“De overwinning die we behaald hebben bij Aviapartner is de overwinning van de vastberadenheid tegenover de destabilisatiepolitiek van de directie. Het “ No pasaran” gevoel op de werkvloer was immens. De solidariteit tussen de werknemers vond zijn hoogtepunt in de solidariteitsmeeting dinsdag. Hier hebben de werknemers van Aviapartner gevoeld dat hun actie de steun en sympathie had van alle werknemers in België. De boodschap was duidelijk: “Don’t mess with the working class”. Zo vatte Jan Ceulemans, bagagist en ABVV-delegee, de uitkomst van de staking samen.
Na zes dagen staken haalden de bagagisten en hun vakbonden de meeste van hun eisen binnen. De verslaggever van de VRT in de luchthaven die het akkoord kon inzien, was duidelijk: ‘Het lijkt wel op en overwinning van de vakbonden’.
Hoe was zoiets mogelijk?
We spoelen even terug. Begin dit jaar staakten de arbeiders van Aviapartner ook al. Het akkoord dat toen werd gesloten, werd niet of slecht uitgevoerd door de directie. Sindsdien stokten de onderhandelingen met de directie. Ondanks zes verzoeningspogingen bleef de directie maar talmen en dralen. Een stakingsaanzegging werd ingediend, maar de directie nam de vakbonden en het personeel echt niet au sérieux. Tot dat de bom barste. De onmiddellijke aanleiding voor de spontane staking was de slechte uitbetaling van een beloofde premie. Het personeel op de tarmac, maar ook bij het onthaal of in de kantoren, gaf er snel de brui aan. Wie niet horen wil moet voelen, moeten ze gedacht hebben.
Gehurkt en gebukt als moderne mijnwerkers
De werkomstandigheden bij Aviapartner, maar ook bij andere afhandelaars of andere beroepsgroepen in de luchthaven, staan sterk onder druk. De hele dag door gebukt en gehurkt werken, eist zijn tol. Bagagisten zijn als moderne mijnwerkers. Werkdagen zonder maaltijd van acht, negen of tien uren zijn te dikwijls het lot van het personeel. Er bestaat zelfs een naam voor, de ‘no meal procedure’. Sommige teamleaders getuigden van de mogelijke veiligheidsproblemen wanneer de druk te hoog werd op het personeel. De klachten van het personeel zijn veelvuldig. Voor vele actievoerders kwam het neer op de vraag naar ‘respect’ vanwege de directie en het management.
Deze aftakeling van de werkomstandigheden is niet zozeer het gevolg van een ‘slechte’ directie of van een ‘arrogant’ management. Ja, natuurlijk zijn ze ‘slecht’ en ‘arrogant’, daar twijfelt niemand aan. Maar deze kenmerken zijn vooral een afgeleide van de georganiseerde concurrentie tussen onderaannemingen als gevolg van de privatisering van de luchthaven. De ‘race to the bottom’ zorgt ervoor dat er steeds weer op de personeelskosten wordt bespaard. De concurrentie beperkt zich niet tot bedrijven die actief zijn op dezelfde luchthaven. Er is ook meer en meer sprake van concurrentie tussen de verschillende luchthavens in éénzelfde land of tussen meerdere landen. Concurrentie is nu eenmaal een eigenschap van de ‘vrije markt’.
Eenheid is macht
Maar zonder bagagisten of onthaalbedienden vliegen er geen vliegtuigen. Als het hele personeel staakt, kan zelfs het management de zaak niet draaiende houden. Een van de kenmerken van de staking is dat er geen piket nodig was om eventuele werkwilligen op te vangen. Dit wijst op het brede draagvlak van deze staking. Een wanhopige poging van de directie om een deurwaarder in te zetten tegen de actievoerders, liep uit op een sisser. De eenheid van alle bonden, zowel die van de bedienden en de arbeiders als de roden, de groenen en de blauwen, wijst eveneens op een grote samenhorigheid onder het personeel. Van zodra dit is verwezenlijkt en wanneer de eisenbundel echt overeenkomt met wat er op de werkvloer leeft, is er veel mogelijk. De macht van de arbeiders kan dan ten volle ontplooid worden.
Toch was het geen ‘gemakkelijke’ staking. Het begrijpbare ongenoegen van de tienduizenden passagiers, wiens vakantievlucht was afgelast, werd tegen de stakers gebruikt. Bij elk nieuwsbericht, in elk artikel, tijdens elk interview in de mainstreammedia, werd de toestand van de gestrande reizigers in Brussel Nationaal uitvergroot. De bonden, de BTB althans, waren niet bereid dit passief te ondergaan. Een open brief aan de reizigers, geschreven door de voorzitter van de socialistische transportarbeidersbond, Frank Moreels, zorgde voor een nuttig tegengewicht op het stakersbashen van de media. Ook het gebruik van de sociale media (individuele Facebook pagina’s van actievoerders, de vakbondsfilmpjes enz.) hielpen hierbij.
Solidariteit
De solidariteitsmeeting in de inkomhal van de luchthaven was een kantelmoment in de krachtmeting met de directie..Drie à vierhonderd militanten uit talrijke andere transportbedrijven, uit de havens, uit de metaal, uit de logistiek enz. waren een ongelooflijk sterke steun voor de stakers, een riem onder het hart. Internationaal stroomden er ook veel solidariteitsberichten binnen. Van de Spaanse linkse vakbond CCOO, van het Nederlandse FNV, van de Zwitserse Cabincrew union enzoverder. Dit was een opkikker van formaat en de directie van Aviapartner besefte dat de staking niet zomaar zou wegebben. Loze beloftes gingen de mensen niet terug aan het werk krijgen. Binnen de nationale directie van Aviapartner was het hommeles. De CEO van de grotere groep rond Aviapartner, Clive Sauvé-Hopkins, kwam tussen om hier snel een eind aan te maken. Enkel door belangrijke toegevingen kon men de stakers weer het werk doen hervatten. Volgens de vakbonden werd 85 procent van het eisenpakket ingewilligd waaronder extra personeel, de omvorming van interimcontracten in contracten van tijdelijke duur, ploegen van vijf bagagisten inplaats van drie, extra investeringen in materiaal en een éénmalige premie. De personeelsvergaderingen stemden ploeg per ploeg het einde van de staking.
Voor een openbaar luchthavenbedrijf
De uitvoering van dit akkoord zal niet van een leien dakje lopen. De directie is niet te vertrouwen en het personeel vertrouwt haar ook niet. De effectieve toepassing van de afspraken, wordt een nieuwe fase in de strijd. Er is echter een belangrijke overwinning behaald. Na de kleine, maar opmerkelijke overwinning op Ryanair (de toepassing van het Belgische sociale recht voor het Belgische personeel), bij Swissport Cargo in september, is er nu deze overwinning. Deze staking ligt in het verlengde van de offensieve stakingen die we sinds anderhalf jaar zien in de auto-industrie en andere sectoren. De lichte economische heropleving, gecombineerd met een sterk verhoogde werkdruk, is een sociaal explosief gegeven.
Maar de vakbonden moeten verder kijken dan het bestrijden van de symptomen die de ‘race to the bottom’ vertoont. Eisen zoals eenzelfde statuut voor al het luchthavenpersoneel verdienen een centrale plaats in de vakbondsstrategie. De luchthavens moeten ook opnieuw openbare bedrijven worden, onttrokken aan de winsthonger van aandeelhouders. we bedoelen hier geenszins de terugkeer naar een bureaucratisch gerund overheidsbedrijf met kapitalistische managementtechnieken. Een overheidsbedrijf wordt best op een democratische manier geleid, door het personeel en de reizigers. Die politieke horizon is ons voorstel in de strijd voor de luchthavens.
