De crisis is bijna voorbij. De kranten zeggen het, Van Rompuy zegt het, overal hoort men het. Zelfs Griekenland, Portugal en Spanje zouden stilaan uit het dal kruipen. Héla hebben we niet gelezen dat zelfs ons “rijke België”, vorig jaar een record aantal faillissementen heeft gekend? Meestal waren dat faillissementen van kleinere bedrijven, maar voor 2014 staat er al de sluiting van minstens éen groot bedrijf op de agenda (Ford Genk). Hebben we niet gelezen dat het percentage armen nog nooit zo groot is geweest in ons land? Dat de werkloosheid is toegenomen, in het bijzonder bij de jeugd? Wat verklaart dan al dat optimisme? Antwoord: het is FEEST op de beurzen. De beurs van Brussel is in 2013, net als het vorige jaar met 18 procent gestegen. Die cijfers zijn gelijkaardig aan die van andere Europese beurzen. De Europese beurzen zitten wel nog altijd onder het peil van 2008. De Amerikaanse beurzen doen het nog beter en hebben het precrisis niveau al vlotjes overstegen. En legt men ons uit, stijging van de beurzen loopt meestal vooruit op stijging van de reële economie.
Het zegt veel over de waardeverhoudingen in onze maatschappij. Eerst moet het grootkapitaal gepaaid worden met een winst per aandeel van zo’n 40 procent in twee jaar en dan zullen ze misschien beslissen om te investeren in de reële economie. Als de werkende mensen braaf zijn en niet te veel eisen stellen zullen ze misschien wat kunnen meeprofiteren luidt dan de perverse theorie.
En nee, geen enkele crisis duurt eeuwig. Kapitalisme is een eigenaardig beest dat niet vergelijkbaar is met om het even welk ander economisch systeem. Periodes van neergang worden altijd gevolgd door groei, op zijn beurt gevolgd door neergang. Dat is al meer dan 200 jaar zo. Crisissen zijn een wezenlijk kenmerk van het kapitalisme. Het is tekenend dat de laatste crisis, begonnen in 2008 overal beschreven word als een financiële crisis. De crisis van 1974 noemde men de oliecrisis. Zo wil men verdoezelen dat dit in feite allemaal voornamelijk crisissen zijn van het kapitalistisch systeem, met alleen soms wat andere nevenkenmerken. Marx beschreef 130 jaar geleden dergelijke crisissen al nauwkeuriger dan de meeste economen dat vandaag doen. Vroeg of laat wordt elke crisis gevolgd door een herstel van de groei. Is dat ogenblik nu aangebroken? Wij weten het niet, niemand weet het met zekerheid. Maar er zijn een paar zaken die we wel met zekerheid weten: ook het volgende herstel zal tijdelijk zijn en gevolgd worden door een nieuwe crisis. We weten ook dat de lonen in twee jaar niet met 40 procent zullen stijgen. In tegendeel, de Belgische lonen zijn bij wet bevroren “om de competitiviteit te verhogen”. Op zich zet dat ook al een rem op een eventuele groei van de economie. Een land met een rijpe economie als België is voor een belangrijk deel afhankelijk van de koopkracht van gewone consumenten.
Indien er de volgende paar jaar groei zou zijn, moeten we ons gat vegen aan de wet die de lonen blokkeert en ons deel van de welstand opeisen. Sinds 2004 zijn de inkomsten uit kapitaal in ons land groter dan die uit arbeid en de kloof groeit. Dus er kan nog wel wat af voor ons. De kapitalisten zullen natuurlijk moord en brand schreeuwen, we zullen verweten worden inhalig te zijn, egoïstisch, ouderwets en niet realistisch. Maar hadden onze voorvaderen geluisterd naar dergelijke bezweringen dan hadden wij nooit de sociale verworvenheden gekend die we nu hebben. Denk er goed over na niet alleen te staan. We stellen onze doelstellingen best duidelijk en openen een zo breed mogelijk actiefront, als het kan ook internationaal. Laten we eerlijk zijn: elke gedeeltelijke overwinning is welkom maar zal niet voldoende zijn. Zelfs als het kapitaal gedwongen wordt om toegevingen te doen zal het die altijd opnieuw proberen af te nemen, tijdens de volgende economische crisis bijvoorbeeld. Als we niet langer van crisis naar crisis willen strompelen, zal het nodig zijn het kapitalisme af te schaffen en het te vervangen door een socialistische economie.
