We hadden een gesprek met een militant van de strijdbare vakbond CGT op de luchthaven van Roissy (Parijs). Hij maakt deel uit van de “Union Locale” en is verantwoordelijk voor de coördinatie van tweehonderd syndicale basisgroepen, de bedrijfskernen van de CGT op de Parijse luchthaven. In totaal zijn er 700 bedrijven die 90.000 mensen tewerkstellen op de luchthaven actief.
Kan je ons een beeld schetsen van de toestand op de luchthaven?
Enerzijds heb je het personeel van Air France en zij die worden aangeworven door de overkoepelende structuur van de luchthaven, Aéroport de Paris (ADP). Zij behoren tot wat we vroeger de ‘arbeidersaristocratie’ noemden. Het gaat om personeel dat in bedrijven werkt met veel financiële middelen en betere werkomstandigheden (een 13de en een 14de de maand, bijna gratis vervoer, etc.). Aan de andere kant heb je het personeel van de toeleveringsbedrijven die op de luchthaven een exponentiele groei gekend hebben in de laatste 15 à 20 jaar. Activiteiten die vroeger door Air France of ADP werden gedaan, zijn alsmaar meer uitbesteed om zoveel mogelijk winst te maken. Hoewel het moeilijk is precieze cijfers te geven, werken vandaag ongeveer 40.000 mensen via onderaannemers en een 50.000 rechtstreeks voor Air France en ADP.
De werkomstandigheden van het personeel in de onderaannemingen gaan er sterk op achteruit. Het personeel wordt er uitgebuit, de flexibiliteit in de werkplanning neemt toe (onderbroken shifts) en men moet steeds harder werken en meer presteren in steeds minder tijd voor hetzelfde loon. Bovendien zijn Air France en ADP overgegaan tot het opdelen van de uitbestedingen in steeds meer kleinere activiteiten (micromarkten genaamd in managementjargon). Zo zal bijvoorbeeld een schoonmaakbedrijf enkel de mannentoiletten kuisen en een ander bedrijf de vrouwentoiletten in eenzelfde terminal. Ook de bagagisten zijn helemaal opgedeeld. Zo wordt het onderhoud van de infrastructuur van de terminals op een extreme manier uiteengetrokken in afzonderlijke marktsegmenten. Dit verklaart waarom er zo’n 700 bedrijfjes actief zijn op de luchthaven. Het echte aantal ligt waarschijnlijk nog hoger. Zo proberen Air France en ADP, als hoofdaannemers, de verschillende bedrijven met elkaar te doen concurreren door op bepaalde diensten te besparen.
Om een bepaald contract te kunnen behouden dankt de onderaannemer personeel af en werft nieuwe werknemers aan slechtere voorwaarden aan. Zo zijn er talrijke ontslagen in de luchthaven, nochtans blijft het globale tewerkstellingsvolume er stabiel. De werkomstandigheden in de onderaannemingen gaan snel achteruit. Anderzijds nemen die van het personeel van Air France ook af. Het voornaamste verschil is dat men daar van veel hoger naar beneden tuimelt. Air France gaat nu 5000 banen schrappen. De directie heeft alle cao’s ook eenzijdig opgezegd. In die cao’s zitten alle verworvenheden van 50 jaar sociale strijd vervat. De overeenkomsten worden wel opnieuw onderhandelt maar tegen slechtere voorwaarden natuurlijk. We verwachten dat de bagagisten die nu nog tot het personeel van Air France behoren ook zullen worden uitbesteed. Dit zal verzet uitlokken, geloof me.
Hoe organiseren jullie dan die versplinterde arbeidersklasse op de luchthaven?
Dat is de centrale vraag van onze syndicale werking. Als ik de Belgische vakbondsstructuren goed begrijp bestaat er bij jullie niet zoiets als één ‘lokale afdeling’ voor alle luchthavenbedrijven. Wij hebben dat wel. In die zin vertrekken we van een iets betere situatie dan jullie. Toch stellen we vast dat de vakbonden en het personeel zich steeds meer terugplooien op hun eigen bedrijf. Dat is het gevolg van een reeks nederlagen die we in Frankrijk de laatste jaren gekend hebben. Gevolg is dat de band tussen de ‘bases syndicales’ en de ‘union locale’ verzwakt is. Eigenlijk moet alles opnieuw opgebouwd worden.
De ploeg van de ‘union locale’ wil de samenwerking terug centraal stellen. Wij gaan naar de bedrijven en leggen daar uit wat het voordeel is van eenheid van de arbeidersklasse over de verschillende bedrijven heen. We hebben ook verantwoordelijken aangesteld die de verschillende sectoren zoals de bagagisten, de schoonmaakbedrijven, de cargozone, het onderhoud van de vliegtuigen, de verhuurders van wagens, etc opvolgen. Zo gaan we bijvoorbeeld de syndicale werking bij de autoverhuurders rationaliseren en éénmaken. Het maakt niet uit of een personeelslid van die sector voor Hertz, Europcar, Avis of voor een ander bedrijf werkt, ze zitten allemaal samen in dezelfde vakbondsafdeling. Wij proberen zo de vakbondsstructuur te verenigen en het gemakkelijker te maken voor het personeel om actie te voeren.
Dat heeft verschillende voordelen. Op die mannier worden de eisenbundels en overeenkomsten veralgemeend en wordt het voor ADP en Air France moeilijker om zo maar van dienstverlener te veranderen. Dat is vooral het geval voor de bagagisten en het kuispersoneel. Wij hopen tot eenzelfde statuut te komen voor al het personeel actief in die sectoren. Het is ook een tactisch voordeel vanuit het oogpunt van de vakbondsstrijd. Stel je voor dat de bagagisten in verspreide slagorde in staking gaan. De stakende bagagisten zullen dan vervangen worden door anderen. Ik las dat in Brussel de bagagisten van de verschillende bedrijven elkaar hebben gesteund bij de laatste staking. Dit is spijtig genoeg nog niet het geval bij ons ondanks de werking van onze ‘union locale’. Wij hebben in dit opzicht nog veel werk voor de boeg. De brutaliteit van de patronale aanvallen op de luchthaven speelt echter in ons voordeel. De mensen beginnen in te zien dat enkel op bedrijfsniveau strijden geen soelaas meer brengt. Daarom wordt de eenheid van alle toeleveringsbedrijven een praktische noodzaak.
Welke methodes gebruiken jullie om die eenheid te bekomen?
We beginnen met het opstellen van een eisenbundel die echt beantwoord aan de ‘stemming’ op de werkvloer. Dat is heel belangrijk. Een belangrijke eis is natuurlijk het terughalen van de uitbestede activiteiten. Ook vragen wij samen met de kameraden van Air France en ADP de renationalisering van alle activiteiten in de luchthaven. Dit onder de controle van het personeel zelf. Zo verzwakken we de greep van de privésector en de kapitalisten op de luchthavenindustrie. Zolang de privé sector hier de plak blijft zwaaien zullen onze rechten steeds aangevallen worden. Het is echter niet deze algemene doelstelling die de mensen onmiddellijk op de been brengt. Er wordt momenteel vooral over gepraat.
In de maand mei hebben we een ‘dringend sociaal eisenplatform’ goedgekeurd. Hierin zit bijvoorbeeld een eis die er moet voor zorgen dat wanneer een bedrijf een marktsegment krijgt toegewezen het voormalige personeel automatisch opnieuw tewerkgesteld moet worden. Andere conflicten die ontstaan gaan bijvoorbeeld over de toepassing van een cao in een bedrijf. We vertrekken steeds van onmiddellijke eisen die de mensen kunnen aanzetten tot actie. Wij hechten ook veel belang aan een goede voorbereiding van de acties. Ik zit al vijf jaar in het bestuur van de CGT en ik heb nog nooit een spontane staking meegemaakt. Wij hechten dus veel belang aan een nauwgezette voorbereiding; algemene vergaderingen en pamfletten om het personeel te overtuigen van de juistheid van onze eisen. Een actieplan uitwerken is heel belangrijk.
We hebben bijvoorbeeld drie maanden uitgetrokken om een actie van het onderhoudspersoneel voor te bereiden. Zo waren we regelmatig aanwezig aan de ingangen van de verschillende sites en organiseerden we verschillende momenten algemene vergaderingen voor de nachtploeg, voor de weekendploeg etc. Wij legden ook uit dat er meer zal nodig zijn dan een stakingsdag om onze slag thuis te halen. Zo makkelijk gaat de baas niet door de knieën.
De mensen voelen dat we een strategie hebben en dat geeft vertrouwen. Toegegeven we zijn er nog niet in geslaagd om belangrijke overwinningen te boeken, maar we hopen dat vroeg of laat het personeel van Air France ook in actie zal komen. Dan is het hek van de dam. Een gezamenlijke beweging over de sectoren heen wordt dan mogelijk.
Anderhalf jaar geleden brak er een staking uit bij het veiligheidspersoneel van de luchthaven. De staking breidde zich snel uit naar de andere luchthavens in Nice, Toulouse, Lille, etc. De actie werd georganiseerd door jonge mensen zonder syndicale ervaring. Uiteindelijk behaalden ze een gedeeltelijke overwinning en werd een loonsverhoging bekomen. Het is dus mogelijk. Maar wegens de enorme verdeeldheid die het patronaat onder het personeel heeft gezaaid moeten we onze inspanningen verdubbelen. Als gevolg van een twintig jaar lang beleid gekenmerkt door opdeling en uitbesteding kijkt het personeel van de moederbedrijven nogal neer op de rest van het personeel. Stilaan begint dit nu als gevolg van de brutale sociale achteruitgang en dankzij onze eigen inspanningen te veranderen.
Meer info op de website van de CGT Roissy: http://www.ulcgtroissy.fr/
