De oorlog in Oekraïne is één jaar bezig en het einde lijkt niet in zicht. In september van vorig jaar heeft het Russische leger enkele smadelijke nederlagen geleden in Cherson en de Donbas. Poetin heeft er de conclusie uit getrokken om de oorlogsinspanningen op te voeren door de mobilisatie van honderdduizenden nieuwe rekruten en een verheviging van de bombardementen op heel het Oekraïense grondgebied. De schade is immens, vergelijkbaar met de verwoeste steden in de Eerste Wereldoorlog.
Velen stellen zich daarom de vraag: Wat kunnen “we” eraan doen? Hoe kunnen we de moedige Oekraïense bevolking helpen? Hierin zit echter een denkfout. Wie zijn “we”? De gewone bevolking heeft geen wapens, dat hebben alleen de verschillende kapitalistische staten, die elk hun eigen prioriteiten en belangen hebben. De hoofdrol wordt daarbij ongetwijfeld gespeeld door de Verenigde Staten, via de NAVO waar zij alle beslissingen naar zich toetrekken. Dit is een proxy-war tussen het Russische en het Amerikaanse imperialisme. Rusland vecht niet tegen een Oekraïens leger, maar tegen een NAVO-leger - dat wil zeggen het leger van een staat die formeel geen lid is van dat bondgenootschap, maar gefinancierd, bewapend, getraind en uitgerust wordt door de NAVO, die ze ook logistieke steun en vitale informatie verschaft. Reeds lang kan Kiev over niets meer beslissen en hebben ze hun zogenaamde nationale soevereiniteit overgegeven aan hun baas aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
Cynische berekening
Het doel van het Amerikaanse imperialisme is niet - en is nooit geweest - om Oekraïens grondgebied te verdedigen of de Oekraïners te helpen een oorlog te winnen of de democratie te verdedigen. Ondanks al hun publieke protesten zijn de imperialistische hypocrieten volkomen onverschillig voor het lijden van de bevolking van Oekraïne, die zij slechts beschouwen als pionnen op het lokale schaakbord van hun machtsstrijd met Rusland.
Na het uiteenvallen van de Sovjetunie in 1991-92 kende Rusland een catastrofale daling van de algemene levensstandaard, behalve de steenrijke elite die profiteerde van de terugkeer naar het kapitalisme. Sindsdien is Rusland geëvolueerd tot een kapitalistische imperialistische staat. Maar voor de Verenigde Staten was het duidelijk dat voor Rusland nu hoogstens een tweederangsrol was weggelegd. Dat Rusland bijvoorbeeld het Amerikaans imperialisme een nederlaag toediende door zijn tussenkomst in de Syrische burgeroorlog zijn ze in Washington niet vergeten.
Het werkelijke doel van de VS is: Rusland militair en economisch verzwakken, het doen leegbloeden, hun soldaten doden en de economie ruïneren, zodat Rusland geen weerstand meer kan bieden aan de Amerikaanse overheersing van Europa en de wereld.
Zij deden geen enkele poging om tot een compromis met Poetin te komen, bijvoorbeeld door te garanderen dat Oekraïne niet toetrad tot de NAVO. En het moet worden opgemerkt dat er nog altijd geen sprake van is om Oekraïne tot de NAVO toe te laten, wat in de hele zaak centraal had moeten staan. Dit is geen toeval.
Het huidige conflict komt de Amerikaanse belangen op vele manieren ten goede. Het helpt hen om een wig te drijven tussen Europa en Rusland, waardoor met name Duitsland (zogezegd een bondgenoot, maar ook een economische concurrent) wordt verzwakt en weer sterker aan de VS wordt gebonden. Ze hebben het ideale middel gevonden om de Europese NAVO-landen te verplichten hun defensie uitgaven drastisch te verhogen, een eis waar Trump zijn tanden op had stuk gebeten. Zij hebben de toetreding tot de NAVO bereikt van Zweden en Finland, landen die voordien “neutraal” beweerden te zijn. Zij hebben de luxe om hun vijand te verwikkelen in een oorlog waarbij geen Amerikaanse soldaten betrokken zijn (althans, in theorie), en al het vechten en sterven aan anderen wordt overgelaten. Als Oekraïne formeel lid zou zijn van de NAVO, zou dit -volgens het NAVO-manifest- betekenen dat Amerikaanse gevechtstroepen in een Europese oorlog terecht zouden komen, vechtend tegen het Russische leger. Nee, het komt hen veel beter uit om de dingen te laten zoals ze zijn.
Weerstaan aan de desinformatie
Ondertussen volgt de westerse pers honderd procent de Amerikaanse oorlogspropaganda en verslaat de verschrikkelijke gebeurtenissen in Oekraïne dagelijks als was het een voetbalwedstrijd. De Europese én de Amerikaanse arbeidersklasse hebben de taak om weerstand te bieden aan deze desinformatie: nee aan de hypocrisie, nee aan de oorlogsopbouw. We moeten toegeven dat “wij” - hiermee bedoelen we de arbeidersklasse van de Westerse landen - nu niet in staat zijn de Oekraïense bevolking te redden uit hun nachtmerrie. Dat een militaire “oplossing” onvermijdelijk betekent steun te verlenen aan het Amerikaans-Europees imperialisme, dat een even afschuwelijke erfenis heeft als het Russische. Gedenk Libië, Afghanistan, Irak, Chili, Vietnam en vele vele andere misdaden. De sabelslijpers van de kapitalistische landen zijn onze vijanden (ook die uit onze eigen landen!) en de arbeiders uit de andere landen zijn onze bondgenoten. De Russische arbeidersklasse is perfect in staat om deze oorlog te beëindigen én een einde te maken aan de dictatuur van Poetin. Maar het is wishful thinking te denken dat dit nu al het geval is. Het opleggen van sancties en de constante stroom van anti-Russische propaganda in het Westen, en het feit dat de NAVO en de Amerikanen moderne wapens aan Oekraïne leveren, bevestigen voor vele Russen het vermoeden dat hun land door zijn vijanden wordt belegerd. Voorlopig krijgt Poetin vooral kritiek van de reactionaire Russische rechterzijde, die wil dat hij de oorlogsinspanningen opvoert, iets waaraan hij grif toegeeft.
Er zijn protesten geweest van de moeders van in Oekraïne omgekomen soldaten. Deze zijn nog klein van omvang en vooral geconcentreerd in oostelijke republieken zoals Dagestan, waar grote aantallen jonge mannen zich door de hoge werkloosheid vrijwillig voor het leger hebben aangemeld. Als de oorlog doorgaat en het aantal doden toeneemt, zouden we in Moskou en Petersburg protesten van moeders kunnen zien, die Poetin niet kan negeren en niet zou kunnen onderdrukken. Dit zou ongetwijfeld een verandering in de hele situatie betekenen. Maar voorlopig is dat nog niet het geval.
Als puntje bij paaltje komt is het enige wat de de gesel van de oorlogen - die in Oekraïne is lang niet de enige of zelfs niet de smerigste - voorgoed kan doen verdwijnen een internationale socialistische revolutie. Kapitalistische staten staan altijd in concurrentie met elkaar: verdoken, economisch en soms met wapengekletter. Socialistische staten zouden juist belang hebben in broederlijke samenwerking.