Het ABVV kwam onlangs op de proppen met een actieplan tot 2019, dat jaar zijn de volgende parlementsverkiezingen gepland. Op aandrang van een misnoegde achterban is er nu eindelijk opnieuw een syndicaal plan. Voor de volgende drie jaar nog wel. Wie nu de socialistische bond nog durft te verwijten niet vooruit te zien, zal zijn woorden moeten inslikken.
Het vorige actieplan werd vroegtijdig stopgezet. Dat herinneren we ons allemaal. Het excuus hiervoor was de terreurdreiging in België na de aanslagen in Parijs. Gelukkig zagen de bonden in Luik en Charleroi dit niet zitten en hielden ze voet bij stuk met hun 24-uren staking. In Brussel en Vlaanderen werd het echter plots zeer stil in vakbondsland. Sindsdien gebeurde er niets noemenswaardig op gebied van interprofessioneel verzet, drie maanden lang. De spoorbonden kondigden wel een 48-uren en een 72-uren staking aan tegen de afbraak van de NMBS. Dat was een goede reactie. Maar de intersectorale solidariteit tussen de openbare diensten of privé sector beperkte zich tot resoluties of korte solidariteitsbezoeken aan de piketten. Uiteindelijk plooiden de bonden in Vlaanderen voor de druk van de ‘publieke opinie’, de media en de regering. De Brusselse en Waalse bonden trotseerden moedig alleen de storm en met succes. Het Thatchermoment waar de N-VA en de rechtse pers op hoopte is nog niet aangebroken. Maar de belangrijkste maatregelen worden al uitgevoerd bij de NMBS. De vakbonden mogen aan tafel komen, meepraten en mee verantwoordelijk zijn voor de afbouw. Dit is het nieuwe overlegmodel bij de NMBS.
Het probleem met het nieuwe actieplan is dat het ervan uit gaat dat de regering haar rit zal uitzitten. Dit lijkt verdomd veel op berusting. Tot de volgende verkiezingen voorziet het ABVV een reeks pamflettenacties rond specifieke thema’s en informatiemomenten in de bedrijven. W zien de ministers en de patroons al beven van de angst voor dit gedurfde actieplan. Dit actieplan, of beter gezegd het ‘niet actieplan’, voorziet niet in stakingen in crescendo om de regeringsmaatregelen terug te dringen of de regering te doen vallen. De ‘acties’ die worden opgezet zijn er om de regering te ‘herinneren’ aan onze eisen. Denken we nu echt dat de ministers van de regering Michel een slecht geheugen hebben? Natuurlijk niet. De vakbondsstrategie van het ABVV en ook die van het ACV zijn er op gericht de genomen regeringsmaatregelen bij te sturen of er de scherpe kanten af te veilen. Zolang er maar wat overlegt wordt, is het goed. Het vertrekpunt van deze strategie is: we zijn niet sterk genoeg, zij zijn sterker. We moeten ons hierbij neerleggen en hopen dat er met de volgende verkiezingen een betere coalitie uit de bus komt. Het ABVV wil haar leden oproepen om links te stemmen.
Toch zijn er rode lijnen uitgezet. Als deze worden overschreden komen de bonden weer in actie. Indien de regering bijvoorbeeld het stakingsrecht aanvalt of verder de pensioenen afbouwt zal er stante pede gestaakt worden, dreigen de bonden. Maar hoe krijg je de vakbondsleden plots warm voor actie na ze maandenlang te hebben afgekoeld? Mensen zijn niet zoals het licht in een kamer, dat je met een simpele druk op een knop, uit en aan kan zetten wanneer je maar wil. De onderhandelen met de patroons rond de ‘actualisering’ van het stakingsrecht doen de geloofwaardigheid van de vakbondstop ook geen goed. Een nieuw Herenakkoord is in de maak. Het Herenakkoord verwijst naar een akkoord tussen bonden en patroonsorganisaties en dateert van 2002. Toen gingen de bonden akkoord met een beperking van de syndicale actie (geen solidariteitspiketten bvb.) in ruil moesten directies zich engageren geen beroep te doen op rechtbanken tijdens sociale conflicten. Niemand heeft dit akkoord in de praktijk echter kunnen afdwingen. De sociale strijd kan je immers geen keurslijf van spelregels opleggen. Klassenstrijd is niet zoals een voetbalmatch. En zelfs in het voetbal is respect voor regels steeds moeilijker af te dwingen. Het is goed dat de eerste fase van de onderhandelingen over het stakingsrecht zijn afgesprongen. Ze hadden eigenlijk nooit moeten plaats vinden. Maar achter de schermen wordt er verder onderhandeld. Dat is geen goed teken. Of een akkoord mogelijk is aan de vooravond van de sociale verkiezingen, is moeilijk te zeggen.
NMBS en dockers in het vizier
Samen met de NMBS bevinden de dokwerkers zich in het vizier van de regering. Onder druk van het havenpatronaat en de Europese Unie wordt eraan de Wet Major geprutst. Ze willen de vakbonden betrekken bij de afbouw van het dokwerkersstatuut. Dat blijkt ook te gebeuren. De ongerustheid stijgt bij de dokwerkers. De beweging ‘Dockers Fight Back’ aan de Haven van Antwerpen haalde meer dan 2000 handtekeningen op van collega’s, ze willen meer informatie en inspraak in wat de bonden doen. Een kleine actie van een veertigtal dokwerkers, die vreedzaam langs de vakbondslokalen liep, werd begeleid door driehonderd agenten van de federale politie en enkele waterkanonnen…
De NMBS en de Wet Major aanvallen kan enkel maar omdat de vakbondsleiding zich interprofessioneel zwak opstelt. Er is dringend een gezamenlijk actiefront nodig tussen de bonden van de NMBS en de Havens. Ondertussen gaat in de media en het parlement het vakbondsbashen onverminderd voort. De rechterzijde en het patronaat zouden dit niet doen indien ze niet zouden beseffen dat de vakbonden, ondanks hun makke leiding, over veel macht beschikken, voldoende macht om al hun plannen te dwarsbomen. Het komt er in de volgende weken eerst en vooral op aan het vertrouwen in onze eigen macht te herstellen en daarbij hoort een écht actieplan en een nieuwe 24-uren staking.
