De Rode Lijn demonstratie van 18 mei in Den Haag telde ruim 100.000 deelnemers en was de grootste demonstratie in Nederland sinds de vakbondsdemonstratie op het Museumplein in oktober 2004. Het is duidelijk dat de stemming in Nederland aan het verschuiven is.
De demonstranten waren naar Den Haag getrokken in het rood, om duidelijk een ‘rode lijn’ te trekken. Dit was een verwijzing naar een gesprek van premier Schoof met een aantal grote ngo’s in april, die hem vroegen te pleiten voor een staakt-het-vuren, waarbij hij aangaf ‘geen rode lijn te trekken’.
Het Israëlische optreden in Gaza, met bombardementen op hulpverleners en het blokkeren van hulpgoederen, is zo overduidelijk genocidaal in karakter, dat het voor steeds meer mensen in Nederland duidelijk is dat dit niet kan en moet stoppen.
Een peiling van EenVandaag (13 mei) toont dat 62 procent van de Nederlandse bevolking wil dat het kabinet kritischer moet zijn op Israël, waaronder 31 procent van de PVV-stemmers. Een eerdere peiling van Motivaction (1 mei) laat zien dat 48 procent van de bevolking denkt dat er sprake is van genocide in Gaza (tegenover 12 procent die dat niet denkt).
Er is dus een verschuiving plaats aan het vinden in wat men denkt over de oorlog in Gaza. Om historische redenen is de Nederlandse heersende klasse traditioneel sterk pro-Israëlisch en heeft ze het hoge aantal Joodse slachtoffers in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt om de middenklasse en arbeidersklasse hierin achter zich te krijgen. De leiders van de arbeidersbeweging zelf speelden hierin ook een rol, waarbij de Partij van de Arbeid tot de jaren ‘90 sterk pro-zionistisch was en de CPN een ambigue rol speelde.
Toen de Israëlische aanval op Gaza van start ging na 7 oktober 2023, waren het aanvankelijk vooral traditionele activisten, Nederlanders met Arabische en/of moslimachtergrond, en radicaal-linkse jongeren die in actie kwamen. De burgerlijke partijen en media, samen met ‘centrum-links’, schreeuwden over het ‘recht van Israël om zichzelf te verdedigen’ en het lot van de gijzelaars, en pro-Palestijns activisme werd gelijkgesteld aan Hamas-sympathieën. Pleiten voor een tweestatenoplossing en het veroordelen van het geweld van zowel Israël als Hamas was toegestaan; elke analyse die de partijen niet als gelijk behandelde of de zionistisch-kapitalistische staat Israël niet voorstond, was extremistisch en fout volgens hen.
De aanhoudende vernietiging in Gaza met ruim 50.000 doden, het bombarderen van ziekenhuizen, hulpverleners, enz. enz. heeft de leugens doorgeprikt. Het is duidelijk dat dit niet over de gijzelaars gaat, maar om het aan de macht blijven van Netanyahu, die concessies doet aan zijn extreemrechtse coalitiepartners wat betreft etnische zuivering van zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever.
Het kabinet-Schoof begint nu ook te zien dat de stemming aan het veranderen is. Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) bepleitte binnen de EU het niet verlengen van het EU-Israël Associatieverdrag en een onderzoek naar de naleving ervan. Terwijl het onderzoek loopt, zou de EU geen nieuwe samenwerkingen aangaan. Omdat Nederland binnen de EU traditioneel het pro-Israël kamp vertegenwoordigt, duidt dit op toenemende maatschappelijke druk om iets te doen.
Uiteraard is dit halfslachtig en hoopt de Nederlandse heersende klasse (net als die van andere EU-landen) dat er een ‘rationelere’ (meer liberale) Israëlische regering komt om Netanyahu af te wisselen, die in woorden pleit voor een ‘tweestatenoplossing’, waarna het voor de EU weer business as usual is.
De BBB en PVV blijven hun extreme pro-Israëlische koers voortzetten en gebruiken de kwestie om moslimmigranten en pro-Palestijnse studenten weg te zetten als ‘antisemieten’ en ‘Hamas-aanhangers’. De licht kritische verschuiving van Veldkamp heeft de spanning binnen het kabinet vergroot. De meest reactionaire politici, publicisten en media – De Telegraaf voorop – kunnen slecht omgaan met de verschuivende opinies over Israël en zetten extra hard in op nog meer haat en laster tegen degenen die opkomen voor de Palestijnse zaak. De gewelddadige aanvallen van conservatieve Katwijkers tegen Palestina-demonstranten op 14 mei worden door reactionairen neergezet als het ware ‘volksverzet’, maar de cijfers in de peilingen maken duidelijk dat een meerderheid van de Nederlanders tegen het Israëlische optreden is. Ook onder de stemmers van de rechtse partijen is het enthousiasme voor Israël niet groot meer. Veel PVV-stemmers hebben liever dat Wilders wat gaat doen voor de Nederlandse arbeiders, wat hij als demagoog steeds beloofd heeft en wat hij als coalitiepartner nu moet waarmaken (en niet zal waarmaken).
Het redelijke midden?
De demonstratie van De Rode Lijn werd grotendeels georganiseerd door grote humanitaire ngo’s, met steun van de FNV, maar ook van centrum-linkse en liberale partijen. Deze partijen, die in het begin overduidelijk Israël steunden, beroepen zich nu op ‘internationaal recht’ e.d. en bepleiten dat het kabinet kritischer wordt.
Ze willen laten zien dat deze demonstratie kwalitatief anders was dan eerdere demonstraties vanuit de Palestina-solidariteitsbeweging en de bewegingen op de universiteiten. Er werd zelfs gesproken over angst dat de Rode Lijn demonstratie ‘gekaapt’ zou worden door Palestina-demonstranten!
Het is waar dat deze demo veel groter was dan alle andere pro-Palestijnse demo's in Nederland tot nu toe, maar dat komt niet doordat de gematigde liberalen en centrum-links er nu bij zijn. Het punt is dat nieuwe lagen voor het eerst erbij betrokken worden, omdat ze het zat zijn met de slachtpartij.
De huidige demo van de Rode Lijn met 100.000 deelnemers was niet mogelijk geweest zonder de ‘controversiële’ en ‘extreme’ demo’s die er sinds oktober 2023 hebben plaatsgevonden. De manifestaties in verschillende steden, bij treinstations, en van studenten op universiteiten (met de eis om de banden met Israëlische instituties te verbreken) hebben dit thema op de agenda gezet. De pro-Palestijnse studenten in het bijzonder hebben daarbij geleden onder extreem politiegeweld. Het ‘redelijke midden’ was toen nergens te zien. Omdat de maatschappelijke druk nu groter wordt, springt het ‘redelijke midden’ op de kar van kritiek op het Israël-standpunt van het kabinet, om er een slaatje uit te slaan met mooie frasen over ‘internationaal recht’ en een ‘tweestatenoplossing’. Tegelijkertijd hebben PvdA, GroenLinks, Volt en D66 op 10 april nog allemaal tegen een motie gestemd voor een totaal wapenembargo op Israël.
De Rode Lijn heeft laten zien dat er een keerpunt is bereikt. Het is de taak van de arbeidersbeweging om de beweging vooruit te helpen. De steun van de FNV voor deze demo betekent dat ze ook de activiteiten van Vakbondsleden Solidair met Palestina en dergelijke groepen moet toestaan en zelf het voortouw moet nemen in acties.
Wij zeggen:
- Geen enkele illusie in de liberalen en centrum-links!
- Voor een volledig wapenembargo op Israël, import en export!
- Zet de arbeidersbeweging in om alle transport en distributie te stoppen die de Israëlische oorlogsmachine steunt!
- Weg met de regering-Schoof, die Israëls misdaden steunt en voor militarisering pleit, terwijl ze in ons land de werkende klasse aanvalt!