Het vertrouwen in het kabinet-Rutte II is helemaal verdwenen. Volgens TNS NIPO staat nog maar 1 op de 8 burgers achter het huidige kabinet. Dat is historisch laag; zelfs lager dan het kabinet-Balkenende II in 2005. De populariteit van de VVD en vooral van de PvdA zijn aanzienlijk gedaald. De twee grootste partijen in de peilingen zijn de PVV en de SP, wat duidt op een polarisatie tussen links en rechts.
De redenen voor de impopulariteit mogen duidelijk zijn voor iedereen. Mark Rutte beloofde banen en Diederik Samsom beloofde sociale politiek, zolang het begrotingstekort maar teruggedrongen was onder de 3%. Wat we nu hebben is werkloosheid die richting de 9% gaat, en de afbraak van alle sociale verworvenheden uit het verleden. Bezuinigingen en lastenverzwaringen stapelen zich op, de koopkracht daalt in 2014 voor het vijfde jaar op rij, de zorg wordt uitgehold, etc.
Zijn Rutte en Samsom geslaagd in de uitvoering van hun begrotingsplan? Nee, het begrotingstekort is nog steeds boven de 3%. De reden hiervoor is dat er geen oplossing is voor de crisis door middel van bezuinigingen. Bezuinigingen zorgen ervoor dat de vraag afneemt, wat de crisis enkel doet verhevigen en de economie doet krimpen, waardoor het tekort ten opzichte van de economie niet kleiner wordt. Een verheviging van de crisis leidt daarnaast weer tot minder belastinginkomsten en meer mensen met WW en Bijstand. Rutte erkende dit zelf ook, zoals we hebben kunnen zien door zijn zielige oproep aan de Nederlandse burger om meer geld uit te geven om zo de economie te stimuleren.
Geen wonder dus dat het kabinet-Rutte II zeer impopulair is. Zoals bleek uit een recent onderzoek van Trouw en de Vrije Universiteit, zijn de Nederlandse burgers niet bang (een reden die vaak gegeven wordt door burgerlijke commentatoren voor steun aan de SP en PVV), maar vooral boos. Deze woede is het grootst onder de kiezers van PVV, SP en 50Plus. De vraag is wie deze woede kan kanaliseren richting een alternatief voor deze neergaande spiraal van crisis en bezuinigingen. Zoals we gezien hebben, zijn het de PVV en de SP die de twee grootste partijen zijn in de peilingen. Dit duidt op een polarisatie tussen links en rechts. Het is dus duidelijk de woede over het beleid van Rutte II die deze polarisatie veroorzaakt.
De PVV
De PVV staat in meerdere peilingen als grootste partij, met meer dan 30 zetels. Na het debacle als gedoogpartij heeft ze zich weten te herstellen. Dit heeft voor een groot deel ermee te maken dat Geert Wilders de PVV opnieuw probeert te profileren als protestpartij. Hij heeft dit gedaan door sterker de nadruk te leggen op verzet tegen de btw-verhoging en andere lastenverzwaringen, de sluiting van verzorgingshuizen, en tegen de ‘steunpakketten’ van de EU. Daarnaast zijn er uiteraard nog immigratiepunten, gebaseerd op de PVV’s haat tegen islamitische en Oost-Europese immigranten, maar deze zijn deels naar de achtergrond verdwenen, terwijl de nadruk op de strijd tegen lastenverzwaringen en de Europese Unie is vergroot.
Sinds de PVV de gedoogcoalitie met CDA en VVD in elkaar liet storten, hebben de burgerlijke partijen de aankomende tijd geen zin om een nieuw avontuur met Geert Wilders aan te gaan. Wilders weet dit, en focust zich daarom op het ‘verzet tegen Rutte II’, om zo groter te worden en druk uit te oefenen op de andere partijen. Aankomende zaterdag 21 september organiseert de PVV haar eerste demonstratie in Den Haag, iets wat voorheen vermeden werd uit angst voor de komst van extreemrechtse elementen. Ook een beduidende ontwikkeling is de toenadering op Europees niveau met extreemrechtse partijen als Vlaams Belang en het Front National van Le Pen.
De PVV heeft geen oplossing voor de crisis. De crisis is namelijk niet, zoals de PVV claimt, veroorzaakt door de ‘links-liberale elite’, immigranten en de Europese Unie (hoewel deze laatste door middel van het beleid rond de euro de crisis in Europa wel verergerd heeft). De PVV hanteert de kunstmatige opdeling tussen bezuinigingen en lastenverzwaringen, waarbij zij pleit voor de eerste in plaats van de tweede, iets wat rechtse commentatoren ook veelvuldig doen. De waarheid is echter dat de meeste bezuinigingen in de overheid met pijn gevoeld zullen worden. De zorg zal duurder worden voor de gebruikers, lagere uitkeringen beknotten de bestedingen nog meer, het ontslaan van ambtenaren (wat altijd neerkomt op de lagere ambtenaren, gewone arbeiders in dienst van een overheid) leidt tot een toename van de werkloosheid. Wij zijn uiteraard ook tegen lastenverzwaringen zoals de btw-verhogingen, aangezien deze de arbeiders- en middenklasse raken, maar het is een illusie te denken dat snijden in de overheid dat niet doet.
Het verzet van de PVV tegen de EU is daarnaast op een nationalistische basis, met als alternatief een kapitalistisch Nederland met grenscontroles. De EU is een institutie die is voortgekomen uit het inzicht van de Europese kapitalisten dat de natiestaat een belemmering is geworden voor de verdere ontwikkeling van het kapitalisme. Daaruit komt het Europese integratieproject voort. Het is geen ‘linkse bureaucratie’, maar een gemeenschappelijk instituut voor het Europese kapitalisme. De ‘steunpakketten’ voor Zuid-Europese landen zijn gebruikt om Europese banken te redden. Wilders’ retoriek dat de Nederlander moet betalen voor de ‘luie Grieken en Spanjaarden’, is een leugen die de Nederlandse arbeider tegen de Spaanse en Griekse arbeiders opzet, in een tijd dat er een gezamenlijke strijd nodig is tegen de kapitalistische EU. Een kapitalistisch Nederland buiten de EU is een reactionaire utopie, die de kapitalisten zelf niet zullen willen.
De PVV heeft geen oplossing, maar heeft wel de woede in de maatschappij weten te kanaliseren richting de ‘links-liberale elite’, immigranten en de EU. Er is nood aan een socialistisch alternatief, waarbij er wordt uitgelegd dat de crisis uit de tegenstellingen uit het kapitalisme zelf ontstaan is, en dat de oplossing juist bestaat uit een gezamenlijke strijd van Nederlandse en migrantenarbeiders, met arbeiders uit de rest van Europa, tegen de kapitalistische EU en voor een Socialistische Verenigde Staten van Europa, op vrijwillige democratische basis.
De SP
De tweede partij in de peilingen is de SP, welke op 24 zetels staat in de peiling van TNS NIPO. Deze partij heeft zich ook tegen de bezuinigingen en lastenverzwaringen verzet, en maakt daarbij geen kunstmatig onderscheid tussen de twee. Het alternatief van de SP is een keynesiaans stimuleringsprogramma, om de economie weer te laten draaien en zo uit de neerwaartse spiraal te raken.
Hoewel de SP gelijk heeft dat het beleid van Rutte II de crisis in Nederland verergerd heeft, leidt het omgekeerde beleid niet automatisch tot groei. De extra uitgaven moeten immers ergens vandaan komen. Dat kan via belastingen, ofwel van de arbeiders- en middenklasse komen, ofwel van de kapitalisten komen. Aangezien de SP uiteraard voor het tweede pleit, betekent dat dat de kapitalisten minder zullen verdienen en daarom hun activiteiten zullen beperken. Deze sabotage zal de economie hard raken. Op een keynesiaanse manier uit de crisis raken zal dan ook niet werken, zoals het eerder ook nooit gewerkt heeft, maar hooguit de crisis heeft uitgesteld. De geprezen New Deal in de VS in de jaren ’30 loste de crisis niet op. Het was de Tweede Wereldoorlog die dat deed. De bijna vernietiging van de menselijke beschaving was het gevolg van het falen van de socialisten van de Tweede en Derde Internationale (respectievelijk de sociaaldemocraten en de stalinisten) om een socialistische uitweg te bieden uit de crisis van de jaren ’30.
Hoewel Vonk de SP volledig steunt in haar strijd voor verbeteringen en hervormingen, zijn we ook kritisch op het zogenaamde ‘realisme’ en het matigen (dat is, aanpassen aan de gevestigde orde) van de standpunten. Zoals bleek uit de hysterische rechtse commentaren tijdens de laatste verkiezingen, blijkt dat de gevestigde orde de SP niet vertrouwt. De gevestigde partijen zullen waarschijnlijk enkel met de SP in zee gaan als deze een juniorpartner in een coalitie is, waar zij vervolgens gebruikt zal worden om de vuile klusjes op te knappen voor de andere partijen. Zij dreigt dus een nieuwe PvdA te worden, de partij die nu dient als de linkerschoen waarmee de kapitalisten de arbeiders en middenklasse de grond in trappen.
In plaats van een keynesiaans stimuleringsprogramma, is het nodig dat de sleutelsectoren van de economie onder democratische arbeiderscontrole en –zelfbestuur komen. We hebben het hier over de grote banken, verzekeraars, en multinationale ondernemingen zoals Shell en Unilever. Met deze sectoren in handen, kan de economie democratisch gepland worden, in het belang van de gewone mensen. Enkel op basis van een dergelijk socialistisch programma kan Nederland daadwerkelijk uit de crisis komen. Het is de taak van de SP om dit uit te leggen en de enorme woede tegen Rutte II weg te kanaliseren van de PVV, richting een socialistische oplossing.
