Groot-Brittannië bevindt zich door de hele Brexit-saga in een diepe crisis en is een van de meest onstabiele landen in Europa geworden. Kersverse premier Boris Johnson lijkt vastberaden om voor ‘no deal’ te gaan, iets wat vergeleken kan worden met het kopen van een blusdeken alvorens jezelf in brand te steken. De Brexit zal immers grote gevolgen hebben voor de Europese economie, die al op de rand van een recessie staat.
De ernstige strategen van het kapitaal zijn doodsbang voor wat hen te wachten staat. Johnson was niet de gewenste kandidaat van het Britse establishment en was eerder een onvoorspelbare ‘wildcard’. Hij is bereid alles op het spel te zetten om premier te blijven en is de spreekbuis van het harde Brexit-kamp. Dit kan een proces in gang zetten dat eindigt met de ineenstorting van de Britse economie, de opsplitsing van Groot-Brittannië en zelfs een splitsing in de Tory-partij zelf.
Verkiezingen in aantocht
Na een nederlaag in een tussentijdse verkiezing in Wales heeft de regering-Johnson slechts een hele krappe meerderheid. Gezien de verdeeldheid binnen de Britse Conservatieven is het in de praktijk een minderheidsregering. Na de opkomst van de rechtse Brexit-partij heeft Johnson het programma van Nigel Farage grotendeels overgenomen en verklaarde hij dan ook dat de nieuwe partij niet langer relevant is.
EU-leiders hebben elke nieuwe deal uitgesloten. De enige manier voor Boris om zijn Brexit-belofte vóór Halloween na te komen, is daarom een ‘no deal’. De meer gematigde vleugel van de Conservatieven doet er intussen alles aan om deze plannen via het parlement te dwarsbomen.
Johnson verklaarde dat hij bereid is om elke poging om zijn regering ten val te brengen, de kop in te drukken. Hij en zijn entourage zijn zich al aan het voorbereiden op een nationale verkiezing van ‘het volk versus de politici’ in het najaar.
Constitutionele crisis
De ongeschreven grondwet van Groot-Brittannië is een bron van enorme instabiliteit geworden.
Nu heeft Boris Johnson dit informele systeem van conventies en oubollige precedenten tot het uiterste doorgedreven en heeft hij de Queen gevraagd het parlement meer dan een maand op te schorten, in een poging te voorkomen dat parlementsleden van de oppositie een ‘no deal’ Brexit blokkeren. So much for democracy.
Gezien de tegenstand van zijn eigen achterban zou het kunnen dat Johnson begin september een motie van wantrouwen verliest, wanneer het parlement opnieuw bijeenkomt. Volgens de Fixed-Term Parliaments Act zouden Kamerleden 14 dagen de tijd hebben om een nieuwe regering te vormen. Als dat mislukt, wat onvermijdelijk lijkt, moet een nationale verkiezing worden uitgeroepen. Maar het is aan Johnson om de datum van die verkiezing te bepalen. Hij kan zo proberen de verkiezingen uit te stellen tot november, wanneer Groot-Brittannië de EU al heeft verlaten.
Een andere mogelijkheid is een soort regering van 'nationale eenheid' om een harde Brexit te stoppen. Maar hiervoor zou Johnson moeten aftreden, wat gezien zijn ego zeer onwaarschijnlijk is. Boris lijkt vastbesloten om alle conventies met de voeten te treden en poker te spelen.
Dilemma's en demagogen
Johnson is een demagoog in het evenbeeld van Trump. Hij zal een gelijkaardige verkiezingscampagne voeren als de Leave-campagne in 2016, vol bravoure en valse beloften. Engels nationalisme zal worden gecombineerd met anti-establishment-retoriek.
Voor Boris wordt de verkiezing pompen of verzuipen. Hierbij krijgt hij de overweldigende steun van de rioolpers, die tegenstanders afschildert als ‘vijanden van het volk’.
De heersende klasse staat nu voor een dilemma. Het vooruitzicht van een linkse regering onder Jeremy Corbyns Labour bezorgt hen slapeloze nachten. Ze zijn echter al even zenuwachtig over non-conformist Boris als premier.
Er wordt de voorkeur gegeven aan een nationale eenheidsregering, met de ‘gematigde’ Blairisten, Liberalen en Conservatieven. In werkelijkheid hebben ze intussen de controle over de situatie verloren en zijn ze toeschouwers geworden.
Voor een socialistische Labour-regering!
Wat zijn de vooruitzichten van een Labour-regering? De politieke situatie is uiterst onstabiel. Net als in 2017 zal veel afhangen van de verkiezingscampagne. Destijds riep Theresa May een verkiezing uit op basis van een voorsprong van 20 procent in de opiniepeilingen. De hele campagne implodeerde echter en May gooide haar meerderheid weg.
De schok van een mogelijke harde Brexit zal de situatie polariseren. Een Tory-partij die campagne voert voor ‘no deal’ zal de conservatieve stemmen splitsen en een groot deel verliezen aan de Liberalen, die tegen Brexit zijn. De Conservatieven hopen echter de stemmen van de Brexit-partij te recupereren, vooral in de bastions van de arbeidersklasse in het noorden en de Midlands. Een electoraal pact met de Brexit-partij kan niet worden uitgesloten.
Hoe dan ook, het is de taak van Labour om de werkende klasse voor zich te winnen. Dit is enkel mogelijk als Corbyn strijdt op basis van een gedurfd links manifest en dit combineert met mobilisaties op straat. Onder deze voorwaarden kan de slinger weer scherp naar links zwaaien. Dit is het meest waarschijnlijke perspectief, hoewel de rechterzijde in Labour ongetwijfeld weer zal proberen om de campagne te saboteren.
Heel links en de arbeidersbeweging moeten strijden voor een Labour-regering onder Corbyn. We moeten echter ook een waarschuwing geven: als Corbyn aan de macht komt, zal hij worden geconfronteerd met een enorme economische en sociale crisis. In een dergelijk scenario kan Labour niet sleutelen aan het kapitalistische systeem, zoals in het verleden is geprobeerd.
De enige oplossing voor de problemen van gewone Britten bestaat erin duidelijke socialistische maatregelen te nemen: de gigantische monopolies en banken overnemen, onder arbeiderscontrole en -beheer, als onderdeel van een socialistisch productieplan. Alleen dan kan de rijkdom van de samenleving worden aangewend ten behoeve van de meerderheid, niet voor de winsten van een parasitaire elite.
Geschreven op basis van een editoriaal van onze Britse kameraden van Socialist Appeal. Zie ook ons artikel Brexit: de Britse gevestigde orde is de controle kwijt
