Sinds vorige maand heeft het Vlaams Belang een feitelijke meerderheid in de districtsraad van Deurne. De raad, die uit 27 leden bestaat, telt 11 VB-raadsleden. Tijdens de zitting in november 2004 slaagde het VB er echter in om met de steun van twee onafhankelijken (waarvan één ex-Groen!, het uitroepteken is hier ditmaal echt wel op zijn plaats) en het Liberaal Appèl (één verkozene) een meerderheid te verwerven voor enkele van haar voorstellen.
Deurne is het meest oostelijk gelegen district van Antwerpen. In de slag om Antwerpen realiseert extreem-rechts hier dus een doorbraak op het Oostfront. Een nieuw Stalingrad blijft echter ook nog altijd mogelijk. Maar dan moeten er wel enkele voorwaarden vervuld zijn.
Het Vuiligheidsplan van het VB
Wat zijn nu deze voorstellen? Ten eerste legde de extreem-rechtse fractie een 'Veiligheidsplan' voor Deurne-Noord voor. Vanzelfsprekend bewees het VB met dit werkstuk nogmaals haar extreem racistisch en onverdraagzaam karakter. Voortdurend wordt in dit 'plan' de verbinding gemaakt tussen vreemd en crimineel enerzijds en Vlaams en bonafide anderzijds.
Daarnaast hanteert het VB nog een andere beproefde fascistische tactiek: het verspreiden van manifeste leugens en onwaarheden, zij het dan dat deze onwaarheden naadloos aansluiten bij het buikgevoel van vele Deurnenaars en er dus bij een deel van de bevolking ingaan als koek, zoals de “steeds stijgende criminaliteit” en de “steeds dalende vastgoedprijzen”.
Ten slotte lanceert het VB in het 'plan' een hele batterij repressieve voorstellen die de bevoegdheid van de districtsraad ver te boven gaan, zoals bijvoorbeeld het actief opsporen en terugsturen van mensen zonder papieren. Dat is natuurlijk niet uit domheid. Extreem-rechts gebruikt hierbij de raad handig als forum om haar ruimere programma te verspreiden. De bevoegdhedendiscussie is aan haar achterban niet besteed. Integendeel, het wijst er volgens het VB nog maar eens op dat de andere partijen op de andere bestuursniveaus hun verantwoordelijkheid niet opnemen. En ook deze zienswijze gaat er bij velen in als koek.
Maar de tragedie is dat het ‘Veiligheidsplan’ ons geen meter vooruithelpt. Het dient enkel om de VB-ideeën te promoten en bezorgt Deurne bovendien een nog negatiever imago waardoor de problemen die er al zijn alleen maar erger worden. Het VB maakt geen deel uit van de oplossing, maar van het probleem. Het Veiligheidsplan is een vunzig werkstuk, een Vuiligheidsplan.
Naast het Veiligheidsplan spuwde het VB ook nog eens in het gezicht van de inwoners van Deurne én van het stadspersoneel door een maatregel door te drukken waardoor elke uitgave van het district boven de 125 euro nu eerst door de districtsraad zal moeten worden goedgekeurd. De administratie van het district zal daardoor volledig vastlopen, heel wat verenigingen en lokale initiatieven zullen niet of veel te laat betoelaagd kunnen worden. En dat alles louter om redenen die enkel in het kraam van het VB passen: zij willen hiermee een schandaalsfeer creëren. “In Deurne zal ook wel ‘gesjoemeld’ worden dus moeten we alles controleren”.
Deurne zoals het werkelijk is
Nu slaat zo’n extreem-rechtse politiek enkel aan als daar een bepaalde materiële basis voor bestaat. En in Deurne is dat zeker het geval. Zonder opnieuw allerlei ingewikkelde analyses te maken kunnen we samengevat stellen dat het VB teert op een heterogeen maar wijdverspreid gevoel van onbehagen en onveiligheid. Die onveiligheid moet niet enkel en zelfs niet in de eerste plaats opgevat worden als fysieke, maar wel als sociale onveiligheid. Mensen in een onzekere financiële, werk- of woonsituatie kunnen nu eenmaal minder hebben. Kleine ergernissen, problemen of wrijvingen nemen dan al snel grotere proporties aan.
Vooral in Deurne Noord bevinden veel mensen zich in die situatie. Het is een bijna homogene arbeiderswijk met ook een hoge graad van werkloosheid, veel gepensioneerden enzovoort. Mensen die door de aanhoudende kapitalistische jacht naar een hogere productiviteit en efficiëntie niet worden gespaard.
Daar bovenop stapelen zich een heel aantal concrete ergernissen en pijnpunten die te maken hebben met het wonen in de wijk. Het woningenbestand is er sterk verouderd en van lage kwaliteit. Het dateert grotendeels uit het interbellum toen enkele private woningmaatschappijen veel geld hebben verdiend met het bouwen van arbeiderswoningen opgetrokken uit goedkope en laagwaardige materialen. Dat eist vandaag zijn tol. En ook vandaag staat er een nieuwe generatie oplichters klaar die geld geroken heeft: her en der sluipen huisjesmelkers binnen in de buurt die ook weer hun profijt menen te kunnen doen door migranten met een onzeker statuut tegen veel geld te huisvesten in vaak mensonwaardige omstandigheden. Zo ontstaat de indruk dat de sociale problemen van Antwerpen Noord binnenkort ook zullen overslaan naar Deurne Noord.
En alsof dat alles nog niet complex genoeg is, is er dan ook nog de nabijheid van het Sportpaleis. Die mega-evenementenzaal zorgt voor nogal wat geluids- en parkeeroverlast in de buurt en zou bovendien ook nog eens worden uitgebreid met een 'babysportpaleis' met een capaciteit van nog eens 5.000 toeschouwers bovenop de huidige 17.000.
Het feit dat het VB in die context op elk probleem het vergrootglas zet zonder het te willen oplossen helpt de buurt natuurlijk niet vooruit.
Anderzijds is de SP.a de enige partij die potentieel in staat is deze wijk te heroveren op het VB. Maar de SP.a draagt na bijna twintig jaar regeringsdeelname, is daarmee volledig geassocieerd met de sociale neergang van de afgelopen decennia, en met het ‘establishment’. Bovendien kan de SP.a in het stadsbestuur ook niet echt het verschil maken door het constante geldgebrek op stedelijk niveau. De stad torst al jaren een historische schuld met zich mee.
Een uitweg uit deze patsituatie is verre van eenvoudig. Het kalf ligt immers vastgebonden op verschillende niveaus. Toch zou de SP.a het op vrij korte termijn over een andere boeg moeten en kunnen gooien.
CASSA!
Essentieel daarbij is alvast dat Antwerpen ontsnapt uit de wurggreep van de stadsschuld, zodat er opnieuw ruimte komt voor een sociaal beleid en voor investeringen in onderwijs, sociale huisvesting en openbare dienstverlening. Dit is een thema waarop Vonk via onze kandidaat in de gemeenteraadsverkiezingen van 2000, Mischa van Herck, steeds de nadruk heeft gelegd. We noemden onze campagne CASSA!: Campagne voor de Afschaffing van de StadsSchuld van Antwerpen.
Voor de verkiezingen onderschreef een breed front van kandidaten uit linkse partijen deze eis, maar na de verkiezingen stapte iedereen weer in het gelid en smolt de strijdlust als sneeuw voor de zon. Als men een stad gedurende decennia op droog zaad zet moet men niet verbaasd zijn dat er dan na verloop van tijd een zwarte politieke 'fall-out' ontstaat.
Investeer in mensen
Nu wordt gesteld dat er hoe dan ook veel investeringsgeld naar Antwerpen vloeit en dat is waar: heraanleg van de leien, een nieuw justitiepaleis, een nieuwe bibliotheek. Dit zijn echter geen sociale investeringen die de leefsituatie van de mensen in de volkswijken verbeteren. Ze hebben vaak een publiek-privaat karakter en sturen aan op de opwaardering van het vastgoed in bepaalde wijken. In het slechtste geval heeft dit een verdringingseffect tot gevolg waarbij de sociale miserie zich verplaatst naar een andere wijk. Dat is net wat dreigt te gebeuren als Antwerpen-Noord binnenkort zijn park krijgt. De sociale miserie moet niet worden verplaatst maar aangepakt. In Deurne Noord betekent dit concreet: investeren in de renovatie van woningen, sociale woningbouw, investeren in aangepast en inclusief in plaats van exclusief onderwijs, zorgen voor infrastructuur voor jongeren die nu bijna totaal afwezig is, jobs creëren in de openbare en sociale dienstverlening en in het onderhoud van het openbaar domein, de parkeerproblemen rond het Sportpaleis aanpakken door de bouw van een parkeergarage, de aanleg van geluidsschermen langs de autostrade...
Ook het strategisch ontwikkelingsplan voor Deurne-Noord dat besteld werd en onlangs werd goedgekeurd door de districtsraad heeft zeker zijn verdiensten. Maar ook hiervoor is geld nodig en bovendien moet men zich ervoor hoeden niet enkel te investeren in bakstenen en beton maar ook en vooral in de levens van mensen.
En als er dan toch wordt geïnvesteerd in beton, dan doet men dat beter doordacht. Is het bijvoorbeeld niet beter om te investeren in het overkoepelen van de Antwerpse ring in plaats van hem door middel van een peperduur plan aan de noordkant te willen sluiten en nog meer verkeer aan te zuigen? Door die overkoepeling zou bijvoorbeeld Deurne weer met de binnenstad verbonden worden en er zouden heel wat openbare ruimte en ontwikkelingskansen bijkomen. Een bijkomend verkeersniveau zou de ring ontlasten van lokaal verkeer, de geluidshinder en de luchtverontreiniging zouden opgelost worden, er zou 'park and ride' infrastructuur gemaakt kunnen worden waardoor de binnenstad ontlast zou kunnen worden van heel wat autoverkeer.
De sluikstortoverlast waarmee vooral Antwerpen-Noord, maar bijvoorbeeld ook de wijk Kronenburg in Deurne te kampen heeft, is dan weer een ander paar mouwen. Hierbij zou eens in alle eerlijkheid de vraag gesteld moeten worden of we wel goed bezig zijn met een systeem van duur betaalde huisvuilzakken voor het restafval. De filosofie hierachter is dat mensen zich geld kunnen besparen door te sorteren. Met andere woorden, je wordt financieel gestraft als je het niet doet. Maar helemaal onderaan de sociale ladder waar een euro veel geld is leidt dit tot ontwijkgedrag: sluikstorten.
Nu is er niets mis met het sorteren op zich. Integendeel, het is een noodzaak. Maar 90 procent van de mensen die dit nu doen zullen het ook blijven doen als de restafvalzak morgen, zoals in het verleden, weer gratis is. De inkomsten uit de retributie weegt niet op tegen de kosten van het opruimen van sluikafval, arme mensen kunnen het niet betalen, en we betalen daar bovenop allemaal een prijs doordat de straten er vuil bij liggen.
Meer rood op straat
En dan is er natuurlijk de problematiek van de veiligheid. Een problematiek waar heel wat linksen en progressieven vaak in een wijde boog omheen fietsen omdat zij per definitie als rechts wordt beschouwd. Nochtans zijn er enkele vormen van overlast die moeten worden aangepakt alvorens we de geesten van de mensen weer vrij kunnen maken voor een links programma. Bovendien is repressie geen klasseneutraal gegeven. Wat bedoelen we daarmee? Veel overlast waarvan werkende mensen het slachtoffer zijn, wordt veroorzaakt door andere mensen met veel geld. We haalden het Sportpaleis al aan: met dat Sportpaleis wordt veel geld verdiend terwijl de omliggende arbeiderswijken als gratis parkeerplaatsen worden beschouwd.
En huisjesmelkers zijn ook geen arme mensen. Vaak wordt het stadsbestuur ervan beschuldigd dat er niet kordaat wordt opgetreden. De realiteit is echter dat privé-bezit in België wettelijk zo goed beschermd is dat de toezichthoudende diensten vaak machteloos staan, zelfs al zorgt het private wanbeheer voor publieke overlast. De arme sukkelaars, de vluchtelingen, de kleine misdadigers en de drugsverslaafden zijn de vormen waarin de ‘overlast’ zich op straat manifesteert. Maar de échte veroorzakers zijn – naast onze opgefokte kapitalistische economie die alsmaar meer ‘losers’ voortbrengt – kapitaalkrachtige en vaak criminele of semi-criminele circuits.
Dit zijn thema’s die de linkerzijde zich kan toeëigenen. Repressie hoeft niet reactionair te zijn als ze zich richt op de grote vissen.
Al bij al is er dus genoeg grondstof voor een socialistisch programma waardoor links terug kan rechtkrabbelen in Deurne en in Antwerpen zonder daarbij voorbij te gaan aan de concrete problemen van de mensen in de volkswijken. Al jaren wordt in de SP.a terecht gezegd dat we ons meer moeten vertonen in de volkswijken. Maar dan moeten we wel een plan, een programma, een aanpak op zak hebben die begeestert. Meer rood op straat!
(De auteur is inwoner van Deurne-Noord en bestuurslid van SP.a Deurne maar schrijft dit artikel in persoonlijke naam.)
