Zondag 25 januari was er in Bolivia een referendum over de nieuwe grondwet en de omvang van het grootgrondbezit. Autoverkeer was verboden (behalve voor mensen met een speciale vergunning) dus de mensen liepen rustig over straat. Voor sommigen was het wel een hele klus om bij het stembureau te komen.
Wij werkten mee als waarnemers in La Paz. De stemming was rustig, vriendelijk, soms zelfs vrolijk. We zagen geen noemenswaardige problemen.
Dat was bijna verrassend na de toch wel heftige campagne van de afgelopen tijd. Vooral de oppositie uit het oosten van het land maar ook het merendeel van de kranten en de televisiezenders hebben felle antipropaganda verspreid. Ook door fanatici uit de machtige rooms-katholieke kerk zijn daar nog wat schepjes bovenop gedaan met een campagne waarin beweerd werd dat de godsdienstvrijheid door de nieuwe grondwet in gevaar zou komen.
Inmiddels (zes uur) zijn de stembureaus gesloten en circuleren er een aantal voorlopige uitslagen. De grondwet zou met een behoorlijke meerderheid van stemmen zijn aangenomen: ongeveer 60%. Wat de grenzen aan grootgrondbezit betreft heeft een overgrote meerderheid zich uitgesproken voor een maximum van 5.000 ha: 78%.
Aanhangers van president Morales vierden zondagavond feest om de aanname van de nieuwe grondwet te vieren; aanhangers van de regionalistische oppositie vierden feest omdat in hun departementen een meerderheid tegen de nieuwe grondwet had gestemd. Het blijft dan ook spannend wat er nu verder gaat gebeuren. Een paar leiders van de oppositie hadden vooraf al schoten voor de boeg gegeven: ze hebben aangekondigd dat ze de nieuwe grondwet alleen zullen respecteren als die in hun departement met een meerderheid van de stemmen wordt aangenomen. De leider van de fascistoïde jeugdbende van Santa Cruz kondigde ook al aan dat zij de nieuwe grondwet met geweld tegen zouden houden.
Hoe dan ook, uit de resultaten en de reacties daarop blijkt een grote verdeling in de Boliviaanse samenleving. In La Paz, El Alto, de hoogvlakte en de rurale gebieden heeft de nieuwe grondwet veel steun gekregen. In de steden van de departementen Beni, Pando, Santa Cruz en Tarija is er veel oppositie tegen de nieuwe grondwet.
 |
|
foto's: Klaas Tjoelker |
