De misdaden van IS (Islamitische Staat) roepen overal schrik en verontwaardiging op. Terecht natuurlijk, hun methoden en doenstellingen zijn zonder meer barbaars te noemen. Maar de berichtgeving in de media en de discussies die hierover gevoerd worden staan bol van schijnheiligheid en drogredeneringen. Om te beginnen met de term die wordt gebruikt: "radicalisatie". Blijkbaar kunnen ze de gelegenheid niet laten voorbijgaan om alle radicalisatie (links of rechts, wij horen ze het al zeggen) op één hoop te gooien en als verwerpelijk voor te stellen.
Tegenover radicalisme staat dan natuurlijk gematigdheid. Hoe zou je als Moslimjongere gematigd kunnen zijn als je te maken krijgt met dagelijks racisme en via internet de gruwelen leert kennen in Gaza, Irak en Syrië? En niet alleen die gruwelen zelf, maar de berichtgeving erover die de schuld bijna uitsluitend wijt aan de lokale bevolking en zelden of nooit de link legt met de westerse militaire interventies. De westerse commentaar is doordrongen van een nauwelijks verholen racisme. Op café hoor je dan “dat er toch niets te doen is aan die apenlanden”.
Nemen we Irak als voorbeeld. Sadam Hoessein was inderdaad een verschrikkelijke dictator. Maar wat heeft president Bush bereikt met zijn oorlog tegen Irak? Vijf miljoen inwoners zijn het land ontvlucht als gevolg van het geweld. Al Quaida had geen voet aan de grond onder Sadam Hoessein, vandaag heeft het nog ergere IS grote delen van Irak onder controle. VS president Bush en zijn schoothondje Blair dragen hier een verpletterende verantwoordelijkheid.
De opkomst van afgrijselijke organisaties zoals IS hebben bitter weinig te maken met lokale omstandigheden. Vele “radicaal islamistische groepen” werden vroeger gesteund en zelfs opgezet door de Verenigde Staten en haar geheime dienst de CIA. De moslimbroeders in Egypte bijvoorbeeld werden in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw gepromoot in een poging om het progressieve regime van Nasser te bestrijden. De Taliban zelf kreeg de steun van de CIA in de strijd tegen de revolutie en later de invasie van de Sovjet-Unie in Afghanistan.
En het is even typisch dat de monsters die de CIA zelf creëert zich later tegen de VS keren. Om een voorbeeld uit een ander werelddeel geven: in Zuid-Amerika werden talloze schurken door de CIA bewapend en betaald. Eén daarvan was de Panamese dictator Noriega. Over hem zei ex-VS president Nixon: „Ja, het is een smeerlap, maar het is onze smeerlap”. Onder Reagan werd Noriega nog gebruikt om de revolutie in het nabije Nicaragua en El Salvador te saboteren. Toen hij later weigerde alle dictaten van de VS uit te voeren werd hij afgezet door de VS via een militaire invasie in Panama.„Om de democratie in Panama te herstellen” natuurlijk. Deze invasie werd eind 1989 uitgevoerd onder het presidentschap van George Bush senior. Diezelfde Bush, toen hoofd van de CIA, had Noriega voordien honderdduizenden dollars betaald. De hypocrisie van het Amerikaans Imperialisme is inderdaad weerzinwekkend!
Laat ons duidelijk zijn: wij zijn even verontwaardigd als iedereen over de misdaden van IS. Het is een organisatie die elke vorm van beschaving vernietigt en een aartsvijand van de arbeidersbeweging en van het socialisme. Maar de voornaamste slachtoffers bevinden zich wel in het Midden-Oosten. Voor elke westerse journalist of ontwikkelingshelper die wordt onthoofd zijn er honderden onder de lokale bevolking die hetzelfde lot hebben ondergaan. De gruwelen die de IS pleegt grenzen aan het onvoorstelbare. Vrouwen en kinderen worden vermoord of op de markt per opbod verkocht voor (groeps)verkrachtingen. Ook in Syrië, waar de bevolking al jaren de wreedheden ondergaat van het Assadregime en de verschrikkingen van de burgeroorlog blijven de inwoners niet gespaard.
IS beweert dat haar bewind gebaseerd is op de Islam. Of toch op een Soennitische variant ervan, want andere Islamieten (zoals de Sjiieten) worden door hen evengoed uitgemoord. Voor velen in het Westen is dit het sein voor een oeverloos debat over de aard van de Islam en de invloed daarvan op wat vandaag gebeurt in het Midden Oosten. In het bijzonder de „vrijzinnige intellectuelen” bombarderen zichzelf tot kenners van de Koran. Het is ongeveer de slechtst mogelijke manier om het debat te voeren. De overgrote meerderheid van de moslimgemeenschap gruwt van IS en konsoorten. De Belgische moslims bijvoorbeeld hebben Sharia for Belgium al vele jaren uit de moskeeën geweerd. Maar onze fantastische intellectuelen verleggen dit naar een debat over godsdienst, wat sommige eerlijke moslims onvermijdelijk in het defensief drijft. Anderen, zoals Abou Jahjah proberen aan te tonen dat de Bijbel veel gewelddadiger is dan de Koran. Wat een onzin (van beide kanten!). We hebben een boodschap voor deze wijsneuzen: in feite heeft het fenomeen IS veel meer te maken met de globale crisis van het kapitalisme dan met godsdienst.
Niet alles is zomaar uit te leggen als een oorzaak-gevolg fenomeen. Maar het is een feit dat de globale kapitalistische crisis overal meer ongelijkheid, meer ellende, meer verwarring en meer wanhoop veroorzaakt. Zeker met de moderne media krijgen rampen die aan de ene kant van de wereld gebeuren onmiddellijk impact op de rest van de aardbol. Het is een krankzinnig systeem dat de mensen ook letterlijk gek maakt. De losgeslagen moordenaar Anders Breivik in Noorwegen en de organisatie IS zijn er het resultaat van. De IS heeft meer gemeen met Breivik dan met religieuze teksten die 1400 jaar oud zijn.
Naast wanhoop en vreselijke excessen brengt de kapitalistische crisis natuurlijk ook revoluties voort. Het is de manier waarop de mensheid zich steeds heeft proberen los te wrikken uit economische systemen die op hun ondergang afstevenden. Nu is het in het Westen vandaag bon ton om meewarig te doen over de Arabische revoluties. “Na een Arabische lente is er een Arabische winter gekomen” hoort men overal. Het toont veel onbegrip over wat een revolutie werkelijk is. Het is altijd een langdurig, complex en tegenstrijdig proces. De groei van een revolutie waarbij de meerderheid van de bevolking haar lot in eigen handen probeert te nemen gaat ook altijd gepaard met de groei van de contrarevolutie. Beiden gebeuren tegelijkertijd, in een dialectisch proces. Daarbij kan het niet op voorhand worden uitgemaakt wie van de twee het zal halen, het is een gevecht van levende krachten. De kracht van de progressieven is meestal die van het aantal, hun zwakte is dikwijls die van de naïviteit en de goedgelovigheid. Dat hebben we al verschillende malen kunnen zien in Egypte bijvoorbeeld. De contrarevolutie in de Arabische wereld echter heeft duidelijke en sterke aanhangers. Saoedi Arabië in de eerste plaats. De financiële en menselijke banden van dat land met Al Quaida, IS en soortgenoten zijn overduidelijk. Dit land van de walgelijk rijke oliesjeiks kent een zeer strenge (Salafistische) vorm van de Islam. Maar dat is niet de reden waarom zij tussenkomen. Enkel omdat de Arabische revoluties hun rijkdommen en macht bedreigen doen ze er alles aan om ze te laten mislukken. Eén van de methodes die ze gebruiken is ze te laten ontsporen tot een sectair religieus conflict tussen sjiieten en soennieten.
Revoluties roepen enorme krachten op, elke grote revolutie krijgt altijd meerdere kansen om te slagen. Daardoor ontstaan ook enorme tegenkrachten, die de meest gruwelijke vormen kunnen aannemen. Europa heeft op dat vlak niemand de les te lezen. Het ergste schrikbewind uit de wereldgeschiedenis, het nazisme was een direct gevolg van het mislukken van de Duitse revolutie van 1918 tot 1923.
Als je de discussies in België over deze zaak volgt krijg je de indruk dat er maar één hoofdthema is: wat als “onze” Syriëstrijders, “geradicaliseerd” terugkomen naar België? Misschien zou het nuttig zijn eerst eens in eigen boezem te kijken. Waarom zijn er zoveel Syriëstrijders in België, proportioneel het meest van alle Europese landen? Zou het misschien iets te maken hebben met het feit dat nergens in Europa jongeren van vreemde origine minder kansen hebben op school of op de arbeidsmarkt?
We willen het probleem ook niet ontkennen. Iedereen heeft natuurlijk de beelden van de brandende toren van het World Trade center in het achterhoofd. We willen de volgende vragen stellen: wat moet er gebeuren met de jongeren die terugkeren uit Syrië en vooral hoe moeten we vermijden dat ze vertrekken? Op de eerste vraag heeft rechts en de huidige regering al zijn antwoord klaar. Er kan niet streng genoeg opgetreden worden. Liefst zouden ze de “terugkeerders” eens en voor altijd in de gevangenis gooien. Het is potsierlijk om Vlaams nationalisten die 70 jaar na datum nog altijd emmeren over het onrecht dat hun voorouders zou zijn aangedaan in de repressie (omdat ze dus meegewerkt hadden met de bezetter) te horen pleiten voor een aanpak zonder enig mededogen. Zonder naïef te zijn vinden we dat dit niet de goede aanpak is. Het zou de betrokken jongeren alleen maar isoleren in een beperkte kring van gelijkgezinden en verder fanatisme aanwakkeren. Zelfs als er terechte vrees is voor aanslagen kun je deze jongeren beter observeren wanneer ze actief deel uitmaken van de maatschappij. We denken dat we ook niet ver van de waarheid zijn als we zeggen dat de meeste van die jongeren in Syrië heel wat anders gevonden hebben dan ze verwachtten. Velen zullen open staan voor een goed gesprek en nieuwe inzichten. Maar van het staatsapparaat verwachten we niet veel goeds op dit vlak, zeker niet met de huidige regeringen. Er ligt hier een grote rol en opdracht voor de arbeidersbeweging. We zouden deze jongeren kunnen uitleggen dat onze belangen niet tegengesteld zijn, maar dat we integendeel gemeenschappelijke vijanden hebben. Dat is ook de beste manier om te vermijden dat er nog meer vertrekken. We zouden deze jongeren kunnen zeggen dat ze terecht woedend zijn. We mogen niks verbloemen. Geen zever over “onze democratie”. Integendeel: uitleggen dat de macht van het geld nog altijd regeert en dat wat we hebben van democratie alleen veroverd werd met het zweet en bloed van onze voorouders tégen de bestaande machten in. En ook uitleggen het een betere en efficiëntere oplossing is om hun terechte woede om te zetten in klassenstrijd.
Terug naar de term radicalisme. Lenin heeft ooit gezegd dat het kapitalisme gruwel zonder einde betekent. Vandaag is dat meer dan ooit waar. Radix betekent wortel in het Latijn. Tijd voor een socialisme dat teruggaat naar een links radicalisme. Geen onnodig geweld of wild fanatisme, maar een bewuste klassenstrijd die de wortel van de problemen van de huidige maatschappij durft te benoemen en die wortel ook durft uit te trekken.
