De volgende verklaring van de International Marxist Tendency legt uit hoe het kapitalisme volledig gefaald heeft in het bestrijden van de crisis van het coronavirus en hoe het daarbij de levens van miljoenen mensen op het spel zet. In zo’n situatie zijn halve maatregelen en sleutelen aan het systeem zinloos. Alleen drastische maatregelen zullen voldoende zijn om de naderende dreiging af te wenden.
De wereld staat voor een catastrofe. De levens van honderdduizenden, wellicht miljoenen mensen staan op het spel. Zelfs in de rijkere landen, die een geavanceerd zorgstelsel hebben, nadert de situatie het breekpunt. Maar arme landen staan voor een nachtmerrie van onvoorstelbare omvang.
Mensen in Nigeria of India – om niet te spreken van door oorlog verscheurd Syrië, Jemen of Somalië – leven in overbevolkte sloppenwijken, zonder toegang tot schoon water, zonder toegang tot gezondheidszorg. Om hier te spreken van maatregelen als “afstand bewaren” of “zelfisolatie” klinkt als een zieke grap.
In zo’n situatie zijn halve maatregelen en sleutelen aan het systeem zinloos. Alleen drastische maatregelen zullen voldoende zijn om de naderende dreiging af te wenden. De waarheid is dat het kapitalistisch systeem de mensheid in de steek laat. Het zal blootgelegd worden als het verrotte systeem dat het is. Het is tijd dat de werkende mensen hun lot in eigen handen nemen.
De pandemie van COVID-19 brengt de onderliggende economische crisis, die al enige tijd in de maak was, helder voor het voetlicht. Nu is dit proces tig keer versneld. De aandelenbeurzen zijn overal ingestort.
Bedrijven gaan failliet en miljoenen mensen hebben reeds hun baan verloren. Alleen al in de Verenigde Staten speculeren sommigen dat de werkloosheid tot wel 20% kan oplopen. Waar we hier over spreken is niet slechts een cyclische economische crisis, maar een diepe depressie zoals die van de jaren 1930.
Laten we niet vergeten dat de depressie van de jaren 1930 revolutie, contrarevolutie en oorlog voortbracht. Vandaag zijn we niet in oorlog in militaire zin, maar alle politiek leiders vergelijken dit met een oorlogsachtige situatie. En als dit een oorlogsachtige situatie is, dan moet de werkende klasse overeenkomstig reageren.
In eerste instantie bagatelliseerden overheden de epidemie. De eerste zorg van de heersende klasse was niet het beschermen van de volksgezondheid, maar slechts om de productie draaiende te houden, koste wat kost. Hun doel was niet het redden van levens, maar het redden van de winsten van de banken en grote monopolies.
Dit, en dit alleen, verklaart hun criminele nalatigheid en het feit dat ze niet onmiddellijk de nodige maatregelen troffen om mensenlevens te beschermen. Het heeft op wrede wijze de kloof blootgelegd die er bestaat tussen rijk en arm, tussen uitbuiters en uitgebuitenen. Nu haasten ze zich om de verloren tijd in te halen. Maar dit is een gevalletje mosterd na de maaltijd. Het virus heeft zich als een lopend vuurtje kunnen verspreiden en heeft een catastrofaal effect op de levens van mensen en op de wereldeconomie.
Werkers staan voor het gruwelijke dilemma van hoe deze crisis te overleven, zowel in fysieke als in economische zin. Honderdduizenden verliezen hun baan. Spoedig zullen het er miljoenen zijn. Werkers die hun bron van levensonderhoud kwijt zijn, moeten nog steeds hun families voeden en kleden en de huur of hypotheek betalen, terwijl ze proberen niet ziek te worden.
In alle landen volgen miljoenen mensen die normaal niet in politiek geïnteresseerd zijn, angstig het nieuws. Ze bestuderen nauwgezet elke maatregel die hun overheden voorstellen, wat hun bazen aan het doen zijn, en wat alle verschillende partijen, van links tot rechts, voorstellen. En heel snel wordt het overduidelijk dat niemand echt doet wat werkelijk noodzakelijk is. Onder deze omstandigheden kan het bewustzijn bliksemsnel veranderen.
Het ene na het andere land gaat in meer of mindere mate in lockdown. Mensen wordt verteld om onnodige verplaatsingen te vermijden, drukke plekken te vermijden en zichzelf te isoleren als ze risico lopen. Maar tegelijkertijd wordt miljoenen werkers verteld dat ze naar het werk moeten, en worden zij gedwongen het openbaar vervoer te gebruiken en schouder aan schouder te werken, wat het risico op besmetting vergroot. Dit zet de levens van werkers op het spel, maar creëert ook het risico dat ze de ziekte mee naar huis nemen en hun families besmetten, allemaal omwille van de winsten van de kapitalisten.
Dit verschuift radicaal het bewustzijn van de volksmassa. De werkers willen antwoorden en ze willen ze nu. De vraag is helder: wat moet er gedaan worden?
Kapitalisme kan uw gezondheid ernstige schade toebrengen
De crisis heeft blootgelegd dat het kapitalistisch systeem niet samengaat met de gezondheid van miljarden mensen. Decennia aan bezuinigingen hebben de zorgstelsels overal ernstig beschadigd. In die landen waar een nationaal, publiek gefinancierd zorgstelsel bestond, is dit jaar na jaar gekortwiekt. De openbare gezondheidszorg snakte naar geld terwijl vele diensten werden geprivatiseerd.
Dit alles werd gedaan om, volgens de kapitalisten, “onnodige” uitgaven te besparen. Het aantal ziekenhuisbedden werd gekort, net als de Intensive Care Units. Het systeem lijdt onder personeelstekort, de werkers zijn overwerkt. Dit werd gedaan om mensen te bewegen om private alternatieven te zoeken, wat zeer lucratieve investeringsmogelijkheden creëerde voor private zorgbedrijven.
Tegelijkertijd werd het de grote private farmaceutische monopolies toegestaan te parasiteren van de zorgdiensten, waarbij ze enorme winsten boekten uit de ellende van de zieken, de ouderen en de kwetsbaren. Dit alles moet nu stoppen! De gezondheid van mensen kan niet bepaald worden door privaat belang. Het winstmotief moet geheel los staan van de gezondheidszorg. Wij eisen de afschaffing van de private geneeskunde en een zorgstelsel dat volledig in publiek bezit is!
Alle zorginstellingen in privaat bezit moeten worden genationaliseerd zonder compensatie en deze instellingen moeten worden geïntegreerd in een nationaal zorgstelsel. Dit is de voorwaarde voor een enorme verhoging van de zorguitgaven, die nodig is om in de onmiddellijke behoeften van de crisis te voorzien en om een efficiënte en moderne, openbare zorgvoorziening te creëren, waarin de meest moderne behandelingen en medicijnen gratis beschikbaar zullen zijn voor iedereen.
Om het huidige tekort aan ziekenhuisbedden op te lossen, moeten hotels en de lege luxeappartementen en villa’s van de rijken onmiddellijk overgenomen worden en tijdelijk worden omgebouwd tot hostels voor zieke mensen (een maatregel die in de oorlog in Groot-Brittannië werd ingevoerd). Tegelijkertijd moet er een langetermijnplan in gang worden gezet voor het bouwen van nieuwe ziekenhuizen en het significant verhogen van de capaciteit. Dit kunnen we betalen door het mes te zetten in de opgeblazen begroting voor verkwistende bewapeningsuitgaven.
Er moet onmiddellijk een noodplan komen voor het rekruteren en opleiden van verplegers, artsen, ambulancepersoneel en paramedici en alle staf die nodig is voor operatiekamers, klinieken en ziekenhuizen. Ze moeten goed betaald worden en degelijke werktijden hebben, in plaats van de huidige schandalige situatie waarin medische staf letterlijk wordt doodgewerkt om tekorten te compenseren die zijn ontstaan door jaren van criminele nalatigheid onder het zogenoemde bezuinigingsregime.
Ze zullen ons vertellen dat er geen geld is. Maar de geschiedenis leert ons dat er ALTIJD geld is om de zakken van de rijken te vullen. En zo was er het afgelopen decennium een bezuinigingsregime voor de armen, maar waren er ook bijzonder gulle giften van publiek geld aan de private bankiers – dezelfde bankiers die de wereldeconomie sloopten in 2008. Nu herhaalt de geschiedenis zich. Enorme sommen publiek geld worden in de kassen van grote private bedrijven geschept, terwijl miljoenen werkers in angst en armoede leven.
De farmaceutische industrie, die obscene winsten boekt, moet worden onteigend en geïntegreerd binnen structuren die in publiek bezit zijn. De prioriteiten van hun onderzoek, die nu gericht zijn op de productie van patenten die de bedrijven al decennia uitmelken, moeten worden bepaald door de behoeften van de samenleving, niet door de winsten van een handjevol rijke parasieten.
Alle patenten moeten onmiddellijk worden vrijgegeven en al het onderzoek moet openbaar worden gemaakt en over landsgrenzen heen worden gedeeld. Dit zou de ontwikkeling van nieuwe medicijnen enorm versnellen en zodra deze beschikbaar zijn, moeten ze aan alle nationale zorgstelsels geleverd worden tegen kostprijs, niet tegen de exorbitante prijzen die nu gevraagd worden voor belangrijke, levensreddende medicijnen.
Als we al deze maatregelen nu treffen, kunnen de ergste gevolgen van de huidige crisis worden afgewend en kunnen zulke crises in de toekomst worden voorkomen.
Voor werknemerscontrole!
Als social distancing een middel is om de verspreiding van dit virus tegen te gaan, dan moet dit strikt worden toegepast op ALLE onderdelen van het leven, en in het bijzonder op de werkplaatsen. Als dit werkelijk het nood- en oorlogsscenario is, dat de overheden zeggen dat het is, dan zijn noodmaatregelen vereist.
De bazen hebben laten zien dat ze totaal niet in staat zijn een progressieve rol te spelen. Ondersteund door de staat en burgerlijke politici sturen ze werkers, zelfs in non-essentiële sectoren, onverminderd aan het werk. Maar dit ondermijnt alle pogingen om het virus te bestrijden. Daarom zien we over de hele wereld stakingen uitbreken door werkers die ongerust zijn over werkomstandigheden die de levens van hen en hun geliefden bedreigen. In meer dan één land (zie Italië en Spanje, maar ook Noord-Amerika) hebben werkers met succes de sluiting van enkele fabrieken afgedwongen, tenminste voor enige tijd.
Deze gebeurtenissen maken duidelijk hoe machtig de werkende klasse is wanneer ze georganiseerd is en zelfbewust is van haar kracht. Geconfronteerd met het onverantwoordelijke gedrag van de bazen, eisen marxisten werknemerscontrole. Alle stakingscomités moeten worden omgevormd tot permanente fabriekscomités om de acties van de bazen en het management te overzien en zo nodig te blokkeren.
Alle non-essentiële productie moet onmiddellijk worden gestaakt. De werkers moeten naar huis gestuurd worden met volledige doorbetaling, voor zo lang als nodig is. Dit moet betaald worden door de bazen. Als de bazen zeggen dat ze het niet kunnen betalen, laat hen dan de boeken openen zodat de vakbonden en de verkozen vertegenwoordigers van de werkers deze kunnen inspecteren. In werkelijkheid zitten grote bedrijven op bergen met geld die nu gebruikt moeten worden om te zorgen voor degenen die met hun arbeid die winsten gemaakt hebben.
Waar de productie noodzakelijk wordt geacht, moet de werkplaats opnieuw worden ingericht op zo’n manier dat die gestructureerd en georganiseerd is om social distancing te faciliteren. Bovendien moeten de werkers worden voorzien van de noodzakelijke beschermende uitrusting, zoals de juiste gezichtmaskers en –brillen, handschoenen en overalls, regelmatige reiniging van alle oppervlakken en werkruimtes en het regelmatig testen van de werkers. Alle niet-essentiële werkers zouden thuis moeten mogen blijven.
De comités moeten ook verzekeren dat geen enkele werker ontslagen wordt onder het mom van de crisis. Waar fabrieken mensen ontslaan of met sluiting worden bedreigd door de bazen, roepen wij op om deze te onteigenen en onder controle en bestuur van de werknemers te plaatsen.
Zij die hun banen al kwijt zijn of die op flex-basis werken, zullen hard door deze crisis geraakt worden. Wij roepen op tot het equivalent van volledige doorbetaling voor deze mensen, betaald door de staat. Echter, wij willen dit niet financieren door middel van hogere staatsschulden die door de rest van de werkende klasse worden betaald met bezuinigingen en verhoogde belastingen. In plaats daarvan roepen wij op tot de onteigening van de parasitaire banken en speculatieve ondernemingen.
Tegelijkertijd moet er, in deze periode van onvermijdelijke daling in productie, het concept van rotatie worden ingevoerd, waarbij mensen wisselende werkdagen hebben en een kortere werkweek, waardoor werkers langer thuis kunnen blijven en minder tijd kwijt zijn aan reizen. Dit systeem moet geleidelijk worden uitgebreid naar al diegenen die nu werkloos zijn, zodat er geen werkloosheid meer is en de werktijden tot een minimum worden beperkt.
Nee tegen ontslagen – voor een glijdende urenschaal met volledige doorbetaling! Open de boeken!
De werkende klasse moet de boel overnemen
Laten we duidelijk zeggen wat er aan de hand is. Het kapitalistische systeem staat voor een existentiële crisis. Zijn vermogen om de veiligheid van gewone werkende mensen te garanderen, om hen van banen en huizen te voorzien, om werkers een loon te geven om hun families te voeden, dit alles wordt in vraag gesteld. Dit heeft revolutionaire implicaties, en de heersende klasse is zich daar zeer zeker bewust van.
De bazen vrezen een onafhankelijke beweging van de werkende klasse zelfs nog meer dan het virus. Ze zijn bezorgd dat mensen de zaken in eigen handen nemen. In Wuhan, waar het virus voor het eerst uitbrak in China, wierpen de mensen in de buurten spontaan wegblokkades en controlepunten op, naast het nemen van andere onafhankelijke initiatieven. Dit dwong de staat ertoe om tussen te komen, uit angst voor het verliezen van de controle over de situatie.
In Italië kwamen de werkers, via hun stakingsacties, direct tussen in hoe de productie uitgevoerd werd. In Groot-Brittannië heeft de criminele nalatigheid van de regering geleid tot het spontane opzetten van buurtgroepen, die zich bezig houden van verschillende aspecten van de crisis, zoals voedseldistributie en algemene veiligheid. In Iran begonnen mensen op een bepaald punt hele steden aan quarantaine te onderwerpen, in het licht van de nalatigheid van het regime.
Bovenstaande zijn voorbeelden van de embryonale stadia van arbeidersmacht, die zich spontaan ontwikkelen uit de crisis van het kapitalisme. Het is duidelijk dat de heersende klasse niet in staat is om de crisis adequaat aan te pakken. In het licht van de nalatigheid van de heersende klasse, zoals in Groot-Brittannië, Zweden en de VS, roepen we op tot het opzetten van buurt- en werkplaatscomités om de verschillende aspecten van de crisis aan te pakken.
In Italië en Frankrijk voert de staat zulke maatregelen door. Aanvankelijk accepteert de massa van de bevolking deze maatregelen, waarvan de autoriteiten zeggen dat ze nodig zijn om de dreiging van een dodelijk en hoogbesmettelijk nieuw virus te bestrijden. Gewone werkende mensen zijn zich er echter zeer bewust van, dat zij die meer en meer strenge maatregelen doorvoeren, dezelfde mensen zijn die zoveel tijd verspild hebben in de beginfase van de pandemie. Ze hebben weinig tot geen vertrouwen in de regering om voor hun belangen op te komen. En ze hebben helemaal gelijk.
De mensen aan de top realiseren zich dat zij noodmaatregelen moeten invoeren om de situatie te stabiliseren, om niet de woede van de massa's over zich af te roepen. Deze noodmaatregelen kunnen echter ook gebruikt worden als een manier om de werkende klasse te controleren. Ze bevatten een sterk anti-democratisch element, gericht op het versterken van de staat en zijn repressieve krachten.
We erkennen de redenen waarom mensen een grotere aanwezigheid van de veiligheidsdiensten op straat steunen, maar we moeten er ook naar streven om de valse illusie te ontmaskeren dat zij er zijn om de bevolking te beschermen. In plaats daarvan moeten we laten zien dat ze eigenlijk handelen ter bescherming van het Kapitaal, met pogingen om de situatie te stabiliseren, terwijl ze tegelijkertijd verzekeren dat ze de controle over de situatie niet kwijtraken.
In Italië zijn er gevallen geweest waarbij de politie kwam opdagen bij stakingspiketten en werkers arresteerde die staakten voor meer veiligheidsmaatregelen. Dit wijst op het gevaar van het aanwakkeren van teveel illusies in de staatsveiligheidsdiensten. We waarschuwen de werkers dat zij enkel volledig op hun eigen krachten kunnen vertrouwen; niet op het leger, of de bourgeois regering, die herhaaldelijk hebben laten zien dat hun voornaamste zorg uitgaat naar het behouden van de winsten, zelfs wanneer zij riskeren de huidige noodsituatie te verergeren.
De noodinspanningen moeten georganiseerd worden door buurt- en werkplaatscomités, welke op lokaal en landelijk niveau verbonden moeten worden om een volledig effectieve lockdown te organiseren als snelste middel om het virus aan te pakken.
Veel mensen in Italië zijn bang dat criminele elementen kunnen profiteren van de crisis. In een dergelijke situatie kunnen de staatsveiligheidsdiensten niet de veiligheid van iedereen garanderen. Daarom moeten we het idee opperen dat er structuren opgezet moeten worden, zoals lokale comités die in iedere buurt verkozen worden, om de gehele noodoperatie te overzien. Een comité dat door de mensen in iedere buurt zelf verkozen wordt, zou een veel grotere autoriteit hebben in de beslissing over wat er gedaan moet worden en in het garanderen dat iedereen zich aan de democratisch genomen beslissingen houdt.
De comités kunnen checkpoints opzetten en de straten patrouilleren tijdens een lockdown, en de voedseldistributie naar alle huishoudens overzien, om zo niet-noodzakelijke uitstapjes te minimaliseren - in het bijzonder voor ouderen en andere kwetsbare groepen. Zij zullen actief vechten tegen criminele elementen, en strijden tegen speculatie en ongerechtvaardigde prijsstijgingen van voedsel en medicijnen, waar gewetenloze handelaars zich schuldig aan maken.
We hebben ook het voorbeeld gezien van Chili, waar de vakbonden hebben aangekondigd dat als de regering geen landelijke quarantaine aankondigt, zij deze zelf gaan handhaven, in de vorm van een 'humanitaire staking' welke de essentiële sectoren vrijstelt. Dit zal opgemerkt zijn door de strategen van het kapitaal, die zich steeds bewuster worden van het potentieel voor sociale revolutie in de huidige omstandigheden, en zij zullen er alles aan doen om dit proces te doorsnijden.
Het garanderen van de voedseltoevoer
Toen het bij miljoenen mensen begon te dagen dat de pandemie een noodsituatie creëerde, zagen we scènes van paniekaankopen en hamsteren. Wat weerspiegelt dit? Het laat zien dat mensen doodsbang zijn voor de situatie die we zijn binnengetreden, maar laat ook zien dat zij noch de autoriteiten noch 'de markt' vertrouwen om hen te helpen.
Dit heeft nu echter geleid tot de jammerlijke situatie van tekorten in voedselwinkels, welke op haar beurt heeft geleid tot gevallen van afzetterij, met sommige winkels die de prijzen van essentiële goederen omhoog gegooid hebben. Dit kan de reeds moeilijke situatie enkel verder verslechteren. Democratisch verkozen buurtcomités zouden daarom ook de macht moeten hebben om prijzen te controleren en, indien noodzakelijk, prijscontroles op te leggen. Als dit niet gedaan wordt zullen we, bovenop de tekorten, ook zien dat de armste lagen van de samenleving niet meer in staat zijn om hun noodzakelijke aankopen te doen.
De ouderen en zwakkeren zullen het moeilijk vinden om met zo'n situatie om te gaan. Hun wordt verteld om in zelfisolatie te gaan, maar het essentiële voedsel kan bij hen niet bezorgd worden. Dit brengt velen in gevaar die naar buiten zullen moeten gaan om de noodzakelijke aankopen te doen.
We moeten georganiseerde voedselbezorging eisen naar alle huizen, om de noodzaak voor uitstapjes naar de winkel te verkleinen. De spontane organisatie van buurtgroepen die naar buiten gaan om degenen in nood te vinden en zich organiseren om hen te helpen, bevestigt dat de volksmassa niet bestaat uit hebzuchtige individualisten, maar in tijden van nood bereid is om collectief samen te komen om hen in nood te helpen.
Deze buurtgroepen hebben, om geheel effectief te zijn, echter hulp nodig. Ze hebben nood aan vervoersmiddelen, veiligheidsvoorzieningen, en training hoe men kwetsbare mensen in zelfisolatie benadert.
Gemeenschapskeukens zijn nodig om in voorbereide maaltijden te voorzien, in het bijzonder voor ouderen en mensen met een beperking. In tijden waarin ketens van restaurants en cafés de deuren sluiten en massaal mensen ontslaan, roepen we op tot hun onteigening, om zo in de voedselbenodigdheden van de gemeenschappen te voorzien. Dit zou de banen garanderen van hen die in deze ketens werken, terwijl er tegelijkertijd middelen worden vrijgemaakt waar dringende nood aan is. Dit moet verbonden worden met de buurtgroepen.
Voor een geïntegreerd vervoerssysteem in publieke handen
Een van de plekken waar het risico op besmetting het hoogst is, is in overvolle bussen, treinen en metro's. In de vroege stadia van de uitbraak van de pandemie waren miljoenen werkers dicht op elkaar gepakt aan het reizen, wat de verspreiding van het virus enorm deed versnellen.
Toen het eenmaal duidelijk werd dat zulke omstandigheden gevaarlijk zijn, stopten vele mensen met zich onnodig te verplaatsen. Zij die vanuit huis kunnen werken, zijn hier al mee begonnen. Dit heeft de drukte verminderd, maar niet beëindigd.
Het antwoord van vervoersbedrijven was om de regelmaat van diensten te verminderen, om bepaalde routes op te schorten, etc. Aldus, precies wanneer we vervoer nodig hebben waar de sociale afstand behouden kan worden, wordt dit onhandelbaar wegens het verminderen van de dienstverlening. Het gevolg is minder, maar overbezette vervoersmiddelen.
Opnieuw is winstgevendheid hier het criterium. Dit is onacceptabel. Alle vervoersbedrijven zouden zonder compensatie moeten worden overgenomen om geïntegreerd te worden in één nationale vervoerder. Veel van deze bedrijven waren voorheen eigendom van de staat en gemeenten. Zij zouden allemaal teruggenomen moeten worden om gebruikt te worden voor de noden, niet de winsten. Passagiers hebben meer ruimte nodig om veilig te kunnen reizen in deze omstandigheden.
Het personeel heeft ook bescherming nodig, en niet hoeven te werken in overvolle omstandigheden is een maatregel die hen beschermt tegen besmetting. Het vervoerspersoneel heeft ook nood aan alle veiligheidsvoorzieningen, maskers, brillen, handschoenen, etc., terwijl de schoonmaakdiensten ook massaal uitgebreid zouden moeten worden, om zo de regelmatige diepgaande reiniging te kunnen leveren die de verspreiding van het virus kan stoppen. Schoonmaakdiensten zouden ook weer in eigen beheer ondergebracht moeten worden en de werknemers zou een fatsoenlijk leefbaar loon betaald moeten worden, met volledige vakbondsrechten.
De woningcrisis
Veel werkers zijn hun werk aan het verliezen en vooral de jongere generatie moet grote hypotheekleningen of een hoge huur betalen. Indien men alles zijn gang zou laten gaan, dan worden zij spoedig geconfronteerd met huisuitzettingen en inbeslagnames. In verschillende landen hebben de regeringen de banken de opdracht gegeven om de betalingen gedurende een aantal maanden op te schorten, zogenaamde 'hypotheekvakanties'. Spijtig genoeg is dat niet altijd het geval voor de huur. Betaling daarvan zou ook moeten worden opgeschort voor de duur van de crisis.
Daar moeten we aan toevoegen dat de maatregel van 'hypotheekvakanties' in werkelijkheid vooral dient om de banken te beschermen. Indien er een grote golf zou komen van stopzettingen van betalingen van de hypotheekleningen, zou dit de banken naar het faillissement kunnen drijven. Zoals altijd onder het kapitalisme, kunnen maatregelen die schijnbaar genomen worden in het belang van de werkende mensen, in werkelijkheid heel andere bedoelingen hebben.
Niettemin levert het opschorten van de hypotheekbetalingen tijdelijk antwoord. Maar ze voorkomt niet dat de betalingen op een later tijdstip moeten doorgaan. De arbeiders die werk vinden als de crisis over is, zullen opgezadeld worden met grotere betalingen. Deze crisis zal echter veel en langdurige gevolgen hebben en soberheid, een lagere levensstandaard, massale werkloosheid en armoede is alles wat het kapitalisme kan bieden zelfs als de pandemie voorbij is.
Om te verhinderen dat veel arbeidersgezinnen hun woning verliezen stellen we daarom voor dat de banken een deel van de hypotheekschuld kwijtschelden. Het is de enige concrete oplossing voor dit probleem. Tien jaar geleden werden de banken met ons geld gered en in de laatste periode hebben zij grote winsten gemaakt. Als het waar is dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten, dan is het maar normaal dat de banken ook hun deel van de inspanning verrichten.
Andere werkers huren een woning en lopen het risico uit hun woning te worden gezet indien ze niet meer kunnen betalen. In sommige landen werd een tijdelijke stopzetting van de uitzettingen ingevoerd. Alhoewel dit welkom is, volstaat het geheel niet om de huurders te beschermen. Huisbazen hebben allerlei middelen om de huurders onder druk te zetten. Eén daarvan is de huur zodanig op te drijven dat ze onbetaalbaar wordt, waardoor de mensen toch worden gedwongen om te vertrekken. Daarom zou tot het einde van de crisis niet alleen een opschorting moeten komen van de betaling van de huur, maar ook een bevriezing van de huurprijzen. Hierbij zouden wijkcomités ook een rol moeten spelen door tussen te komen om stijgingen van het huurgeld en uitzettingen te verhinderen.
Deze toestand legt ook een ander langetermijnprobleem bloot. Dat de huisbazen kunnen handelen zoals ze nu doen is het gevolg van een chronisch tekort aan sociale woningen. In het verleden was de verhouding van het aantal sociale woningen tot het aantal woningen op de particuliere markt veel hoger. Toen konden arbeidersfamilies relatief goedkoper gehuisvest worden. Gedurende tientallen jaren was het in de meeste landen het beleid om te privatiseren, woningen in openbaar bezit te verkopen en mensen aan te moedigen om zelf huiseigenaar te worden.
Wat we nu nodig hebben is een drastisch programma van sociale woningbouw, om te voorzien in de behoeften, tegen redelijke huurprijzen. Tegelijkertijd zijn er veel huizen en appartementen die leeg staan als gevolg van speculatie. In zulke gevallen zouden ze moeten worden onteigend en toegevoegd aan het publieke woningbestand. Eenmaal in werking getreden zou zo'n programma al een heel eind komen in het verkleinen van de huidige problemen van woningtekort en exorbitante huurprijzen.
Democratische rechten
Overal voeren de regeringen volmachten in om de crisis te bestrijden. We zijn natuurlijk voorstander van noodmaatregelen om privévermogen in beslag te nemen, privéziekenhuizen te onteigenen, en fabrieken over te nemen die medische apparatuur of persoonlijke beschermingsmiddelen maken.
Het probleem is dat de kapitalisten misbruik maken van de gezondheidscrisis om democratische rechten te beperken, zoals door het verbieden van stakingen, of het inperken van politieke rechten en de vrijheid van meningsuiting door het leger op straat te brengen.
Deze maatregelen hebben geen enkele toegevoegde waarde voor het bestrijden van de pandemie en moeten bestreden worden. Werkers hebben het recht op staking nodig om zich te beschermen tegen de bazen die ons leven en onze veiligheid bedreigen. We hebben de vrijheid van meningsuiting nodig om de harteloze minachting voor menselijk leven aan de kaak te stellen die kapitalistische regeringen ten toon spreiden.
Daarom moeten we, terwijl we onszelf verzekeren dat de meest efficiënte maatregelen worden getroffen om de verspreiding van het virus te bestrijden, niet toelaten dat de kapitalisten de huidige noodtoestand misbruiken om de democratische rechten te beperken waar generaties werkers voor gestreden hebben.
Nationaliseringen
Jarenlang is privatisering het trefwoord van de bourgeoisie geweest. Grote bedrijven, die waren opgericht door de staat, werden opgesplitst en voor een prikje verkocht aan de rijken. Het concept van nationalisering zelf werd belachelijk gemaakt en afgedaan als een iets uit een ver verleden. Heel plots is de toon nu veranderd.
Sommige regeringen hebben privéziekenhuizen opgeëist, om ze te gebruiken voor de strijd tegen het virus in deze noodsituatie. Dat is een duidelijke bekentenis dat het kapitalisme niet in staat is het hoofd te bieden aan deze crisis. Veel regeringen hebben toegegeven dat ze bereid zijn om over te gaan tot nationalisering van ieder groot bedrijf dat failliet zou gaan in de komende periode.
De Franse minister Bruno Le Maire zei bijvoorbeeld: “Ik zal niet aarzelen om alle beschikbare middelen in te zetten om de grote Franse bedrijven te beschermen. Dat kan gebeuren door herkapitalisering, of door een aandeel te nemen, ik kan zelfs de term nationalisering gebruiken indien dat nodig is.”
De rechts-reformisten, die tot voor kort over elkaar vielen in de ijver om nationaliseringen te veroordelen, zien zich gedwongen om een lichtjes andere toon aan te slaan.
Laten we duidelijk zijn: wat zij bestempelen als nationalisering is in werkelijkheid een bail-out. Het wordt uitgevoerd met compensatie voor de kapitalisten en betekent dan ook eenvoudig een andere manier om staatsmiddelen in de zakken van de private sector te doen belanden. En als deze bedrijven eenmaal terug op de been gebracht zijn door publieke financiering, zullen ze terug verkocht worden aan de kapitalisten tegen bodemprijzen. Dit is een andere manier om de werkers te laten betalen voor de crisis van de kapitalisten.
De werkers mogen dit soort nationalisering niet toestaan. De werkende klasse moet niet betalen voor de puinhoop waarin de kapitalisten zich gewerkt hebben. Nationalisering zonder compensatie voor de bazen is nodig. Tegelijkertijd roepen we op om de parasitaire topmanagers van deze bedrijven af te zetten en ze te vervangen door democratische werknemerscontrole en -zelfbeheer.
De rol van de arbeidersbeweging
De leiders van de arbeidersbeweging tonen zich volkomen onbekwaam om aan deze toestand op een ernstige manier het hoofd te bieden. In Italië bijvoorbeeld, werkten de vakbondsleiders geheel samen met de bazen en de regering, door erop te hameren dat de productie niet zou moeten stoppen. Hun grootste bekommernis was niet de veiligheid van de werkers, maar het draaiende houden van de productie, uit vrees voor een economische ineenstorting.
De Italiaanse werkers hadden andere ideeën. Voor hen kwam veiligheid op de eerste plaats. Zij begonnen te staken, nadat zij er niet in waren geslaagd om de fabrieksleiding te overtuigen om de fabrieken te sluiten, met het doel het werk te reorganiseren om het veiliger te maken. Enkel nadat de arbeiders op de werkvloer overgingen tot dergelijke beslissende actie, veranderde de leiding van de vakbond haar standpunt. Ver van de leiding te nemen, liepen zij ver achter op wat er nodig was.
In Groot-Brittannië heeft de Labour Party alle activiteiten opgeschort, hoewel moderne technologie het perfect mogelijk maakt om deze door te voeren tijdens de pandemie. Overal hebben de arbeidersleiders passief of actief de gebrekkige maatregelen van de heersende klasse gevolgd. In plaats daarvan zouden ze een actieplan voor de werkende klasse moeten opstellen. Door de werkers te mobiliseren in de wijken en in de fabrieken, zouden de leiders in staat zijn om de loop van de gebeurtenissen vlug bij te stellen. Hun weigering om dat te doen is een indicatie van hun capitulatie voor de kapitalistische klasse, net op het ogenblik dat dit systeem zijn diepste crisis ooit ingaat.
Deze toestand vereist een radicale reorganisatie van de arbeidersorganisaties. Dat betekent dat de vakbonden onder directe controle van de leden moeten worden geplaatst. Dat betekent dat de vakbondsleiding geen lonen mag krijgen, die meer lijken op die van de directies van de bedrijven, dan op die van de werkers die ze verondersteld worden te vertegenwoordigen. Het betekent leiders die het gemiddelde loon van de werkers verdienen en kunnen worden afgezet als ze niet uitvoeren wat hun leden democratisch besloten hebben.
Dit geldt ook voor de partijen die de werkers lang geleden hebben gesticht om een eigen stem te hebben. Zij moeten volledig worden getransformeerd, te beginnen met een volledig democratische manier om hun leiding te kiezen. In de landen waar geen arbeiderspartij bestaat, zoals de Verenigde Staten, is het de plicht van de georganiseerde arbeidersbeweging om er een op te richten.
Hoe betalen we voor dit alles?
Veel mensen zouden akkoord gaan dat al de maatregelen die hierboven werden opgesomd redelijk lijken, maar stellen daarna de vraag der vragen: wie betaalt voor dit alles? Men maakt ons wijs dat er niet genoeg geld is om al deze maatregelen te betalen, maar dit is duidelijk niet waar.
Om te beginnen hebben zowel de Amerikaanse Federal Reserve als de Europese Centrale Bank aangekondigd dat ze miljarden dollars en euro’s in de economie zullen pompen. In Groot-Brittannië heeft de regering een steunpakket van 350 miljard Pond aangekondigd, wat neerkomt op 15% van het BBP. Italië, Frankrijk, Spanje en Duitsland hebben allemaal steunmaatregelen aangekondigd van dezelfde orde van grootte.
Wanneer ze geconfronteerd worden met een economische Armageddon, blijken ze ineens wel de nodige middelen te kunnen vinden. Spijtig genoeg gaan de meeste middelen naar de kapitalisten, niet naar de gezondheidsdiensten of de werkende bevolking. Het komt gewoon bovenop de al zeer hoge openbare schuld. In een later stadium zullen weer opofferingen gevraagd worden aan de werkende bevolking, om die schuld te verlichten.
Maar er is een andere bron van immense rijkdom. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld bezat de rijkste 1% van de huishoudens -ongeveer 1,2 miljoen families- ongeveer 35 biljoen dollar in 2019. Een studie van het Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW) in 2017 maakte duidelijk dat “op een ogenblik dat veel mensen de broekriem moesten aanhalen, had tweederde van de Britse bedrijven een overvloed aan contant geld.” En dat niet alleen, sindsdien is de hoeveelheid contant geld bij de bedrijven in het Verenigd Koninkrijk alleen maar gegroeid: met 8% in 2018 en met maar liefst 51% in de laatste vijf jaar. Volgens Credit Suisse bezitten de 1% rijkste volwassenen op aarde ongeveer de helft van de totale rijkdom, terwijl de armste helft over slechts 1% van het globale bezit beschikt.
In tijden van crisis zou deze immense rijkdom, geschapen door het werk van miljoenen arbeiders, zeker nuttig kunnen besteed worden aan de financiering van alle maatregelen, die nodig zijn om de verspreiding van het COVID-19 te bestrijden en om de structuren en om voorzieningen te scheppen die nodig zijn om de maatschappij te beschermen tegen latere uitbraken van dodelijke ziekten.
Het zou niet onredelijk zijn om aan dergelijke rijkdom een noodbelasting op te leggen van 10 of 20%. En elk bedrijf of iedere kapitalist die weigert om mee te werken zou moeten worden onteigend, hun vermogen geconfisqueerd en hun middelen ter beschikking gesteld van de staat. Verder zouden de banken, die massaal verdiend hebben aan de staatswaarborg, moeten worden genationaliseerd en geïntegreerd in een openbare nationale bank. Hetzelfde moet gebeuren met de verzekeraars. Als zulke maatregelen getroffen zouden worden door regeringen overal ter wereld, dan zou het niet nodig zijn om de openbare schuld te verhogen, met al de bezuinigingsmaatregelen die dat later zou opleveren. Er zouden geen middelen ontbreken om ziekenhuizen te bouwen, te investeren in medisch onderzoek, huizen te bouwen enz. Ook de werkers, met of zonder werk, zou een volwaardig inkomen kunnen verzekerd worden.
Voor een regering van de werkers!
In Groot-Brittannië is het overduidelijk dat deze conservatieve regering bereid was om liever honderdduizenden te laten sterven, dan de nodige maatregelen te treffen en in de vereiste middelen te investeren. In de Verenigde Staten gedroeg Trump zich op dezelfde manier. Zelfs in Italië, het eerste Europese land waar het virus op grote schaal toesloeg, was het beschermen van de winsten het onderliggende criterium dat de handelingen van de overheid bepaalde.
We kunnen deze mensen niet vertrouwen om de levens van miljoenen werkende mensen te beschermen. Er wordt ons verteld dat het niet het ogenblik is om politieke meningsverschillen te uiten, dat we allemaal samen op moeten trekken. Nationalisme en patriottisme worden overal gepromoot. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, zeggen ze. Niets is minder waar. Degenen die gevraagd worden om voor de crisis te betalen, zijn degenen die het zich het minst kunnen veroorloven: de werkers, de jeugd en de ouderen.
In alle landen hebben wij nood aan een regering die de belangen van de werkende klasse verdedigt. Het programma dat we hierboven hebben beschreven kan enkel worden uitgewerkt door partijen en leiders, die de werkende klasse vertegenwoordigen en haar belangen verdedigen. Door in alle landen arbeidersregeringen aan de macht te brengen, zouden we eindelijk in staat zijn om de immense mogelijkheden die er bestaan op wereldvlak te realiseren en een werkelijk mondiaal antwoord te leveren op de huidige crisis.
Internationalisme en samenwerking van de werkers
In de 21e eeuw zijn er twee fundamentele hinderpalen voor de verdere ontwikkeling van de productiekrachten: het private eigendom van de productiemiddelen en de nationale staten. Door de huidige crisis wordt dit overduidelijk bevestigd.
De markteconomie heeft faliekant gefaald. Het winstoogmerk bedreigt de levens van miljoenen mensen. Het wordt tijd om dit een halt toe te roepen. In plaats daarvan willen wij een geplande economie in publiek eigendom. Een democratische controle en bestuur door de werkende klasse zou de methode moeten zijn waarop het productieproces wordt georganiseerd.
In een dergelijke economie zouden de middelen vlug kunnen worden overgeschakeld om de noden van het moment op te lossen. De productie zou kunnen worden stilgelegd, zonder zich zorgen te maken over de winsten van de privé-eigenaars. Werkers die gedwongen thuis blijven zouden zeker zijn van een inkomen. Niemand zou het risico lopen om uit zijn woning gezet te worden door private huiseigenaars. Kort gezegd, dit zou socialisme op wereldschaal betekenen. Vandaag zijn alle voorwaarden aanwezig om dit op wereldschaal te realiseren.
Boris Johnson en andere bourgeois politici hebben de huidige crisis vergeleken met een oorlogstoestand. Maar hoe handelde de Britse regering gedurende de Tweede Wereldoorlog? Zeiden ze: laat de vrije markt beslissen? De staat moet niet tussenkomen? Welnee, ze gebruikten de staat om de productie te centraliseren, ze nationaliseerden de wapenindustrie en ze voerden elementen van centrale planning door.
Dat alles betekende natuurlijk niet dat Groot-Brittannië een socialistisch land werd. Controle over de maatschappij bleef stevig in de handen van de bankiers en de kapitalisten. Maar zij werden gedwongen om zekere elementen van centrale planning en zelfs nationalisering in te voeren, om de simpele reden dat deze betere resultaten opleverden. In praktijk werd de superioriteit van socialistische planning over de anarchie van de markt dus zelfs erkend door de bitterste vijanden van het socialisme.
China is vandaag ongetwijfeld een kapitalistisch land. Maar het heeft een bijzondere vorm van kapitalisme, die sommige vormen van centrale planning en overheidsbedrijven heeft geërfd uit het verleden. Het zijn precies deze elementen die China een kolossaal voordeel gaven in de strijd tegen de huidige pandemie, met merkwaardige resultaten. Deze feiten werden toegegeven door mensen die normaal vijandig staan tegenover het socialisme.
Het voordeel dat China had bij de bestrijding van de uitbraak van het virus in Wuhan, was dat ze een grote regio met 50 miljoen mensen in lockdown kon plaatsen en tegelijkertijd de voorzieningen van de rest van het land kon gebruiken, om de mensen die in lockdown waren ter hulp te komen. Ze konden dokters en verplegers uit andere delen van het land zenden, evenals middelen van overal in het land.
Voor Italië ging het er heel anders aan toe. Het kreeg geen hulp uit de rest van Europa. Landen als Duitsland blokkeerden zelfs de export van mondmaskers, vanuit kortzichtige nationalistische motieven. Was er een internationale hulpoperatie gekomen, dan had de toestand er volledig anders kunnen uitzien.
Het is ook interessant om te luisteren naar het advies van de Chinese dokters die nu in Italië zijn. Ze hebben de Italiaanse situatie bekeken met de ervaring van de bestrijding van het virus in Wuhan en zijn van mening dat er nog altijd te veel volk op straat loopt. Dit bevestigt wat we al zeggen sinds de eerste uitbraak van het virus: alle niet-essentiële productie moet worden stilgelegd.
Italië had onder volledige lockdown kunnen geplaatst worden, terwijl de rest van Europa materiële en menselijke middelen zond om het begin van de verspreiding van het virus te blokkeren. Was dat gebeurd, dan was de lockdown korter en effectiever geweest. In plaats daarvan zagen we elke lidstaat van de EU reageren op een verschillende manier en met verschillende snelheid.
Als gevolg daarvan verspreidde het virus zich veel sneller in Italië, wat een belangrijke factor was bij de verspreiding door heel Europa. Nu kan geheel Europa Italiaanse toestanden verwachten en is de noodsituatie veel zwaarder dan nodig was.
Dit legt bloot wat de Europese Unie in werkelijkheid is: een instelling die de belangen verdedigt van de grote Europese bedrijven. Als ze bezuinigingen wil opleggen aan landen als Griekenland en Italië, vindt ze altijd wel de wil en middelen om dat te doen. Maar als het erop aankomt om de levens van miljoenen mensen te redden is de EU niet alleen nutteloos, ze is zelfs een factor die de toestand erger maakt. Het toont zonder enige twijfel het falen van het kapitalisme aan.
Zelfs enkele serieuze burgerlijke analisten komen tot het besluit dat hun systeem verdoemd is. Een voorbeeld is wat het tijdschrift “The Australian” onlangs publiceerde: “Macquarie Wealth Management, de beursarm van het kloppende hart van het Australische kapitalisme, de Macquarie Group, heeft gewaarschuwd dat 'het conventionele kapitalisme' aan het sterven is en dat de wereld opschuift naar 'iets dat dichter zal staan bij een soort communisme'.”
Wat klinken die woorden geloofwaardig! We hebben een wereldwijde inspanning nodig, om het gevaar dat de mensheid nu bedreigt te bestrijden. Dat kan niet bereikt worden als alles beslist wordt met het doel de winsten veilig te stellen van een handjevol kapitalisten, die de eigenaars zijn van de productiemiddelen. Productie moet bepaald worden door wat maatschappelijk noodzakelijk is.
Veel mensen beginnen zich ervan bewust te worden dat de zogenoemde vrijemarkteconomie volledig onbekwaam is om de middelen te verschaffen om de huidige crisis te lijf te gaan. Ze beseffen ook dat het pleidooi voor een internationaal plan om de productie te organiseren, onweerlegbaar is. Het pleidooi voor socialisme kan niet langer worden genegeerd. Als we over socialisme spreken, bedoelen we natuurlijk niet de totalitaire en bureaucratische karikaturen die bestonden in de Sovjet-Unie of in maoïstisch China. Echt socialisme is democratisch of het is niets. Echt socialisme kan enkel worden verwezenlijkt onder een regime van arbeidersdemocratie, met een genationaliseerde geplande economie, onder directe controle en beheer van de werkers.
Hiervoor is de International Marxist Tendency aan het strijden in alle landen waar ze aanwezig is. We nodigen jullie allemaal uit om je bij ons aan te sluiten in dit streven om de werkende klasse en de jeugd wereldwijd te voorzien van het programma dat nodig is om ons uit het moeras te trekken waarin het kapitalisme ons gesleurd heeft. Het alternatief is dat de samenleving verzinkt in de diepten van een barbarij, die erger zou zijn dan wat we meemaakten in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Sluit je bij ons aan in deze strijd!