'De kapitalistische maatschappij is gruwel zonder einde.' (Lenin)
De beelden van mannen, vrouwen en kinderen die de gruwelen van burgeroorlog, honger en vernietiging ontvluchten om uiteindelijk in de zee of in een vrachtwagen de dood te vinden en geconfronteerd te worden met prikkeldraad, oproerpolitie, detentiekampen en gedwongen deportatie, hebben miljoenen mensen geschokt. Deze gruwel dwingt hen na te denken over de oorzaken en de oplossing voor deze situatie.
Het is onze plicht om eerst en vooral te kijken naar de oorzaken van deze crisis. Vluchtelingen ontvluchten landen die te kampen hebben met burgeroorlogen. Het grootste deel dat Griekenland en Hongarije binnenkomt, komt uit Syrië, Afghanistan en Kosovo. Imperialistische inmenging is de rechtstreekse aanleiding voor de huidige toestand in deze landen.
De volksopstand in Syrië is verslagen en vergleden naar een reactionaire en sectaire opstand. Dat is het resultaat van de interventie van de Golfstaten en Saoedi-Arabië en van de grootste imperialistische machten, zoals de V.S., Engeland en Frankrijk. De opkomst van ISIS is het rechtstreekse gevolg van de imperialistische invasie van Irak. De burgeroorlog in Afghanistan gaat terug tot de imperialistische oorlog en zelfs nog verder tot de steun en financiering van de Afghaanse moedjahedien door de VS en Saoedi-Arabië. De situatie in Kosovo is een overblijfsel van het reactionaire breuk binnen Joegoslavië, die 20 jaar geleden aangemoedigd en opgehitst werd door de imperialistische bemoeienis van Duitsland.
Het imperialisme is verantwoordelijk voor de situatie die miljoenen uit hun land heeft gedreven, maar het is niet bereid om de gevolgen daarvan te accepteren.
Het bombarderen van Libië, zogezegd om 'humanitaire' redenen, heeft staatsstructuren in mekaar doen vallen en grote delen van het land zijn nu in handen van reactionaire islamitische fundamentalisten. Het regime van Gaddafi was een brutaal regime. Gaddafi werkte samen met het beleid van Fort Europa (in ruil voor subsidies) door Afrikaanse vluchtelingen ten zuiden van de Sahara tegen te houden en op te sluiten in detentiekampen in vreselijke omstandigheden. Wij als marxisten hebben altijd benadrukt dat de omverwerping van Gaddafi een taak was die door de Libische massa's moest gebeuren. Waar zo'n regimes omvergeworpen worden via imperialistische interventie is het resultaat nooit een 'modern democratisch regime', maar regelrechte barbarij. In zo'n omstandigheden betekende de val van Gaddafi een opening voor het ontstaan van andere reactionaire krachten. Dit heeft de facto geleid tot een breuk van het land die een route geopend heeft naar de nabijgelegen Italiaanse eilanden.
Vanuit ons standpunt kan er geen fundamenteel verschil gemaakt worden tussen vluchtelingen en migranten. Beide groepen zijn op de vlucht voor de gruwelen van het kapitalisme in hun thuisland. Een aantal zijn moeten vluchten voor burgeroorlog en inbreuken op de mensenrechten, anderen zijn vertrokken door de honger en ontbering die het gevolg zijn van imperialistische uitbuiting. In veel gevallen gaat het om een combinatie van deze twee: honger en ontbering door oorlog en het schenden van elementaire mensenrechten zoals een dak boven je hoofd en een maaltijd op je tafel.
De respons van Europa, nu en in het verleden, is het bouwen van muren en zeer gesofisticeerde systemen die mensen met doodsangsten en honger moeten buiten houden. In vijftien jaar tijd heeft de EU 1,6 miljard euro uitgegeven aan de ontwikkeling van fysieke en economische hindernissen om het binnenkomen van migranten tegen te houden. Vier grote multinationals hebben geprofiteerd van deze winstgevende contracten (Airbus, Thales, BAE en Finmeccanica). Allemaal behoren zij tot de top tien van 's werelds grootste wapenhandelaars. Rond dezelfde tijd hebben de EU en de Schengenlanden 11 miljard euro uitgegeven aan centraal gecoördineerde deportaties (wat slechts een kleine deel is van het totaal). Europese kapitalisten kloppen zichzelf op de borst voor de val van de Berlijnse muur, terwijl ze bezig zijn muren te bouwen in Ceuta, Melilla, Servië, Bulgarije en nu Hongarije. Een pak geld werd ook uitgegeven aan het financieren van detentiekampen in niet-Europese landen.
In dit beleid van Fort Europa worden honderdduizenden vluchtelingen in de handen gedreven van mensensmokkelaars om Europa te bereiken via illegale routes. Dit is een enorm winstgevende business. Volgens schattingen zouden vluchtelingen in de voorbije vijftien jaar in totaal 1 miljard euro uitgegeven hebben aan mensensmokkelaars. Meer dan 30.000 mensen zijn gestorven en dit jaar zijn al 2500 mensen verdronken in de Middellandse Zee. Hoe meer Europa haar grenzen versterkt, hoe gevaarlijker de routes worden en hoe meer levensbedreigende risico's de vluchtelingen moeten nemen. De kapitalistische media kiezen er voor om de mensensmokkelaars te demoniseren, alsof zij de enige oorzaak van het probleem zijn. Het zijn zeker hardvochtige en criminele bendes die geen enkel respect voor mensenlevens hebben en enkel interesse hebben in winst. Dat is een omschrijving die we echter ook in het algemeen voor de kapitalistische economie kunnen gebruiken. Mensensmokkelaars maken geen vluchtelingen noch duwen ze migranten naar meer geavanceerde kapitalistische landen. Ze profiteren gewoon van de bestaande migratiebeweging en de pogingen van Europa om de vluchtelingenstroom te stoppen.
De echte houding van de kapitalistische politici werd onthuld door de commentaren van Cameron vorig jaar toen hij zei dat zoek- en reddingsoperaties in de Middellandse Zee moesten ophouden, omdat ze een aanzuigeffect hebben en meer migranten stimuleren om de gevaarlijke oversteek te riskeren. De vorige zoek- en reddingsoperatie werd vervangen door een door Frontex geleide Triton operatie wiens taak het is om enkel de kust te bewaken.
Het is niet dat kapitalisten tegen migratie zijn. Migranten zijn zeer nuttig vanuit het standpunt van de bedrijven. Aan de ene kant leveren zij hoogopgeleide werkers waardoor er geen geld meer in training en opleiding gestoken moet worden. Aan de andere kant zorgen zij voor goedkope illegale arbeid waarvan kapitalisten gretig gebruik kunnen maken om de lonen naar beneden te brengen. Voor de heersende klasse dienen de migranten als zondebok. Ze geven de migranten de schuld voor besparingen in de openbare diensten, het tekort aan betaalbare woningen, enz. Het zijn niet de vluchtelingen die de sociale zekerheid en dergelijke ontmantelen, maar het beleid van de heersende klasse en de gevolgen van de kapitalistische crisis. De werkende klasse moet reageren met een helder beleid van eenheid en militante strijd voor meer en betere jobs en arbeidsvoorwaarden voor iedereen.
De vluchtelingencrisis van vandaag heeft in feite niets te maken met de aantallen asielzoekers die de EU binnenkomen. Duitsland is het land dat het grootste aantal asielzoekers heeft gekregen en dat aantal is lager dan in de jaren negentig toen Joegoslavië uit mekaar viel. De crisis heeft vooral te maken met het walgelijke getouwtrek tussen verschillende 'partners' binnen de EU. Dit is een nieuwe episode in de EU-crisis.
Griekenland en Italië zijn de twee eerste landen waar de vluchtelingen, die over zee komen, arriveren. Andere EU-landen willen dat het liefst zo houden. De meest recente 'crisis' was de situatie waarbij migranten zich organiseerden en zich een weg naar Macedonië, Servië en Hongarije forceerden door de grenzen. Zo probeerden ze Duitsland en Zweden te bereiken, de landen die het grootst aantal asielaanvragen krijgen (in absolute cijfers in het geval van Duitsland, relatief tot de populatie in het geval van Zweden).
Merkel in Duitsland voelt zich politiek onder druk gezet rond het migratiethema en vraagt aan andere landen om hun 'eerlijk deel' te nemen. Het antwoord van de regering van Engeland was 'dat zij bereid waren om er nul in huis te nemen en dat ze dat cijfer zouden verdubbelen als ze onder druk zouden worden gezet.' Rechtse regeringen voelen zich in heel Europa onder druk gezet door rechtse organisaties die hen aanvallen met grove, nationalistische standpunten tegen de migranten.
In werkelijkheid weerspiegelt deze visie niet de echte mening van de meerderheid van de werkende klasse en kan deze visie slechts een beperkte mate van steun krijgen, omdat ze geuit wordt door de heersende klasse en de kapitalistische media, en omdat ze niet aangevochten worden door de leiders van arbeidersbewegingen (politiek en syndicaal).
Wat we de voorbije dagen gezien hebben is het tegenovergestelde: overal kwamen er grote solidariteitsinitiatieven en praktische hulp voor de vluchtelingen. In Griekenland hebben toeristen en eilandbewoners de handen in elkaar geslagen om vluchtelingen te helpen die overkwamen vanuit Turkije. In voormalig Joegoslavië heeft het volk, met de eigen geschiedenis in het achterhoofd, vluchtelingen geholpen in Belgrado en andere steden. Zelfs in het huidige reactionaire klimaat van Hongarije hebben veel Hongaren vluchtelingen geholpen in het station in Boedapest en duizenden zijn de straat opgetrokken om te demonstreren tegen Orbans reactionair beleid. In voetbalstadions in gans Oostenrijk en Duitsland droegen de supporters spandoeken om hun steun en solidariteit met de vluchtelingen kenbaar te maken. Vooral in Oostenrijk in Wenen was de beweging erg sterk met 30.000 manifestanten en met de organisatie van praktische hulp voor vluchtelingen die arriveerden per trein. Nu de treinen geblokkeerd zijn door de Hongaarse autoriteiten, rijden Oostenrijkse vrijwilligers in konvooi op en af om de vluchtelingen aan de grens op te halen.
In Spanje neemt de lokale burgemeester van Barcelona, die zopas verkozen werd op een linkse eenheidslijst, het initiatief om opvang van de vluchtelingen te organiseren, in weerwil van de gelatenheid van de reactionaire PP-regering. De burgemeester wordt overstelpt door de grote respons van de gewone mensen op haar oproep. Honderden vrijwilligers hebben zich in Barcelona al aangeboden. Dit leidde tot de creatie van een netwerk van lokale raden voor wie de vluchtelingen welkom zijn.
In Engeland zullen ongeveer 100.000 mensen een betoging houden in Londen op 12 september, met gelijkaardige protesten in de rest van het land. In slechts enkele dagen heeft een petitie, die eist dat Engeland meer vluchtelingen accepteert, reeds 400.000 handtekeningen opgeleverd.
Overal is dit het politieke thema nummer één aan het worden. Uiteraard is dit een directe reactie op de beelden in de massamedia: de dode lichamen van kinderen die aanspoelen aan de Turkse kust en de 71 mensen die omgekomen zijn in de aanhanger van een vrachtwagen in Oostenrijk.
Maar er is ook meer. De beweging die zich nu aan het ontwikkelen is, is een deel van een meer algemene, diepere onderstroom van wantrouwen en oppositie tegen de burgerlijke politici en het kapitalistische establishment dat we over heel de wereld beginnen zien. Het is een deel van dezelfde fenomenen als de opkomst van Podemos in Spanje, de massieve impact van de Corbyn-campagne in Engeland en de enorme anti-soberheidsprotesten van de voorbije periode.
De beweging rond de vluchtelingenkwestie heeft het potentieel om de fundamenten van het kapitalisme uit te dagen. Om dit te laten ontwikkelen, zijn er twee dingen nodig.
Het eerste is werken aan een volledige mobilisatie van de macht van de werkende klasse en haar organisaties. Vakbonden hebben de aantallen en de logistieke capaciteit om de praktische solidariteit te organiseren op een serieuze schaal. Werkende mensen zijn immers ook diegenen die de treinen rijden die nu tegengehouden worden en de vliegtuigen besturen die nu gebruikt worden voor deportaties. De officiële organisaties zijn enorm bureaucratisch, maar hun gebrek aan actie mag niet als excuus dienen om passief te blijven. De beweging heeft al haar eigen manieren van organiseren gevonden en netwerken uitgebouwd. Maar desondanks kan een bewuste poging om de georganiseerde werkende klasse op alle niveaus te betrekken cruciaal zijn voor de beweging om aan slagkracht te winnen en verder te gaan.
Ten tweede moeten de politieke argumenten ontwikkeld en verfijnd worden. Het basisinstinct van de mens tot solidariteit is een zeer goede start, maar we moeten ook in staat zijn om scherp te kunnen antwoorden op de vraag die door racistische kapitalistische media gesteld worden: “Wie gaat de rekening betalen?” Hier moeten wij heel duidelijk over zijn. De heersende klasse heeft het migratiethema gebruikt om de werkende mensen te verdelen. Men probeert op alle mogelijke manieren de migranten de schuld te geven voor de brutale besparingen die ze ons door de strot rammen. Wij zeggen NEE, de vluchtelingen zijn welkom en het zijn de kapitalisten, de bankiers en de wapenproducenten die moeten betalen. Als er miljarden euro's te vinden zijn om de banken te redden, waarom zijn er dan geen miljarden om de migranten en vluchtelingen te helpen?
Van waar gaat het geld komen om hen te helpen met huizen, scholen en gezondheidszorg? Een goede start zou een heffing zijn op de winsten van de wapenproducenten die prachtige winsten hebben gemaakt met de oorlogen in de thuislanden van de vluchtelingen die de EU binnenkomen (meestal met contracten met staatsgarantie). Alle eigendommen die leeg zijn blijven staan door het barsten van de huisvestingsbubbel moeten onteigend worden zonder compensatie om zowel vluchtelingen als lokale daklozen in onder te brengen. Deze maatregelen zouden duidelijk maken wie de rekening moet betalen. Het zijn de kapitalisten die moeten betalen voor de gevolgen van hun imperialistische oorlogen en hun beleid van imperialistische uitbuiting.
De spontane solidariteit in Europa van gewone werkende mensen tegenover vluchtelingen is het antwoord op alle cynici en rechtse demagogen die van de werkende klasse een beeld wil ophangen van egoïstische, hebzuchtige individuen. Werkende mensen zijn niet onnozel. Zij kunnen ook zien wie deze humanitaire crisis heeft veroorzaakt. Zij weten wie de schuldigen zijn. Zij kunnen de ongelooflijke contradicties van dit systeem zien dat miljarden heeft om militaire interventies in Irak of in Libië te doen, maar beweert geen geld te hebben om de miljoenen slachtoffers van die militaire campagnes te helpen.
De arbeidersbeweging en haar organisaties moeten een antwoord voorzien op de groeiende armoede in heel Europa, waar een aanzienlijk deel van de werkers en de jongeren geconfronteerd is met een dramatische verslechtering van hun levensomstandigheden. De werkloosheid neemt toe en in de pensioenen en de lonen wordt er geschrapt. Doen ze dat niet dan zullen rechtse reactionairen de arme mensen opzetten tegen de migranten en vluchtelingen. De heersende klasse zal dit gebruiken om de werkende mensen te verdelen. We mogen niet toestaan dat dit gebeurt.
Tot slot nog dit. Er zijn genoeg middelen in de samenleving om aan de noden van de vluchtelingen te beantwoorden. De laatste cijfers tonen dat er 11 miljoen lege woningen zijn in Europa. Die volstaan al om iedereen goedkope huisvesting te geven, zowel voor de armen en daklozen van Europa als voor de vluchtelingen. Het is geen kwestie van ofwel huizen voor de oorspronkelijke bewoners ofwel voor migranten en vluchtelingen.
De reden waarom miljoenen honger lijden, honderdduizenden sterven van geneesbare ziektes en honderden miljoenen gebrek hebben aan basisvoorzieningen, gezondheidszorg en onderwijs heeft niets te maken met de migranten. Het is het systeem van privaat winstbejag dat schuldig is. Er is genoeg op de wereld om al deze problemen op te lossen. De onteigening van de grote monopolies onder democratische arbeiderscontrole zou die middelen kunnen gebruiken ten dienste van de noden van het volk en niet voor de private winst van een paar niet verkozen parasieten.
De crisis van het kapitalisme op wereldschaal verklaart de vele lokale oorlogen en burgeroorlogen. Oorlog is enorm winstgevend...voor een handvol ultrarijke kapitalisten. Voor de gewone mensen brengt het vreselijk lijden. Zo lang het kapitalisme overleeft zal er geen einde komen aan het lijden. Dit is een krachtig argument voor de internationale strijd van de werkende mensen van alle landen voor de globale omverwerping van het kapitalisme en voor het wereldsocialisme.
