Het idee om Bolivia te verdelen is zeker niet origineel. Vanaf haar oprichting in 1825 heeft het Boliviaanse territorium talloze verminkingen geleden, die allemaal het product waren van de kapitalistische roof op een grond rijk aan grondstoffen. Drie grensoorlogen maakten dat Bolivia meer dan een half miljoen vierkante kilometer verloor ten gunste van haar buren. Dat opgeteld met wat Argentinië, Peru en Brazilië via diplomatieke verdragen van Bolivia hebben afgenomen, maakt dat Bolivia meer dan de helft van haar oorspronkelijke territorium sinds haar onafhankelijkheid heeft verloren.
De eerste was de Oorlog van de Grote Oceaan of Salpeteroorlog, die plaatsvond tussen 1879 en 1884, tussen Bolivia samen met Peru tegen Chili. De oorlog kwam voort uit een poging van de Boliviaanse regering om een belasting van de salpeterexploitatie te innen. Deze exploitatie werd uitgevoerd door de Compañía Anónima de Salitres y Ferrocarril uit Antofagasta, een bedrijf van Chileense kapitalisten, in het Boliviaanse departement Cobija. Het bedrijf kwam in opstand tegen de maatregel en kreeg de steun van de Chileense regering, waarvan enkele ministers aandeelhouders waren van het bedrijf in kwestie. Deze regering viel uiteindelijk het Boliviaanse territorium binnen om het kapitaal van het bedrijf te verdedigen. Bolivia deed een beroep op haar verdedigingsalliantie met Peru en betrok hen in de oorlog die duurde tot 1884 en eindigde in de overwinning voor Chili. De circa 120.000 km2 die de Chileense bourgeoisie Bolivia ontnam, waren rijk aan salpeter, guano en koper. Bolivia grensde bovendien niet meer aan zee, wat Simón Bolívar juist tijdens het stichten van het land met volle inzet en op een bijzondere manier had bereikt. Nadat de Chilenen deze gebieden hadden bezet, namen Britse bedrijven er bezit van en namen zij de taak van exploitatie op zich, zowel van de aanwezige grondstoffen als van de Chileense, Boliviaanse en Peruaanse arbeiders, die per duizenden stierven in deze mijnen. In het laatste geval was er zeker geen sprake van onderscheid op basis van nationaliteit: een arbeider is arbeider ongeacht waar hij of zij geboren is, of zoals Marx zei: "grondstof voor de uitbuiting".
Er was nog niet veel tijd verstreken sinds het einde van de Salpeteroorlog of Bolivia zag zich al opnieuw verwikkeld in een oorlogsconflict, deze keer met het machtige Brazilië. Reeds in 1877 had Brazilië als gevolg van een leonisch contract 164.242 km2 van het territorium afgepakt. De oorlog van Acre, zoals dit conflict bekendstaat, vond plaats tussen 1899 en 1903. Na haar nederlaag verloor Bolivia nog een 191.000 km2 die vandaag de Braziliaanse deelstaat Acre vormen. De oorlog begon toen Bolivia de "garimpeiros", die binnengevallen waren op zoek naar waardevolle mineralen, uit haar territorium probeerde te ontruimen. De Braziliaanse bourgeoisie rukte uit ter verdediging van het kapitaal van de ondernemers die schuil gingen achter de "garimpeiros" en als resultaat onderging Bolivia een nieuwe amputatie.
De laatste van deze drie oorlogen was de oorlog van Chaco tussen Bolivia en Paraguay van 1932 tot 1935. "Bolivia en Paraguay zijn in oorlog met elkaar. De twee armste volken van Zuid-Amerika, die beiden niet aan zee grenzen, de meest overwonnen en beroofden, maken elkaar kapot vanwege een stukje op de kaart. Verscholen tussen de plooien van beide vlaggen strijden de Standard Oil Company en de Royal Dutch Shell om de mogelijke aanwezigheid van aardolie in Chaco. Paraguayanen en Bolivianen, verwikkeld in de oorlog, zijn verplicht elkaar te haten in naam van een gebied waarvan ze niet houden, waarvan niemand houdt: Chaco is een grauwe woestijn, bewoond door doornen en slangen, zonder zangvogel noch enig menselijk spoor. Alles heeft dorst in deze spookwereld. De vlinders drommen wanhopig samen op de weinige druppels water. De Bolivianen gaan van de ijskast naar de oven: ze zijn losgerukt van de toppen van de Andes en overgeleverd aan deze verschroeide struikgewassen. Hier sterven ze door kogels, maar meer van dorst." Zo beschreef Eduardo Galeano in weinig woorden maar op nauwkeurige wijze deze oorlog (5).
Meer dan 100.000 Paraguayanen en Bolivianen lieten het leven, 100.000 arme Zuid-Amerikanen, opgeofferd voor het kapitaal van de twee grootste aardoliemultinationals van die tijd. Het bloeiende imperialisme van de Yankees tegenover het decadente imperialisme van de Britten: slechts een pagina meer in de geschiedenis van het kapitalisme tijdens haar imperialistische fase. Het was tijdens deze oorlog dat bij de Argentijnse regering van die tijd, stroman van het Britse kapitaal en dus door de omstandigheden bondgenoot van de Paraguayaanse regering, het idee ontstond om een nieuwe republiek op te richten in het gebied van het Boliviaanse departement Santa Cruz. "Tijdens de laatste periode van de oorlog werd er in ons land (Argentinië) een boek uitgegeven, Una nueva república en Sudamérica (Een nieuwe republiek in Zuid-Amerika), dat de vorming van een nieuwe natie met een deel van het territorium van Bolivia aanmoedigde. Het boek, geschreven door de Argentijnse geschiedschrijver Enrique de Gandía, werd verspreid door de hele wereld door de Paraguayaanse en Argentijnse diplomaten en circuleerde eveneens in Santa Cruz de la Sierra, dat in het gewaagde project bestemd was als hoofdstad van de nieuwe republiek. De oorlog tussen Paraguay en Bolivia (beweerde de geschiedschrijver) heeft aangetoond dat de bevolking van Santa Cruz de la Sierra niet deel wil blijven vormen van de Boliviaanse natie en dat ze verlangt naar het uitroepen van een onafhankelijke republiek." (6) Zoals we zien is er niets nieuws onder de zon, zelfs daarin zijn de huidige "autonomistas" en hun mentors van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken niet origineel.
Referenties:
(5) "Memoria del Fuego 3: El siglo del viento", Eduardo Galeano
(6) "La guerra del Chaco"
