Naar aanleiding van spontane stakingen in La Louvière, Charleroi en Luik heeft NMBS-directie de (ongeveer) 200 actievoerders een strenge vermaning gegeven en een boete van 12,5 euro. Is dit geen inbreuk op het stakingsrecht?
Welles, ….
In De Morgen van maandag 27 oktober werd onder de kop “Spoorbonden bestrijden sancties” een artikel(tje) gewijd aan de reserves die de vakbonden hebben bij de huidige gang van zaken. Samengevat komt de redenering hierop neer: de vakbonden hebben ingestemd met een stakingsprotocol en moeten dus een stakingsaanzegging indienen. Indien dit niet gebeurt, kunnen er sancties worden opgelegd. Wie niet gesyndikeerd is bij ACOD-spoor of bij ACV-Transcom zou (sic) niet gebonden zijn door het protocol. Conclusie: er is sprake van discriminatie.
Nietes, …
De spoormannen die de sanctie betwisten zullen de interne procedures bij NMBS moeten uitputten en kunnen eventueel daarna naar de Raad van State. Het is niet uitgesloten dat de Raad de sancties opzij zet omdat er bv. procedurefouten werden gemaakt. De kans dat het hoogste administratieve rechtscollege echter oren heeft naar het argument dat er sprake is van een discriminatie is evenwel bijna nihil.
Advocaat van de duivel
In de schoot van NMBS werd met de twee voornoemde bonden van gedachten gewisseld over “werkonderbrekingen”. De neerslag hiervan kan men terugvinden in een document van 3 bladzijden (Bundel 548 – bijlage 2). Een werkonderbreking die niet wordt aangezegd volgens de regels wordt beschouwd als een onregelmatige afwezigheid en kan dus aanleiding geven tot sancties. Onder bepaalde omstandigheden kan hiervan evenwel worden afgeweken. De NMBS kan m.a.w. eventueel een wilde staking tolereren wat dus nu duidelijk niet het geval is. Cruciaal is uiteraard wat de waarde is van het“protocol”. Dit is een tekst die er komt na gesprekken met de representatieve organisaties en mag niet worden verward met een collectieve arbeidsovereenkomst in de particuliere sector die een “echt” akkoord is. Eens er een protocol is, wordt dit a.h.w. onderdeel van de loon- en arbeidsvoorwaarden van het spoorwegpersoneel en moet dit worden nageleefd. Dit geldt echter ook voor personen die geen lid zijn van de organisaties die mee aan tafel hebben gezeten. Twee jaar geleden werd er alleszins een tuchtsanctie opgelegd aan leden van de niet-representatieve bond OVS die wild hadden gestaakt (http://www.vonk.org/Syndicaal/in-een-klein-stationnetje.html). Stellen dat alleen leden van ACOD en ACV-Transcom de pineut kunnen zijn, is dus niet correct. Een OVS’er kreeg alleszins een schorsing van een maand aan de broek.
Licht aan het einde van de (spoor)tunnel?
Van de Raad van State is weinig heil te verwachten. De huidige regeling is administratiefrechtelijk in orde en wat het stakingsrecht betreft, heeft de Raad al vroeger bewezen dat dit begrip nogal restrictief wordt geïnterpreteerd. De Belgische overheid (inclusief NMBS) is evenwel verplicht om artikel 6 alinea 4 van het Herziene Europees Sociaal Handvest na te leven. België moet het recht van werknemers garanderen “op collectief optreden in gevallen van belangengeschillen, met inbegrip van het stakingsrecht (…).” Hieraan kunnen alleen beperkingen worden opgelegd “die (…) bij de wet zijn voorgeschreven en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen en voor de bescherming van de openbare orde, de nationale veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden.” Het is voor discussie vatbaar dat de beperkingen die door NMBS worden opgelegd aan deze verplichting voldoen. De regeling laat immers (te) veel ruimte voor willekeur. Eventueel kunnen de bonden een collectieve klacht indienen bij het European Committee of Social Rights van de Raad van Europa. Een veroordeling zou alleszins als gevolg hebben dat de Raad van State hieraan niet voorbij kan gaan. Een ander punt betreft de schending van het gelijkheidsbeginsel. Ook ik denk dat dit is geschonden, maar om andere reden dan de spoorbonden.
In de particuliere sector worden cao’s gesloten met daarin gelijkaardige bepalingen als in het NMBS-protocol. In dat geval gaat men er evenwel van uit dat alleen de bonden hierdoor gebonden zijn. Een werknemer die de cao (uiteraard) niet heeft ondertekend, kan daarvan dus geen negatieve gevolgen ondervinden. We zitten in de absurde situatie dat wilde stakingen bij de NMBS-overheidsbedrijf niet zijn toegelaten, maar dit wel zouden zijn indien de NMBS een particuliere werkgever was. Ook ik ga nu te kort door de bocht maar bespaar de lezer de technische details.
Tot slot nog een waarschuwing. Spoorwegpersoneel heeft de gewoonte om de sporen te “bezetten”. Hoewel de cheminots een recht op collectieve actie hebben (en dus meer mogen dan alleen het werk neerleggen), zijn daaraan grenzen. Deze worden o.a. getrokken door artikel 406 Strafwetboek dat verbiedt om het verkeer op de spoorwegen te belemmeren. Wie zich daar niet aan houdt, riskeert forse straffen. Met een minister van Veiligheid die allesbehalve een rode rakker is, houdt men dit best in het achterhoofd.
