De uitbundige beelden op tv laten slechts één conclusie: er is iets fundamenteel veranderd in de VS. In Harlem scandeerde een mensenzee, waaronder veel zwarten: "We did this! We did this!" Een vrouw vroeg aan elke persoon die ze tegenkwam op de stoep bijna als een bezetene: "Who's your president?"
De campagne voor Obama heeft zeer veel losgemaakt. Na jaren van frustratie onder Bush en decennia, ja zelfs eeuwen van uitbuiting heeft de onderkant van de samenleving gesproken. Volgens de gezaghebbende website RealClearPolitics heeft in totaal ongeveer 66 procent van de kiesgerechtigde Amerikanen dinsdag zijn stem uitgebracht, de hoogste opkomst sinds 1908. Opvallend in deze campagne was de inzet van de jeugd. De vakbond van de Longshoremen (dokwerkers) meldt bijvoorbeeld dat jonge syndicalisten, die stemmen vroeger totaal uncool vonden, nu vaak de meest fervente voorstanders van Obama zijn.
De verwachtingen zijn dan ook hoog gespannen. "Te hoog", kwamen analisten ons vertellen in de vroege ochtend van woensdag vlak na de overwinningscijfers. Alsof onze verwachtingen niet hoog mogen zijn, alsof onze wereld niet dringend toe is aan serieuze veranderingen. Is het voor de experts nog steeds niet duidelijk dat er iets diepgaand verkeerd zit? En dat er dus diepgaande veranderingen nodig zijn. Ja de verwachtingen zijn hoog. Terecht!
Diezelfde experts beweren dat Obama een gematigd beleid zal moeten voeren "want hij moet regeren over een verdeeld land". Deze verkiezingen waren inderdaad sterk gepolariseerd, dat verklaart mee de hoge opkomst. Bush moest echter evengoed "regeren over een verdeeld land", zeker omdat hij de verkiezingen van 2000 won via fraude in Florida. Dat heeft hem er niet van weerhouden een zeer rechts beleid te voeren, gesteund door de meest reactionaire en sektarische lagen van de maatschappij. Nu de verdrukten en de jeugd hun verlangens hebben laten spreken, is er evenwel plots mate nodig. Zo zal er nooit iets veranderen.
Die matigende woorden komen niet enkel van de ‘experts'. Ook de Democratische Partij doet er alles aan de gemoederen te bedaren. De mediahype rond Obama is meeslepend, als een prachtig Hollywood-verhaal. Maar we moeten verder durven kijken dan de schijn. De linkerzijde mag haar kritische zin ten opzichte van de media niet vergeten. En ook niet ten opzichte van de strategieën van de heersende klasse...
Obama is geen socialist. Het is niet omdat de conservatieven dit over hem zeggen dat hij het ook is. Tijdens de McCarthy-jaren was iedereen een "communist". Vaak wordt verwezen naar Obama's recente uitspraken over herverdeling en belastingen. Dat is echter volstrekt geen socialistisch standpunt. Het is een standpunt dat is ingegeven door de situatie, namelijk de financiële crisis. Of gaan we nu zeggen dat Leterme een onbewuste socialist is omdat hij banken heeft genationaliseerd?
De Democratische Partij is een liberale partij, vandaar dat Jean-Marie Dedecker zich achter Obama schaarde. Aan het einde van de 19e eeuw vormden zich socialistische partijen in Europa. In de VS gebeurde dit eveneens, maar dat proces werd in de eerste helft van 20e eeuw geaborteerd. Nochtans is dit geen onomkeerbaar gegeven.
Obama zal het vriendelijke gezicht worden van de VS, maar niet van een socialistische Verenigde Staten van Amerika, wel van het oude gekende Amerikaanse imperialisme. Rik van Cauwelaert, directeur van Knack, is daarover zonneklaar:
"De Amerikaanse president staat vandaag aan het hoofd van een wereldwijd imperium - of 'een hypermacht', zoals de Franse minister Hubert Védrine van Buitenlandse Zaken het ooit bestempelde - uitgerust met een militaire slagkracht die de hele aardbol omspant. Barack Obama en John McCain waren het tijdens de voorbije campagne grotendeels met elkaar eens dat aan die macht en de internationale belangen van de Verenigde Staten niet kan worden geraakt, en dat zelfs de Verenigde Naties in zo'n geval geen eenzijdig Amerikaans optreden kunnen verhinderen. Beider standpunten over buitenlandse kwesties - Iran, Irak, Afghanistan, Georgië en de verhouding met Rusland en de uitbreiding van de NAVO met Georgië en Oekraïne - liepen nagenoeg gelijk. Het verschil tussen Obama en McCain zat alleen in de graad van messianisme die beiden legden in de rol die zij voor de Verenigde Staten blijven opeisen, die van politieagent van de wereld en wapendrager van de democratie.
"Europa importeert zijn veiligheid uit de Verenigde Staten. En zoals het moordende conflict in Oost-Congo en het aarzelende optreden van de Europeanen daar aantonen, heeft Europa voorlopig, als het op veiligheid aankomt, de rest van de wereld weinig te bieden. François Bujon de l'Estang, gewezen ambassadeur van Frankrijk in Washington, waarschuwde daarom recent nog: ‘De rest van de wereld moet vooral niet de illusie koesteren dat de Amerikaanse buitenlandse politiek zal wijzigen. Alleen de nuances zullen verschillen. Reken maar op meer continuïteit dan op een breuk met het verleden.' Alleen de snelheid van ontnuchtering in de rest van de wereld over wat de grote ommezwaai in de Verenigde Staten moest worden, zal van de opvolger van George W. Bush afhangen." (editoriaal Knack 5 november 2008)
De komende jaren zullen voor velen inderdaad een ontnuchtering zijn. Die bedenking hoeft nochtans niet aan te zetten tot scepticisme. De ontnuchtering van vele Amerikanen kan immers de aanzet geven tot het middel om echte verandering te bekomen: een Amerikaanse socialistische partij. Naar verluidt zou dit onmogelijk zijn. Vergeet dan niet dat Venezuela gedurende decennia gold als de spiegel van de VS in Latijns-Amerika, met hetzelfde tweepartijenstelsel gedomineerd door big business. Vandaag ligt dat tweepartijenstelsel in duigen. Al het materiaal voor zo'n plotse verandering is aanwezig in de VS.
Pas dan zal blijken hoe historisch de recente verkiezing van Obama was. Niet omwille van de man zelf en nog minder omwille van zijn partij, maar omwille van de politisering die ze bracht onder de jeugd en de verdrukten. De campagne voor Obama heeft een maatschappelijke kracht losgemaakt die we al lang niet meer hebben gezien in de VS. De Democraten zullen die kracht niet zomaar kunnen temmen.
De komende dagen kan u meer analyse verwachten op onze site. In afwachting verwijzen wij u graag nog eens naar vroegere artikels die we schreven over het Amerikaanse politieke systeem:
USA: Socialism - Change We Can Actually Believe In (4 september 2008)
Barack Obama, een stem voor verandering? (18 maart 2008)
De Amerikaanse verkiezingen van 2008 en de arbeidersklasse (17 januari 2008)
Een blik op de Amerikaanse verkiezingen 2004 (12 november 2004)
Presidentsverkiezingen in de VS: over keuze gesproken (5 maart 2004)
Verenigde Staten van Amerika 2002 (23 januari 2003)
