“Het saneringsplan dat de directie van de warenhuisketen Carrefour gisteren aankondigde, is een mijlpaal in de Belgische sociale geschiedenis. Het gaat om een met militaire precisie voorbereide campagne die de werknemers naar adem doet happen. De vakbonden hangen groggy in de touwen. Dit hadden ze niet verwacht: een aanval op alle fronten tegelijk: grootscheepse sluiting van winkels, massale ontslagen, ingrepen in lonen en voordelen voor de overblijvers, afstoten van vestigingen en daarbovenop het dreigement dat als deze aanpak wordt afgewezen, de groep zich helemaal uit België terugtrekt.” (De Standaard, 24 februari 2010).
Eén baan op drie
Op een sterk beveiligde bijzondere ondernemingsraad heeft de directie van Carrefour haar shocktherapie op tafel gelegd. De herstructureringsmaatregelen gaan 1.672 banen kosten. Of één baan op drie. De directie wil ook 21 winkels sluiten en stelde kostenbesparende maatregelen voor. Indien die door de vakbonden worden verworpen, kan het aantal ontslagen oplopen tot 4.664 op een totaal van 15.000. “Een worst case scenario in het kwadraat”, klinkt het bij de vakbonden.
In Vlaanderen zijn negen hypermarkten met sluiting bedreigd: Genk, Westerlo, Sint-Pieters Leeuw, Mechelen Noord, Zwijnaarde, Brugge Sint-Kruis, Middelkerke, Kuurne en Ronse. In het Wallonië moeten de hypermarkten Eupen, Casteau, Jumet, Moeskroen en Haine-Saint-Pierre dicht.
De zeven supermarkten zijn die van Maasmechelen, Maaseik, Genk Centrum, Antwerpen Gitschotellei, Antwerpen Linkeroever, Gent Groene Vallei en Kortrijk Walle.
Zeven supermarkten zullen gefranchiseerd worden: het gaat om Antwerpen Lange Lozanna, Brugge Scheepsdaal, Brussel Tomberg, Grimbergen, Hoboken, Oostende en Tielt.
Op dit moment telt Carrefour in ons land 627 winkels. Indien de plannen van de directie integraal uitgevoerd kunnen worden, zakt dat aantal tot 586.
Nog eens drie hypermarkten (in Angleur Belle-Ile, Gosselies en Waterloo Centrum) en 17 supermarkten, allemaal in Wallonië of de regio Brussel, zouden worden verkocht aan de groep Mestdagh, die de Champion-supermarkten uitbaat. Champion is vooral in het zuiden van het land actief.
Er is evenwel nog geen ondertekend akkoord over een overname. Er is wel interesse van Mestdagh. Als de overname niet doorgaat, gaan de 20 winkels ook dicht.
De directie van Carrefour België stelt ook voor om de hoofdzetel van Evere te filialiseren. Dat zou inhouden dat tal van functies niet meer in Brussel zouden worden uitgeoefend, maar wel op de hoofdzetel van de groep in Parijs. Ze schotelt de vakbonden ook een loonbevriezing voor en wenst tevens dat de werknemers verloond worden volgens een ander paritair comité.
Personeel weggegooid als Kleenex
De vakbonden reageren onthutst. “Nergens viel te horen dat de werknemers van de 21 winkels die gesloten worden elders aan de slag kunnen. Ze worden weggegooid als Kleenex. Dit is uitermate triest”, zegt Jan De Weghe van de socialistische vakbond. Bij de christelijke vakbonden reageren ze niet minder verontwaardigd. “De tijd van de aandeelhouders is gekomen. Het verhaal van vandaag is er een om het personeel aan een lager tarief te werk te stellen dan de concurrenten. Hierin meestappen is meegaan in sociale dumping”, besluit Van Droogenbroeck van LBC/NVK. De vakbonden zijn ook zeer sceptisch over de commerciële strategie van de directie. Volgens de socialistische bond is er nauwelijks sprake van een vernieuwd commercieel plan. “Mensen weten waarom ze bij Colruyt en waarom ze bij Delhaize gaan winkelen, maar niemand weet waarom zij of hij bij Carrefour gaat winkelen. Dit is commerciële incompetentie”.
Spontane stakingen
De reactie liet niet lang op zich wachten. In de bedreigde winkels werd gisteren na informatievergaderingen spontaan het werk neergelegd. Dit aan beide kanten van de taalgrens. Ook in niet onmiddellijk bedreigde vestigingen werd er uit solidariteit het werk neergelegd. Zo gingen de winkels in Oudergem Waterloo, Brugge Scheepsdaele, Ronse, Bergen - Les grands prés en Eupen dicht. Deze spontane opwelling van onderuit getuigt van een groot potentieel aan strijdwil van het personeel. De foto’s en de beelden waarmee de media ons echter overstelpen tonen hoofdzakelijk aangeslagen en wenende personeelsleden. Net zoals bij Opel Antwerpen is hier de demoralisatiemachine van de media aan het werk. Zou het zijn dat de media vooral interesse tonen in de arbeiders als ze als passief slachtoffer kunnen worden voorgesteld? Zelden wordt de nadruk gelegd op de terugvechtende arbeiders of bediende. Nochtans vechten ze terug.
De algemene verontwaardiging bij het personeel en bij de brede publieke opinie vraagt naar een concreet plan van acties. Manu Morais, BBTK-secretaris in La Louvière, roept op tot een algemene staking bij Carrefour. Dat is de weg die best wordt bewandeld. De hele vakbeweging in de sector van de distributie is hier ook aan zet. Als de shocktherapie van Carrefour wordt doorgevoerd, mag het personeel in andere ketens zich aan gelijkaardige maatregelen verwachten. Het bestaan van twee verschillende paritaire commissies in de distributiesector maakt dat ook gemakkelijker. Het opzet van Carrefour bestaat erin de kosten te drukken om vlotter te concurreren met Colruyt en Delhaize. De directies van de andere ketens zullen dan ook verleid worden dezelfde weg op de gaan als Carrefour en het mes te zetten in de personeelskosten.
Winsten Carrefour
Het coördinatiecentrum van Carrefour Belgium maakte vorig jaar 381 miljoen euro winst. Hierop betaalde het een luttele 33.225 euro belasting. Dit is een aanslagvoet van 0,0008 procent. De gecumuleerde winst van de winkelketen bedraagt 1,57 miljard. Ondertussen heeft Carrefour Belgium haar spaarpot van 1 miljard euro afgesplitst. Die afsplitsing dateert van 29 december 2009 en werd eerder dit jaar in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. “Dat geld, dat eigendom was van de operationele maatschappij Carrefour Belgium die super- en hypermarkten uitbaat, is getransfereerd naar Eastshore Finance, in handen van Northshore Participation en GMR. Eastshore Finance was voorheen een lege doos met minimumkapitaal”, analyseert De Standaard. Zo staan de vakboden in België oog in oog met een kunstmatig verarmd bedrijf tijdens de onderhandelingen.
Hier komen de brandweerlui!
Vlaams minister-president Peeters riep op voor ‘constructief overleg’. Milquet, federaal minister van Werk, nodigde ook iedereen uit tot een open dialoog binnen het kader van de wet-Renault. Snel gaat ze een sociaal bemiddelaar aanstellen om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken. Rudy Demotte, de Franstalige tegenhanger van Kris Peeters, drong ook aan op “snel overleg tussen de sociale partners”. Andere politici zoals Elio Di Rupo van de PS vragen respect voor de werknemers. Caroline Gennez van de SP.a klinkt kordater. Ze hekelt de aandeelhouders die beslissen over “het leven en het geluk” van honderden mensen en noemt de ontslagen “onaanvaardbaar”. “Maar we geven niemand op. We kunnen samen opkomen tegen toplui die met onze job spelen”. Veel medeleven maar allen kanaliseren graag de vakbondsactie bij Carrefour op het terrein van het ‘beschaafde’ overleg. Zijn personeel en directie immers geen sociale partners? De inmiddels overleden socialistische vakbondsman Georges Debunne verwierp het begrip van ‘sociale partners’. “Een partner is iemand met wie je danst”, schertste hij.
Als ervaren brandweerlui willen ze nu snel de sociale brandhaarden blussen. Overleg en onderhandelingen zijn natuurlijk noodzakelijk. Maar je kan aan de onderhandelingstafel nooit verkrijgen wat je aan een stakingspiket niet hebt verworven. Een vakbondsargument aan de onderhandelingstafel weegt veel zwaarder als dat wordt gesteund door massa-actie van het personeel. Hier moet het zwaartepunt liggen van de vakbondsstrategie.
Carrefour speelt het hard. Maar wanneer de vakbond de wil heeft om het personeel massaal te mobiliseren, dan kunnen de werknemers het ook hard spelen. Er staan immers 1.700 jobs op het spel. Op de shocktherapie van Carrefour antwoorden de vakbonden best met een actieplan dat uitmondt in een algemene staking bij de winkelketen. Een dergelijke staking brengt veel schade toe aan zowel de winsten als het imago van Carrefour en geeft de vakbonden een machtig instrument om de jobs en lonen van het personeel veilig te stellen. Als we erin slagen deze agressieve aanval van Carrefour terug te dringen, dan verhinderen we tevens dat hun shockdoctrine een model wordt van het gehele patronaat in België.
