We spraken met Charles uit Toulouse (actief bij Révolution, de Franse sectie van de IMT) over de Franse presidentsverkiezingen.
Vonk: Op 10 april vindt de eerste ronde van de presidentiële verkiezing plaats. Kun je de situatie schetsen?
Charles: Het land is zwaar getroffen door de pandemie met 130.000 doden. Maar dat weerhield de regering er niet van om te blijven snijden in het aantal ziekenhuisbedden, 5.700 in 2020.
Tegelijkertijd heeft de kapitalistische klasse haar rijkdom bijna verdubbeld sinds het begin van de pandemie. Aan de andere kant zijn de werknemers echt hard getroffen door deze crisis. De werkloosheid stijgt, de armoede neemt sterk toe. Acht miljoen Fransen zeggen dat ze voedselhulp nodig hebben. De kloof tussen rijk en arm is in Frankrijk nog nooit zo snel gegroeid noch zo groot geweest. Deze situatie is catastrofaal voor de arbeidersklasse, en politiek gevaarlijk voor de heersende klasse.
De campagnethema's die in de media naar voren worden gebracht, zijn bedoeld om de aandacht van deze problemen af te leiden. Ze praten over identiteit, immigratie. Dit zijn de oude thema's die al jaren door de Franse bourgeoisie worden aangehaald.
Krijgt de systeemkritiek die door de beweging van de gele hesjes in uitgedrukt een politieke uitdrukking in de verkiezing?
Als ze al een uitdrukking vindt, is ze niet uitgesproken. De gele hesjes hebben wortels in de diepste lagen van de Franse samenleving, in de meest onderdrukte lagen. Het was een beweging die in het begin ideologisch zeer heterogeen was. Naarmate de strijd zich ontwikkelde, kregen sociale eisen de overhand.
De stem van de gele hesjes in deze presidentsverkiezingen zal echter verdeeld worden tussen radicaal links en uiterst rechts, dat op demagogische wijze de beweging probeert terug te winnen. Maar vooral: ik denk dat het grootste deel van de gele hesjes niet zullen gaan stemmen.
De kandidaat die het meeste wordt besproken in de media is de extreemrechtse Eric Zemmour. Hoe komt het dat hij geen deel uitmaakt van Rassemblement National (RN), maar dat hij zijn eigen platform ‘Reconquête’ lanceert?
Eric Zemmour is een polemist die al jaren zeer aanwezig is in de media. Marine Le Pen wou in haar programma op demagogische wijze de sociale onvrede recupereren om arbeidersstemmen aan te trekken. Zemmour zit helemaal niet op die lijn. Hij rekent op een deel van het RN-electoraat dat teleurgesteld is in de wending die Le Pen de afgelopen jaren heeft genomen, vooral sinds de mislukking bij de presidentsverkiezingen van 2017. Ze probeert de bourgeoisie gerust te stellen, ze probeert zichzelf voor te stellen als een verantwoordelijke politica. Er voltrekt zich ook een ander proces binnen traditioneel rechts. Hun traditionele ordewoorden weten de aandacht van de bevolking steeds minder te trekken. Eric Zemmour komt tussen traditioneel rechts en RN te staan en hij probeert stemmen van de twee kampen weg te kapen.
France Insoumise (FI) van Jean-Luc Mélenchon lijkt erg afwezig in de debatten en peilingen. Hoe komt dat?
Als je kijkt naar de peilingen op hetzelfde moment in 2017, kreeg FI ongeveer 12 procent. Vandaag is dat zo’n 10 procent. In werkelijkheid is er dus niet zo'n groot verschil.
Het is wel duidelijk dat de leiding van FI sinds de laatste campagne veel fouten heeft gemaakt. De eerste fout was om niet in te spelen op deze dynamiek en op de monsterscore van ongeveer 19 procent die Mélenchon tijdens de laatste presidentscampagne behaalde. Met de talrijke militanten die bij deze dynamische campagne betrokken waren, was het mogelijk een partij te structureren die zich in de arbeidersklasse had kunnen verankeren. Dit is niet gebeurd en FI blijft een losse electorale beweging.
De grootste fout is echter de rechtse koers van FI, die met name bij de Europese, regionale en gemeenteraadsverkiezingen tot uiting is gekomen. FI sloot allianties met de Groenen en de Socialistische Partij, ook al zijn dit totaal in diskrediet geraakte partijen.
Tenslotte is er de houding van FI ten opzichte van de beweging van de gele hesjes. FI heeft daar kansen laten liggen. Hoewel de gele hesjes wel werden gesteund, werd er niet meer gedaan dan de beweging achterna te lopen. Er werden geen perspectieven, een richting of een programma aangereikt. Zo werd de beweging niet vooruit gestuwd.
Hoe schat je de kans in dat Mélenchon de tweede ronde haalt?
De presidentsverkiezingen worden vooral gekenmerkt door grote politieke instabiliteit en volatiliteit. En ondanks de rechtse koers, is er nog steeds potentieel voor FI. Een potentieel dat objectief gezien nog sterker is gezien de dramatische sociale situatie.
Als we naar de opiniepeilingen kijken, zien we dat rechts en uiterst rechts meer verdeeld zijn dan voorheen. De Socialistische Partij is er nog slechter aan toe dan de vorige keer. Dit betekent dat je niet 20 procent van de stemmen nodig hebt om naar de tweede ronde te gaan, maar eerder 15 procent. Het is dus niet uitgesloten dat FI in de tweede ronde komt. Maar concreet lijkt het erop dat het Macron zal zijn die van de situatie gebruik zal maken om herkozen te raken.
Hoe benaderen jullie deze verkiezing?
Als marxisten steunen wij de kandidatuur van Jean-Luc Mélenchon. Maar het is een kritische steun. Wij steunen hem om ten minste twee goede redenen. De eerste is dat hij de enige kandidaat van links is die in staat is rechts en extreem-rechts te verslaan. Ten tweede zullen miljoenen jongeren en arbeiders op hem stemmen. Dat was ook te zien toen wij deelnamen aan de meeting in Montpellier, die als ordewoord had: “Les riches sont des assistés.” [“Voor de rijken wordt er altijd bijgesprongen”, nvdr.]. Wij willen aanwezig zijn waar duizenden arbeiders en jongeren hun politieke ervaringen met het reformisme opdoen.
De door het FI voorgestelde hervormingen zijn progressief, zoals de verkorting van de arbeidstijd en de verlaging van de pensioenleeftijd. Maar het programma geeft zichzelf niet de middelen om ze uit te voeren. Voornamelijk omdat het kapitalistische privébezit niet wordt in vraag gesteld. Stel dat Mélenchon de verkiezingen wint en dat hij zijn programma wil uitvoeren. De hervormingen druisen rechtstreeks in tegen de economische belangen van de heersende klasse, die ze niet zal toestaan. Zij zal haar economische macht gebruiken om investeringsstakingen te organiseren en speculatie tegen de munt te organiseren.
Daarom moeten we bereid zijn deze kapitalisten te onteigenen en de belangrijkste hefbomen van de economie te nationaliseren in het kader van een democratische planning. Dat is de manier om aan de behoeften van de mensen te voldoen. Met deze waarschuwing voor de reformistische beperkingen van het programma van FI willen wij onze gelederen versterken. Want wat vandaag ontbreekt in Frankrijk en in de wereld is bovenal een revolutionaire partij.
