In Nederland bezorgde de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006 de linkerzijde – met de SP op kop – een fenomenale, historische overwinning, ondanks het lichte verlies van GroenLinks (-1) en het falen van de PvdA (-9). De SP verdrievoudigde bijna haar zetelwinst door van 9 zetels (in 2003) naar 25 zetels te springen. Links zette zich daarmee terug op de (politieke) kaart in Nederland!
De linkse SP, onder leiding van Jan Marijnissen, was de verkiezingstrijd ingegaan met: de SP groot maken, de PvdA links houden, de VVD naar huis sturen én Balkenende IV verhinderen! Met haar verzet tegen de ongewenste marktwerking in de zorg, in de sociale woningbouw, bij het openbaar vervoer, de spoorwegen en in de ouderenzorg en door haar strijd tegen de groeiende armoede in Nederland, heeft de SP overweldigend gewonnen.
Van extreem-links naar links
Zo’n 34 jaar geleden begon de SP als een kleine maoïstische actiepartij. Onder leiding van Marijnissen nam deze later afstand van haar dogma’s uit de jaren zeventig en tachtig. Jan Marijnissen, geboren in Oss op 8 oktober 1952, maakte zijn middelbare school niet af, werkte in fabrieken en werd uiteindelijk omgeschoold tot lasser. In 1975 komt hij in zijn geboortedorp Oss in de gemeenteraad, als jongste raadslid van Nederland. Wat later wordt hij verkozen voor de Provinciale Staten van Noord-Brabant. In 1994 doet de SP, na vergeefse pogingen, dan eindelijk haar intrede in de Tweede Kamer met een tweemansfractie. De SP profileert zich aanvankelijk als een linkse protestpartij onder het motto: “Stem tégen, stem SP.” In de volgende jaren groeit haar zetelaantal in de Tweede Kamer gestaag. In 1998 haalt ze 5 zetels, in 2002 worden er dat 9. In 2003 tekent zich in de peilingen een forse winst af maar de partij wordt vermalen in de tweestrijd tussen Wouter Bos (PvdA) en Jan-Peter Balkendende (CDA). De SP blijft daardoor uiteindelijk steken op 9 zetels.
De natuurlijke bondgenoten van de SP, met name GroenLinks en de PvdA, verloren op 22 november 2006 respectievelijk 1 zetel (van 8 naar 7) terwijl de PvdA zomaar eventjes 10 zetels wegzakte (van 41 naar 31). Maar liefst een kwart van de kiezers die in 2003 nog voor de PvdA kozen, stemden nu voor de SP. Een fenomeen met vele oorzaken.
Al onder paars, zeg maar sinds 1994, met het aantreden van Wim Kok (voordien PvdA-minister van Financiën en daarvoor topman bij de socialistische vakbond FNV) is de liberale koers door de PvdA langzaam maar zeker ingezet. Het is Wim Kok zelf geweest die tussen 1994 en 2002 alle ideologische veren één voor één afgeschud heeft om deze vervolgens in te ruilen voor kapitalistische waarden. De radicale overwinning van de linkse SP op de PvdA is dus mede te ‘danken’ aan Wouter Bos’ voorganger.
Met het verlies van een kwart van haar aanhang op 22 november 2006, blijft de PvdA ook nog eens ver achter ten opzichte van het CDA van minister-president Jan-Peter Balkenende (van 44 naar 41 zetels). Het mag dan wel zo zijn dat PvdA-lijsttrekker Wouter Bos op woensdagavond 22 november nog enthousiast was over “de ruk naar links” en over het feit dat “Nederland massaal néén had gezegd tegen het koude en kille Nederland waaraan CDA en VVD zo graag samen aan verder wilden bouwen” – maar dat was eerder ondanks dan dankzij de PvdA!
Alles heeft zijn voorgeschiedenis
De afgelopen drie jaar toonde PvdA-leider Wouter Bos zich soms wel erg wankelmoedig. Hij nam deel aan de massale vakbondsdemonstraties op het Museumplein, gericht tegen de afbraak van de verworvenheden van de oudere loontrekkenden maar hij distantieerde zich later van de vakbeweging en hij schipperde oneindig tussen het ja- en neen-kamp bij het referendum over de Europese grondwet. Met de volle steun van de PvdA werden vervolgens Nederlandse troepen naar Irak gestuurd, om er een imperialistische bezettingsoorlog te ondersteunen. En het feit dat de PvdA het integratiebeleid van Rita Verdonk (VVD) – Yzeren Rita – op hoofdlijnen heeft gesteund maar er nooit principieel afstand van heeft genomen, is door tal van Nederlanders niet in dank afgenomen.
De PvdA van Wouter Bos had de afgelopen jaren kunnen investeren in een linkse (oppositie-) coalitie met GroenLinks en de SP om met hen samen ten strijde te trekken tegen de kabinetten Balkenende I, II en III door het gezamenlijk voeren van een constructieve oppositie en door medeverantwoordlijkheid te willen nemen voor democratische en sociale arbeidsverhoudingen, voor sociaal en democratisch onderwijs en voor een solidaire en sociale verzorgingsstaat waarbij niemand vergeten wordt. De ‘socialist’ Wouter Bos heeft geen van alle gedaan. In de aanloop naar de verkiezingen van 22 november koos hij ook niet voor een (naderhand) te vormen linkse regering en schoot daarmee in eigen voet. En gaandeweg de verkiezingscampagne werd hoe langer hoe meer duidelijk dat de PvdA-leider zelf ook nog een ‘zwevende politicus’ werd
De keuze van Wouter Bos om van de PvdA een middenpartij te maken, is een kapitale fout gebleken. Want links van de PvdA was de opmars van de SP al langer bezig met de ondertussen bekende en overweldigende score van 22 november 2006. In de SP van arbeidersjongen Jan Marijnissen vond links Nederland een waarachtiger alternatief.
Lees ook het artikel De betekenis van de Nederlandse verkiezingen
