Meer dan 100.000 vakbondsmensen, leden van andere sociale organisaties en verenigingen (Hart boven Hard in het bijzonder) en ongeorganiseerden betoogden in de straten van Brussel. In de grote steden was het openbaar vervoer ernstig ontwricht als gevolg van de talrijke stakende chauffeurs. Hetzelfde gebeurde bijvoorbeeld in de nationale luchthaven waar een groot gedeelte van de bagagisten niet kwam werken. Dit was het 17de of 18de actiemoment op één jaar tijd tegen deze regering. Dat kan tellen als sociale mobilisatie. Als dit geen bewijs is van de mobilisatiekracht en de actiebereidheid van de arbeidersklasse tegen de regering van de rijken, dan weten we het niet.
De onvrede met het afbraakbeleid van de regering Michel zit diep en breed bij de bevolking. Ongetwijfeld hoopte de Wetstraat 16 op een flop, een futloze en weinig talrijke mars door de hoofdstad. Deze hoop werd tegengesproken door de duizenden actievoerders uit de privésector en uit de openbare diensten, uit de kleine bedrijven en uit de grote overheidsbedrijven of industriële ondernemingen, jong en oud, Vlaming en Waal, met of zonder papieren, aangesloten bij een vakbond of niet. Hier was een representatieve doorsnede aanwezig van zij die getroffen worden door het asociale beleid.
Een actiestrategie om te winnen niet om bij te sturen
Niet weinig vakbondsmilitanten waren aangenaam verrast door de grote opkomst. Niet dat ze geloofden dat de mensen op de werkvloer of in de wijken zich hadden neergelegd bij het beleid, of dat ze de propaganda over het ‘sociaal karakter’ van de regering hadden geslikt. Eigenlijk is de onvrede vandaag groter dan één jaar geleden. Vooral omdat de genomen maatregelen concreet zijn geworden en beginnen bijten. Het probleem echter lag en ligt nog steeds ergens anders. Na één jaar strijd hebben we weinig of niets bereikt. De belangrijkste maatregelen werden gestemd en worden uitgevoerd. In de marge is er het een en het ander ‘verbeterd’. Maar de bittere pil van het beleid valt niet te vergulden. Velen voelen dat een belangrijke kans is verloren gegaan net na de algemene staking van 15 december vorig jaar. De regering had het toen moeilijk, het patronaat was bereid toegevingen te doen, de mensen voelden zich sterk, de beweging was in volle schwung. In plaats van te pushen met een nieuw actieplan liep de vakbondstop met ogen open in de valstrik van het overleg (meer analyses op onze site: http://www.vonk.org/Belgie/Syndicaal/). Binnen het ACV was er een zeer nipte meerderheid om het IPA goed te keuren. Binnen het ABVV kondigden een aantal centrales (BBTK, ABVV Metaal) aan geen heil meer te zien in verdere stakingen. Daarna waren de acties vooral ondergeschikt op het bijstellen van het beleid via neponderhandelingen met regering en patronaat. Bij gebrek aan een open debat in de vakbeweging over de lessen van deze strijd daalde het vertrouwen in de vakbondstop. Geen enkele koerswijziging werd ingezet. De sectorale terugplooi of de strijd in de bedrijven nam de overhand. Op een bepaald ogenblik organiseerden de vakbond zelfs aparte thematische betogingen (jongeren, vrouwen, tegen sociale dumping ). Een oefening in ‘hoe verdelen we ons het best’… Als antwoord op de talrijke kritieken kwam er dan de betoging van 7 oktober, zonder actieplan, zonder visie op een verdere strategie. Het opzet was door een nieuw mobilisatiemoment meer armslag te krijgen aan de onderhandelingstafel. Discussie hierover werd koppig vermeden in veel interprofessionele militantenvergaderingen binnen het ABVV. In het ACV was het niet beter. Dit maakte dat veel militanten met weinig enthousiasme begonnen aan de mobilisatie voor 7 oktober. Veel leden reageerden sceptisch op de oproep voor de betoging. “Maar alles is gekanteld”, vertelt een vakbondsverantwoordelijke uit de ‘handel’ ons, ‘een week geleden’. “Enerzijds voelden de mensen de maatregelen veel concreter, dan was er ook het idee dat ze de vakbond niet in de steek wensten te laten en de regering en het patronaat dit plezier niet gunnen. Dan was er ook de woelige betoging van het personeel van Air France en de reactie van de media hierop. Toen kregen we berichten binnen van de delegees met tientallen inschrijvingen voor de betoging”. Wat ook opviel was het minder feestelijke karakter van de betoging in vergelijking met deze van 6 november verleden jaar. Minder mensen droegen zelfgemaakte spandoeken of plakkaten. “De stemming was somberder”, analyseert iemand uit het onderwijs. “Het was net alsof er een boodschap kwam uit deze betoging aan de vakbondstop: wij zijn de basis, wij zijn jullie kracht, gebruik ze”. De verontwaardiging over de zomerputsch van Michel met de taks shift heeft ook meegespeeld. Het is duidelijk dat deze demonstratie ons versterkt tegen de regering en tegen onze bazen in de bedrijven. Maar het is niet genoeg. Denken of hopen dat de regering nu haar plannen gaat herzien of terugkrabbelen over de essentie van haar beleid is een dagdromerij. Aan de vooravond van de betoging stelde de voormalige voorzitter van de Algemene Centrale van het ABVV, Paul Lootens op de RTBF terecht: “Zonder staking zal deze regering niet buigen”. Onze vakbondsleiders hebben geen uitvlucht meer om morgen een actieplan voor te stellen startend met een nieuwe 24 urenstaking. Samen, Vlamingen, Walen en Brusselaars, Belgen en niet Belgen, met of zonder papieren, ABVV, ACV en ACLVB, kunnen we deze regering in het zand doen bijten. De algemeen secretaris van het ABVV, Marc Goblet, kondigde onmiddellijk een reeks provinciale actiedagen aan. In Luik houdt het ABVV een algemene staking op 19 oktober. Zeer goed. Maar het ACV wil hier niet aan mee doen? En hoe zit het in de andere provincies? ACV-voorzitter Marc Leemans hoopt via onderhandelingen een aantal (al genomen en toekomstige) maatregelen bij te sturen. “We gaan dat doen met een uitgekiende combinatie van actie en overleg tegen dit scheve liberale beleid”. Dit probeert de vakbondstop al bijna een jaar, zonder resultaat. Waarom zouden ze deze keer wel van gedacht veranderen. Sommigen denken dat we de regering moeten uitzweten. De acties moeten we in een langer perspectief zien, beweren ze in beide vakbonden. Dit is een slechte strategie. Hoe langer we wachten hoe dieper er gehakt wordt in onze sociale zekerheid, arbeidswetgeving en andere rechten. Ook onze democratische rechten worden bedreigd met een mogelijke minimumdienst bij stakingen bij de NMBS. De politierepressie op het einde van de betoging was zonder voorgaande. Het klein groepje relschoppers had snel kunnen bedwongen worden. De politie koos echter voor een heus machtsvertoon en de omsingeling van de vreedzame betogers rond het Zuidstation. Het waterkanon, pepperspray en traangas dreven de betogers honderden meters verder de stad in. Het had iets van een ‘wraakoperatie’ van de politie voor de vernedering tijdens de rellen verleden jaar op 6 november. Ook is het een waarschuwing voor de bredere arbeidersbeweging. “Met ons wordt er niet gesold”, was de boodschap van de politie.
Budgettaire lijken en recessie, meer afbraak voorzien
De beurskrant De Tijd schreef net voor de betoging: “Het punt is niet dat de regering-Michel te hard van stapel loopt. Het punt is dat ze nog maar pas begonnen is onze welvaartsstaat minder kwetsbaar te maken. Dat werk is onvermijdbaar. En het is immens”. Nu vallen er budgettaire lijken uit de kast. Er is een minderinkomst van 885 miljard euro belastingen niet voorzien…. Wie gaat dat betalen, dacht u? De economische vooruitzichten zijn ook niet goed. Duitsland, de belangrijkste handelspartner van België kent sinds een paar maanden een exportcrash.
“De grootste economie van Europa is kwetsbaar voor de vertraging van de groei in China en emerging markets. Dat is geen goed nieuws voor de Belgische industrie.”
“De Duitse export daalde in augustus met 5,2 procent. De snelste krimp in zes jaar tijd. Economen mikten op een daling van minder dan 1 procent.”
“De Duitse import daalde met meer dan 3 procent. Dat is geen goed nieuws voor de Belgische industrie, die al sinds jaar en dag het aanhangwagentje van de Duitse economie is. Vorig jaar ging bijna 17 procent van de Belgische export richting Duitsland, goederen ter waarde van net geen 60 miljard euro. Chemische goederen en transportmaterialen vormen de grootste brok van de export.” (1)
De crisis van het kapitalisme gaat de druk voor nog diepere en zwaardere besparingen doen stijgen in de volgende maanden. Hier is slechts één mogelijk antwoord op: massale tegendruk door de arbeidersbeweging en het geëngageerde middenveld. Dit betekent dat er zo snel mogelijk een serieus actieplan uit de bus moet komen met een crescendo van stakingen (24u, 48u, 72u en van onbeperkte duur) om de regering te doen vallen. Ook is er dringend nood aan een antikapitalistisch alternatief van eisen dat concreet aantoont dat besparingen en sociale afbraak geen ‘natuurlijk fenomeen’ zijn. Griekenland leert ons ook dat er geen uitweg is uit de soberheid indien we binnen het kapitalisme blijven denken en handelen. De soberheid stoppen betekent daarom ook breken met het kapitalisme.
1) De Tijd, 8 oktober 2015
