Vergelijkingen met mei ’68 zijn momenteel in Frankrijk niet uit de lucht gegrepen. Verschillende universiteiten liggen plat en de vakbonden betogen ook tegen de invoering van de CPE. We interviewden iemand die deelneemt als lid van de vakbond SNES-Sup, met name Stephen Bouquin, hoogleraar sociologie aan de universiteit van Amiens.
Wat is de CPE en waarom wil de rechtse regering die maatregel nemen met de steun van het patronaat?
De CPE betreft een "contract van eerste aanwerving" voor alle jongeren minder dan 26 jaar. In het kader van dit contract van "onbepaalde duur" kan de werkgever de jongeren gedurende 2 jaar ontslaan zonder enige motivatie. Na de Contrat de Nouvelle Embauche (CNE) in juli met betrekking tot KMO's van minder dan 20 werknemers (waarbij eveneens dergelijke faciliteiten in ontslagregeling voorzien waren) komt nu de jeugd onder vuur te liggen. De inzet is het arbeidscontract als dusdanig ondermijnen, elke vorm van bescherming of schadeloosstelling bij eenzijdige verbreking ervan af te bouwen. Totale flexibiliteit dus.
Dit is open en bloot toegegeven naar de volgende presidentsverkiezingen. Zowel de autoritair-rechtse kandidaat Sarkozy als de zogenaamd gematigde gaullistische Villepin (huidige Eerste Minister) zijn voorstander van "le contrat unique" waarbij iedereen in feite een soort interim-statuut krijgt, bij wijze van spreke. De echte werkzekerheid hangt af van de waarde van het menselijke kapitaal, dus de scholing en de schaarste op de arbeidsmarkt. Waarom doet de regering dit? Omdat deze regering net zoals anderen altijd beloftes maakt, ook inzake werkloosheidbestrijding en dus uitgaande vanuit haar liberale filosofie maatregelen wenst te nemen.
Waarom lokt die maatregel zoveel protest uit bij de studenten?
Vele studenten werken reeds halftime. Vorig jaar gaf ik mijn vak arbeidssociologie op vrijdag, dit jaar op donderdag. Op vrijdag had ik 20 aanwezigen, op donderdag 120. Maar ja, vrijdag was ik quasi de enige prof... Studenten komen niet naar de universiteit voor twee of drie uur les. Dan is werken belangrijker.
Vandaag werkt ongeveer 75 à 80 procent van de studenten, kleine jobs, MacDonalds, call centers, noem maar op. In deze jobs zijn ze de meest flexibele en protesteren zeldzaam. Het is immers toch maar tijdelijk werk, de toekomst ligt in het verlengde van de studies. Wat de regering tegen de jeugd zegt met de CPE is “kijk, de wijze waarop je vandaag werkt om je studies te betalen is de wijze waarop je de volgende 10 jaar zult werken.” Nogal wiedes dat dit velen tegen de borst stoot. Het grootste verschil met 1968 (altijd een spook hier) situeert zich dus op dit vlak: de protesterende jeugd maakt deel uit van de klasse van loonafhankelijken.
Wat vindt je zelf van die actievormen die gebruikt worden of in ieder geval in de pers worden uitvergroot (bezettingen van de faculteiten, blokkeringen van de toegang tot de universiteiten)?
Bij ons is ook alles geblokkeerd. Veel keus hebben ze niet. De regering heeft de CPE reeds via volmachten door het parlement gejaagd, zonder veel discussie. Enkel rel schoppen haalt dus nog iets uit. Het getuigt gewoon van de radicalisatie en van de wanhoop. Moesten er stakingen georganiseerd worden in de openbare en privé-sector zou dit het ultraradicaal protest wel opvangen in een ruime, brede mobilisatie. Maar de CGT en de andere vakbonden eisen de terugtrekking van de CPE (er kan anderzijds niet veel onderhandeld worden na een stemming van een wettekst) maar twijfelen enorm of ze een krachtmeting in de bedrijven wel aankunnen of aandurven. Dit kan echter kantelen.
Heb je een idee van de strategie van de studentenbeweging om de CPE tegen te houden?
Wat de regering probeert, is isoleren, marginaliseren, doodverven, uithouden. Tegenover deze strategie plaatst de UNEF (Franse studentenvakbond) een brede strategie van verbond met de vakbeweging (volgende zaterdag is het actiedag in heel Frankrijk) gecombineerd met bezettingen en studentenbetogingen. Nu ook de scholieren in beweging komen – en dat is een massa volk – is het mogelijk dat de beweging een slijtageslag wordt. De publieke opinie staat echter in een belangrijke meerderheid achter het protest. We krijgen dus een mooi voorbeeld van boemerangeffect te zien. Er zal ergens een zekering moeten springen.
Hoe reageren de arbeiders en de vakbonden?
In de bedrijven in deze streek van Frankrijk is iedereen tegen de CPE, maar weinigen namen tot dusver deel aan acties. Ten eerste omdat er niet veel georganiseerd werden; ten tweede omdat er ook schrik in zit. Maar stille waters verbergen diepe gronden. De malaise zit diep, net zoals elders. De werkende bevolking heeft haar kinderen op de schoolbanken zitten. Ze beseft ook dat een achteruitgang voor de jeugd hen iets zal kosten: tot 30-35 jaar wat geld geven, steunen, gezinssolidariteit enzovoort.
Wat is de reactie uit de hoek van de Parti Socialiste en de Parti Communiste?
Beide zijn tegen en nemen een goed standpunt in: terugtrekking. De PS stelt dat dit best zo snel mogelijk gebeurt, want waar gaan we anders naar toe... Anderzijds verdedigen beide partijen ook zoiets als een flexisecurity-model waarbij transities op de arbeidsmarkt positief moeten zijn en dus bescherming verdienen. Hierbij gaan ze ervan uit dat de Sociale Zekerheid een soort beroepsbescherming moeten bieden. Op zich kan men hierover discuteren, op voorwaarde dat elke werkloze een degelijke uitkering krijgt van ongeveer 800 à 1000 euro. De kwestie of er al dan niet op grote schaal banen moeten worden gecreëerd, is echter afwezig in de programma's van beide partijen. En dit stelt wel een probleem.
Is er een kans dat de rechterzijde terugkrabbelt en de CPE intrekt? Wat zouden de gevolgen zijn voor de rest van de beweging in Frankrijk.?
We naderen het punt waarbij de regering, als ze terugkrabbelt, een nederlaag lijdt of indien de beweging zich isoleert en doodbloedt, de rechterzijde een overwinning behaalt. Ik ben er vrij gerust in dat het eerste scenario meer slaagkansen heeft. Gelukkig maar!
