut. Maar langs welke wegen geraakt de munitie op de kade?
We mogen van de veronderstelling uitgaan dat de Amerikanen hun gevaarlijkste wapentuig niet over de weg transporteren. Dat zou helemaal waanzin zijn. Blijft dus het spoor. Inderdaad, de NMBS verwacht tussen nu en half februari niet minder dan tweehonderd treinen uit Duitsland, geladen met Amerikaans legermateriaal.
Langs welke routes bereiken deze treinen de Antwerpse haven? Er zijn er twee. De noordelijke route doorkruist zowat heel de dichtbevolkte Antwerpse agglomeratie en legt dan het laatste stuk naar de haven af door de achtertuinen van de residentiële wijken in Ekeren. De zuidelijke route doorkruist Mortsel, Berchem, Antwerpen-Zuid en Zwijndrecht. Een ongeval met ernstige repercussies in een straal van zestig tot tweehonderd meter ver is geen aangenaam vooruitzicht.
Is zo’n ongeval niet denkbaar? In geen geval. Vorige woensdag nog brak een vrachtwagen door de vangrail van de autostrade Antwerpen-Gent ter hoogte van Zwijndrecht en kwam op de voornoemde zuidelijke spoorweg terecht. De spoorlijn waarlangs op dat ogenblik al het materiaal bestemd voor de 'Algon' passeerde.
Deze vrachtwagen had evengoed een chemische lading kunnen vervoeren. Zo passeren er daar elke dag honderden vrachtwagens. Er had op dat ogenblik ook een trein met Amerikaans legermateriaal kunnen voorbijrijden
De Silver Ray
Er kunnen zich ook andere incidenten voordoen. Laten we van de veronderstelling uitgaan dat alles veilig aan boord geraakt van een roll-on roll-off schip van de Amerikaanse marine. Roll-on roll-off schepen staan erom bekend niet van de veiligste te zijn. Hoe komt dat? In tegenstelling tot andere vrachtschepen waarvan de ruimen gecompartimenteerd zijn, lopen de dekken van een RoRo-schip nagenoeg door van boeg tot achtersteven. Anders zou zo’n schip vrijwel niet te laden zijn: de voertuigen rijden langs één luik (doorgaans langs achter) het schip op en vinden hun plaats op de dekken.
Het gevolg is dat een brand aan boord van zo’n schip moeilijk te localiseren is, én dat er door de ‘trek’ die ontstaat enorm hoge temperaturen worden bereikt. In het voorjaar van 2002 brandde in Antwerpen het RoRo-schip ‘Silver Ray’ uit. Aan dezelfde kaai trouwens waar de Tellus, de Takebana en andere Amerikaanse schepen de afgelopen maanden helikopters en ander materieel afleverden of oppikten: de beruchte ‘helikopterkaai’ nummer 420.
De brand aan boord van de Silver Ray duurde tien dagen. De brandweer stelde vast dat de temperatuur in het schip opliep tot 900°C. Vergelijk dit met de gegevens uit bovengenoemde studie (gevaarlijke aerosolen worden gevormd vanaf 500°C en méér dan een half uur) en verdere commentaar wordt overbodig.
Staan de hulpdiensten paraat?
Rest dus de vraag of de autoriteiten voorbereid zijn op dit soort situaties. Wat dat betreft kan men het ergste vermoeden. De Antwerpse brandweercommandant klaagde reeds op 5 november dat hij geen informatie kreeg over de Amerikaanse wapentransporten (ATV-nieuws van 5 november 2002).
De scheepvaartpolitie werd evenmin op de hoogte gesteld. Het CLW (Centrum tegen Lucht- en Waterverontreiniging van de Stad Antwerpen) dat geacht wordt technische bijstand te verlenen in rampensituaties, ook niet. Minister van Defensie Flahaut van zijn kant beweert tot vorige vrijdag niet op de hoogte te zijn geweest van de transporten. Van de kant van het Belgisch Leger valt dus ook al weinig heil te verwachten. Blijkbaar wordt verondersteld dat onze koloniale overheersers, de Amerikanen, wel zullen weten wat goed voor ons is?
Deze situatie is compleet onaanvaardbaar. Niet alleen wordt de Belgische bevolking meegesleurd in een oorlog waarmee ze niets wil te maken hebben, zij wordt ook blootgesteld aan ernstige risico’s. Als de verkiezingscampagne dan toch zo nodig moet draaien rond veiligheid dan mogen de partijen zich hier ook eens over uitspreken
Wij roepen alle Antwerpenaren die tegen de oorlog zijn daarom dringend op om me te stappen met het contingent van het Antwerps AntiOorlogsComité (AAOC) in de betoging van aanstaande zondag 19 januari in Brussel. Wij verzamelen om 12 uur in de hal van het Centraal Station van Antwerpen.
(1) Elder J.C. and M.C. Tinkle. Oxidation of Depleted Uranium Penetrators and Aerosol Dispersal at High Temperatures, LA-8610-MS.Los Alamos, NM:Los Alamos Scientific Laboratory of the University of California, December 1980.
(2) Haggard D.L., C.D. Hooker et al, Hazard Classification Test of the 120 MM, APFSDS-T, M829 Cartridge: Metal Shipping Container, PNL-5928. Richland, WA: Battelle Pacific Northwest Laboratory, July 1986
