Diplomaten van over de hele wereld kwamen maandag bijeen voor de jaarlijkse Wereldgezondheidsvergadering (een congres van de WHO). Naast enkele veelbelovende ontwikkelingen bij het maken van een vaccin, was de onlinebijeenkomst gericht op één enkele resolutie die werd ingediend door een aantal EU-lidstaten voor een "vrijwillige, wederzijdse licentie van patent(en)". De doelstelling is om te voorkomen dat de rijkste landen een monopolie krijgen op medicijnen en levensvatbare vaccins tegen het coronavirus.
De bourgeoisie staat te popelen om een vaccin te laten maken, zodat ze een einde kunnen maken aan deze pandemie en de productie kunnen hervatten. De beste manier om dit te bereiken is door samen te werken en middelen te delen. Dit is echter in strijd met de belangen van de grote bedrijven, die zich meer zorgen maken over de bescherming van hun intellectuele eigendom dan het redden van levens. De heersende klasse is verdeeld. De resolutie was deels een poging om de Verenigde Staten, die onderweg zijn naar een vaccin en hier enorm van hopen te profiteren, in toom te houden. Dit zou het immers de rest van de wereld een stuk moeilijker maken om het vaccin te krijgen.
Uiteindelijk kwam het neer op een bijzaak in een escalerend geschil tussen de grote mogendheden, waarin de VS en China de belangrijkste oorlogvoerende partijen zijn met een verzwakte WHO die er middenin staat.
De race voor het vaccin
De kapitalisten zijn voorstanders van het opnieuw opstarten van de economie, waarbij de heersende klassen van ieder land gretig misbruik maken van deze situatie om een voorsprong te krijgen op de concurrentie. Als gevolg hiervan zijn miljarden geïnvesteerd in het creëren van een vaccin om de verspreiding van de pandemie te stoppen en een tweede golf van infecties te voorkomen. Er zijn momenteel 76 mogelijke geneesmiddelen in verschillende stadia van testen en ontwikkeling.
Het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna lijkt voorop te lopen. In de eerste menselijke proefronde veroorzaakte zijn vaccin (mRNA-1273) slechts geringe bijwerkingen en toonde het dat het kon voorkomen dat het virus zich repliceert in menselijke cellen. Daarnaast creëert het antilichamen die vergelijkbaar zijn met die bij herstelde COVID-19-patiënten .
Toen dit nieuws maandag brak, sloot de S&P 500 US benchmark equity index 3,2 procent hoger en steeg de Dow Jones Industrial Average bijna 4 procent. De kapitalisten vestigen hun hoop op het vaccin van Moderna, maar dat feest wordt mogelijk te vroeg gevierd. Momenteel is het alleen effectief gebleken voor 45 proefpersonen. Deskundigen waarschuwen dat Moderna's tijdlijn van een massaal geproduceerd vaccin tegen het einde van het jaar uiterst optimistisch is. Zo'n snelle doorlooptijd is nog nooit eerder bereikt. Goedkeuring door de FDA vereist testen bij duizenden patiënten, wat maanden of zelfs jaren kan duren.
Daniel Salmon, directeur van het Institute for Vaccine Safety aan de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, merkte bovendien op: “Veel vaccins die er goed uitzien uit fase 1 ... blijken geen goede producten te zijn. " Een vaccin van een concurrent, ontwikkeld met steun van de Britse regering aan de universiteit van Oxford, zag er inderdaad veelbelovend uit maar kon de apen waarop het was getest niet immuniseren. Donald Trump heeft onlangs een uitvoeringsbevel ondertekend waardoor particuliere bedrijven de regelgeving kunnen verminderen om de economie zo snel mogelijk te herstarten. Dit kan ook gevolgen hebben voor de farmaceutische industrie. Een gebrekkig vaccin op de markt brengen om de productie een kickstart te geven is vragen om problemen.
Vanzelfsprekend is het in direct belang van de aandeelhouders van Moderna om het vertrouwen in hun product te bevorderen. Op maandag sloten de aandelen in Moderna 20 procent hoger dan de dag ervoor, wat het bedrijf een marktwaarde van bijna 30 miljard dollar opleverde. Moderna beloofde nieuwe fondsen te investeren in de uitbreiding van de productiecapaciteit voor het COVID-19-vaccin. Eventueel overschot wordt gebruikt voor onderzoek en ontwikkeling. Toch kan men zich voorstellen dat zijn bestuurders en aandeelhouders rijkelijk beloond zijn voor deze ontwikkeling.
Deze rijzende big pharma ster raakt echter ook verstrikt in de staat. Moderna kreeg een subsidie van 483 miljoen dollar van de federale Biomedical Advanced Research and Development Authority. Zijn directeur, Moncef Slaoui, trad af om de hoofdwetenschapper te worden van Operation Warp Speed: een initiatief van het Witte Huis om de vaccinontwikkeling te versnellen. Sommigen zagen Slaoui's aanstelling als belangenverstrengeling. Maar in feite zijn de belangen van de big pharma kapitalisten en het Amerikaans imperialisme één en hetzelfde: verkrijg zo snel mogelijk een vaccin, patenteer het, breng het op de markt en (als de winstmarges dit toelaten), immuniseer de beroepsbevolking om de VS een economische voorsprong te geven op de rest van de wereld.
Imperialistisch gekibbel
Tot zover heeft de regering-Trump de reactie op de coronaviruspandemie volledig verprutst. Op het moment van schrijven zijn er in de VS 92.000 bevestigde sterfgevallen als gevolg van COVID-19: de meeste ter wereld. Nu de verkiezingen weer in zicht zijn moet Trump de economie op gang brengen en tegelijkertijd elke schuld van zichzelf afleiden, en ook nog oorlog voeren met nationale en internationale volksgezondheidsinstanties.
Klokkenluider Rick Bright werd uit zijn functie als directeur van de Biomedical Advanced Research and Development Authority verwijderd nadat hij zich had verzet tegen druk van het Witte Huis om "potentieel schadelijke geneesmiddelen algemeen verkrijgbaar te maken", waaronder chloroquine en hydroxychloroquine. Deze antimalariamiddelen worden door Trump geprezen als effectieve behandelingen voor COVID-19, hoewel eerste onderzoeken niet overtuigend zijn. Bright beweert dat hij buitenspel werd gezet nadat hij in de beginfase van de pandemie had aangedrongen op een grotere voorraad maskers, wattenstaafjes en medische apparatuur. Dit kwam op een moment dat het Witte Huis COVID-19 nog als een hoax wegzette.
Trump viel de 'grove mislukkingen van de WHO [die] de huidige pandemie hebben aangewakkerd' aan om af te leiden van de tekortkomen van zijn regering... en om China te begunstigen. Hoewel de president de situatie overdrijft, is het waar dat het protectionistische beleid van Trump en de relatieve toename van de macht van China ertoe hebben geleid dat zij meer druk kunnen uitoefenen op globale organisaties als de WHO. Het was geen toeval dat de Chinese premier Xi Jinping de openingstoespraak hield op de bijeenkomst van maandag, waarin hij beloofde om gedurende twee jaar 2 miljard dollar te doneren als reactie op de crisis - met speciale aandacht voor de Afrikaanse lidstaten van de WHO binnen de invloedssfeer van China.
John Ullyot, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis, verwees naar deze belofte van Jinping toen hij zei: "Als bron van de uitbraak heeft China de bijzondere verantwoordelijkheid om meer te betalen en meer te geven". In een brief die op maandag [18 mei, red.] werd gepubliceerd, stelde Trump een ultimatum dat de VS permanent de financiering aan de WHO zouden stopzetten als het zich niet zou 'toewijden aan belangrijke substantiële verbeteringen in de komende 30 dagen' (d.w.z. afstand nemen van Beijing). Washington ging ook tekeer over hoe Taiwan werd uitgesloten van procedures nadat China weigerde het land te erkennen, een transparante show van autoriteit.
Bovendien stond de VS volledig achter een voorstel van Australië (dat overigens betrokken is bij een afzonderlijk handelsgeschil met China) voor een onafhankelijk onderzoek naar het begin van de pandemie "bij de eerst mogelijke gelegenheid". Ondanks dat het tijdschema in twijfel werd getrokken accepteerde China dit voorstel, overtuigd dat zijn status bij de WHO het zal beschermen tegen ernstige gevolgen.
Het veranderende machtsevenwicht tussen China en de VS in de wereldbetrekkingen kwam tot uiting in het feit dat Washington, ondanks al het gepiep en gejammer, tijdens de vergadering grotendeels gemarginaliseerd was en met tegenzin de EU-resolutie accepteerde die sterk werd gesteund door China. De vijandigheid en het grillige gedrag van Trump brengen de Europese leiders kennelijk dichter bij de baan van China. Maar de WHO dreigt haar grootste geldschieter te verliezen als Trump zijn dreigement en wandelingen waarmaakt [Trump heeft inmiddels gezegd de financiering van de WHO te stoppen - red.]. Dit alles laat de grenzen zien van 'internationale samenwerking' onder het kapitalisme.
Intellectueel eigendom boven mensenlevens
Een deel van de Europese bourgeoisie begrijpt de dringende noodzaak om zo snel mogelijk een vaccin te krijgen voor economisch herstel en streeft tevergeefs naar een schijnbare collectieve inspanning. Ondanks hun mooie woorden over een "internationale alliantie om COVID-19 te bestrijden" willen ook zij de Amerikaanse race belemmeren om het Moderna-vaccin te monopoliseren. Ze dringen zich terug tegen de VS door zich achter de WHO te schuilen. Ze dragen 7,5 miljard euro bij om een tekort aan financiering op te vangen en het te beschermen tegen "partijdige" aanvallen.
Aangezien deze dames en heren de laatste tijd weigerden om zelfs gezichtsmaskers en handontsmettingsmiddelen te delen met door coronavirus getroffen EU-lidstaten zoals Italië, kunnen ze niemand iets vertellen over wereldwijde samenwerking. Het gebeurt gewoon dat hun belangen momenteel op één lijn liggen.
Bovendien is hun resolutie het papier niet waard waarop het is geschreven. De Financial Times kreeg een vroege versie van de resolutie, waaruit bleek dat landen met grote farmaceutische sectoren (waaronder het VK, Zwitserland en Japan) de taal wilden verwijderen die expliciet naar de verklaring van Doha verwijst. In plaats daarvan wilden ze de rol van "intellectueel eigendom bij het bevorderen van innovatie benadrukken en gelijke toegang tot elk Covid-19-vaccin of elke behandeling aanmoedigen via vrijwillige mechanismen, waaronder donaties en partnerschappen."
Deze Doha-verklaring van 2001 doet afstand van IP-bescherming die wordt gegarandeerd door de WTO-overeenkomst TRIPS wanneer deze in conflict komt met de volksgezondheid. Imperialistische landen negeerden de Doha-verklaring vanaf de dag dat deze werd ondertekend, wat resulteerde in tientallen miljoenen onnodige sterfgevallen in de armste delen van de wereld, waar levensreddende medicijnen gewoonweg onbetaalbaar zijn.
Jamie Love, directeur van de NGO Knowledge Ecology International, noemde de afgezwakte resolutie 'een teleurstelling' en 'ontstellend'. Hij zei: "er was een betere tekst die werd afgewezen. In een wereldwijde crisis als deze, die zo'n enorme impact op iedereen heeft, zou je verwachten dat het bestuursorgaan van de WHO de ruggengraat heeft om nee te zeggen tegen monopolies tijdens deze pandemie."
Juist in dergelijke crises laten mondiale instanties als de WHO, de EU en de VN hun onmacht zien. Ze zijn totaal niet in staat om met deze wereldwijde noodsituatie om te gaan, omdat ze daardoor in strijd zouden komen met de belangen van het kapitalistische systeem.
Dit werd aangetoond door het feit dat zelfs de VS in haar gecastreerde vorm bezwaar maakten tegen de resolutie: "[de resolutie] stuurt de verkeerde boodschap naar innovatoren die essentieel zullen zijn voor de oplossingen die de hele wereld nodig heeft." Gezien het vertrouwen van de VS dat het als eerste over de lijn zal gaan om een vaccin te beveiligen, is het niet verwonderlijk dat het niet van plan is afstand te doen van zijn intellectuele eigendomsrechten, maar sommige "shithole-landen" (om de uitdrukking van Trump te gebruiken) kunnen hiervan profiteren.
Zo protesteerde de in de VS gevestigde organisatie van ‘big pharma’ bazen, de International Federation of Pharmaceutical Manufacturers and Associations (IFPMA), dat "dit waarschijnlijk de slechtst mogelijke tijd is om IP te verzwakken". Zo groot is het cynisme en de wreedheid van het kapitalisme: de bescherming van mogelijk miljarden mensen tegen een vreselijke ziekte komt op de achtergrond te staan bij de bescherming van het privé-eigendom en de winstmarges van de grote farmaceutische bedrijven.
Dit circus laat zien dat geen enkel vaccin de ziekte in het hart van het kapitalistische systeem zal genezen. Als of wanneer een levensvatbaar vaccin beschikbaar komt, zullen de grote mogendheden blijven ruziën over essentiële hulpbronnen en deze pandemie gebruiken als een stok om elkaar mee te slaan, terwijl het kapitalisme de diepste crisis in zijn geschiedenis ingaat. Voor miljoenen mensen wordt het vaccin mogelijk onbetaalbaar. Degenen voor wie dat niet geldt, zullen nog steeds worden geconfronteerd met verschrikkelijke hoeveelheden bezuinigingen, werkloosheid en armoede. Alleen een geplande economie, gebaseerd op het nastreven van de menselijke behoeften, kan een echte internationale oplossing bieden voor deze crises.
Vertaald door: Joy Vogel
