Wat is de FPO?
De Freilheitliche Partei Osterreichs werd in 1955 in het leven geroepen als vervanger van het VdU (Verband der Unabhangingen), een samenraapsel van oude en nieuwe Nazi's, Duits-nationalisten en enkele liberalen.
De voormalige oprichter van de VdU, Herbert Kraus, die tot de liberale vleugel behoorde, gaf zijn mening op de stichtingsvergadering in april ‘56: "De resultaten van de FPO-partijdag dwingt me om de mij aangeboden plaats voor de parlementsverkiezingen af te wijzen en ontslag te nemen. Deze partijdag bevestigde de lang voorbereide machtsovername van een klein groepje rechts-extremisten en voormalige Nazi-leiders. De vertegenwoordigers van de VdU die in de FPO achterblijven zijn haast onbeduidend. Onder het voorwendsel van een krachtenbundeling op een zo breed mogelijke basis, is een partij ontstaan die zich op het verleden richt en rust op een zeer enge basis. De officiële verklaringen dat de FPO afstand neemt van het extremisme en zich als een partij van het centrum opstelt, kunnen niet verhelen dat dit slechts een camouflagetechniek is."
Dit oordeel mag misschien scherp lijken omdat er persoonlijke verbittering meespeelt, maar het beschrijft zeer correct wat er gebeurd is bij de omschakeling van VdU naar FPÖ. Ook Victor Reimann, de tweede liberale exponent van de VdU, ziet de omschakeling als een machtsovername van de rechtsnationalisten, aangevoerd door voormalige nationaal-socialisten, en waarbij de toch al zwakke liberale krachten werden uitgeschakeld. De FPO was vanaf haar ontstaan een zeer rechtse, duistnationale partij, met voormalige Nazi's in leidinggevende functies. Eén voorbeeld: Anton Reinthaller was niet alleen SS-Brigade-führer, maar maakte ook deel uit van de landelijke leiding van de NSDAP-Oostenrijk. Sinds maart 1938 was hij minister van economie in de regering van de "Ostmark". Ook zijn opvolger Friederich Peter (voorzitter van 1958 tot 1978) maakte deel uit van de beruchte eerste SS-infanteriebrigade. In 1956 vertelde hij nog over zijn Nazi-verleden in het SS-tijdschrift "Wiking Ruf": "Ik ben niet één van diegenen die onder druk werden gezet en gedwongen werden, ik verklaar ook vandaag dat ik vrijwillig ben gegaan ben. Het vaderland dienen was in die tijd geen schande " Tot op heden nemen de publicaties en stellingnamen van FPO-politici nauwelijks enige afstand van het nationaal-socialisme. Als ze spreken over de deelname van Oostenrijk aan de oorlogen van Hitler, vind je slechts verontschuldigingen in de trant van "verdediging van het vaderland" of "plichtvervulling".
Wie is wie in de FPO?
De FPO is in de eerste plaats een partij van ondernemers. Ze vertegenwoordigt de belangen van het kapitaal. Zo vind je bij hun functionarissen een aantal invloedrijke fabriekseigenaars, zoals Haider en Prinzhorn. Het is geen toeval dat de partij over belangrijke financiële middelen beschikt. Dit was ook al het geval voor ze de tweede grootste partij van Oostenrijk werd. Zij kon al lang even dure verkiezingscampagnes voeren als de grote partijen. Zij heeft die geldstroom te danken aan de vreugde waarmee sympathiserende rijke dames en heren de bankconto's spijzen. Geen enkel andere partij is zo afhankelijk van de steun van het kapitaal.
Giften van rijken zijn goed voor 30% van het partijbudget. Geen wonder dat de FPO met haar politieke stellingen tegemoet komt aan de vraag van het kapitaal. Het echte karakter van de FPO blijkt duidelijk uit de sociale samenstelling van haar ledenbestand. De FPO is in tegenstelling tot de SPO (sociaal-democraten) geen ledenpartij, maar een kiezerspartij. In 1999 telden ze een goede 50.000 leden, in de eerste plaats ondernemers, zaakvoerders, managers, vrije beroepen en hogere ambtenaren. Georganiseerde arbeiders vind je er nauwelijks. De belangrijkste vaststelling is dat de partij er eindelijk in gelukt is de omschakeling te maken van een onbeduidend zootje rechts-radicalen en oude Nazi's naar een partij van radicale kapitalisten.
De ideologie van de FPO vandaag
"Niet het bruine gebroed is het gevaar, maar het rode canaille" (Jörg Haider)
Dat de FPO kiezers aantrekt is een feit. Ze is erin gelukt massaal stemmen te winnen door eigenlijk alles aan iedereen te beloven. Onderzoek over stemgedrag toont aan dat een belangrijk deel van de FPO-kiezers geen ideologische binding heeft met de doelstellingen van de partij. De FPO probeert altijd de buitenstaander als vijandsbeeld te hanteren om angsten te kanaliseren. Dat zijn dikwijls buitenlanders of schijnbaar bevoorrechten. Polarisering presenteert zij als een eenvoudige politieke oplossing. Ze vertegenwoordigt zeker niet de sociaal zwakkeren, maar speelt in op de angst voor globalisering, een nieuwgevormd Europa, samenlevingsproblemen en misbruikt dit schaamteloos om de macht te verwerven. Ze bespeelt ook met volle overtuiging andere emoties zoals frustraties, afgunst of haat. Haar propaganda wilt de solidariteit verbreken en verschillende bevolkingsgroepen tegen elkaar opzetten. Zij is "geen partij voor langslapers, sjoemelaars en profiteurs".
Jorg Haider heeft van de FPO een autoritaire partij gemaakt, waar alleen de leiding het voor het zeggen heeft. Het idee van een organisch gegroeide volksgemeenschap, waarin de belangentegenstellingen geen rol meer mogen spelen, vonden we ook terug bij de Duits -Nationale groepen voor 1933 en in de Nazi-beweging. Het ideaal van een sociale volksgemeenschap vind je vandaag evengoed terug bij Neonazi’s, als in de woordkeuze van het FPO. De grote leider zélf geeft niet alleen in enkele uitspraken blijk van zijn neiging tot rechts-extrimisme, samen met een massa andere FPO-mandatarissen publiceerde hij regelmatig in "Aula", een blad dat bij de partij aanleunde. Enkele maanden voor de aanslag op zigeuners in Oberwart beschreef dit blad de Roma-bevolking als 'armoezaaiers en diefachtig uitschot'. Het voorbeeld van Oberwart toont aan hoe Haider met rechts-extremisme omgaat. Hij gebruikt het, maar probeert altijd zijn handen schoon te houden. In het parlement zal hij als een echte staatsman de moord op staatsburgers, zoals hij de Roma daar omschrijft, betreuren. Dan beklemtoont hij dat niet enkel buitenlanders het slachtoffer waren van een aanslagencampagne met brief- en autobommen. In eerste instantie omschrijft hij de daders als 'waarschijnlijk rechts-extremisten'. Algauw verlaat hij die piste, gezien er geen buitenlanders bij de slachtoffers waren. Dan stelt hij buitenlandse geheime diensten verantwoordelijk en uiteindelijk komt hij uit bij 'gewelddadige, links-alternatieve groepen', die provoceerden.
De FPO-chef spreekt ook graag over de 'rood-zwarte eenheidspartij' (de 13-jarige coalitie van sociaal-democraten en christen-democraten), die een politiek voert om de kleine man monddood te maken en voor wie belastingen belangrijker zijn dan structuurhervormingen. Maar de FPO verdedigt zelf de hogere inkomens, de vermogenden, erfgenamen en zeker niet de werknemers en sociaal zwakken. Als je haar standpunt ziet over de bezoldiging van overuren en de vergoedingen voor vuil en gevaarlijk werk, dan hebben die 'brave, kleine, vlijtige mensen', waar Haider het zo graag over heeft, weinig te verwachten van de belastingvoorstellen van de FPO.
De gevolgen van de Haider-politiek voor werknemers
Het idee om arbeidsplaatsen te creëren door het minimumloon te verlagen, komt neer op een inkomensherverdeling in het voordeel van de kapitalisten. Zo’n maatregel schept geen enkele bijkomende arbeidsplaats en zal de laagste lonen en vrouwenlonen nog doen dalen. Pensioensvermindering voor werknemers die dikwijls werkloos waren, zoals in de bouw of in het toerisme, zal het voor deze mensen nog een stuk zwaarder maken. Afschaffing van erfenis- en schenkingsrechten is alleen maar voordelig voor grootgrondbezitters en rijken. De politiek van Haider is consequent gericht tegen werknemers. Heel het FPO-programma berust op de gerichte vernietiging van de geloofwaardigheid van andere partijen en hun vertegenwoordigers. Een paar uitspraken van Haider:
"De FPO is niet de opvolger van het nationaal-socialisme, als ze dat was, dan hadden wij nu de absolute meerderheid."
"Ik stel met genoegen vast dat de Oostenrijkse bevolking zich niet laat beïnvloeden door de campagne van 'slovenen-organisaties', gesteund door links-extremisten en communisten."
In een aantal Weense openbare scholen zijn er volgens hem al 50 tot 60% buitenlandse leerlingen. Turkse ouders vroegen om het verwijderen van kruisbeelden uit klaslokalen. Wat zegt Haider daarop? "Daarvoor hebben wij geen oorlogen gevoerd tegen de Turken". Reactie: laaiend applaus in de zaal.
Is Haider een Nazi ?
De "degelijke tewerkstellingspolitiek in het Derde Rijk", concentratiekampen die veranderen in "strafkampen", SS-schoften die als "eerbare mensen" vermeld worden zijn slechts de bekendste bruine uitschuivers van Haider Jorg. (HJ). Daarbij komen de bekende racistische uitlatingen in de kiesstrijd en de roep voor "law en order". Regelmatig duiken banden op met fascisten en neonazi's. Het is echt niet moeilijk om de FPO als "fascistisch" of "fascistoïde" te bestempelen en Haider als een Nazi. Maar zo'n eenvoudige en gemakkelijke gevolgtrekking is niet altijd correct. De FPO als Nazi- en fascistenpartij omschrijven en dat ook geloven, en dan hopen dat je ze op die manier kunt ontmaskeren in de ogen van de kiezers, is een beetje naïef. Zo geeft men Haider pas écht de kans om het slachtoffer te spelen. Als men de kritiek op Haider en zijn partij daartoe beperkt, begeeft men zich op dun ijs.
Zijn machtshonger is zo groot dat hij er geen enkel probleem mee heeft zijn vroegere uitlatingen te relativeren en kritiek te uiten op "ongelukkige uitlatingen van partijvrienden". Dat is niet de enige reden om een beetje zorgvuldiger om te gaan met begrippen als "Nazi", of "Fascist". Als je elke reactionaire of racistische partij/organisatie fascistisch noemt, loop je het gevaar om lachwekkend te worden.
De antifascistische opvoeding is in Oostenrijk weliswaar een slechte grap, maar de gelijkschakeling van de fascistische massabeweging (zoals in de jaren '30 in Duitsland) en de FPO klopt niet en de mensen weten dat! Er is wel degelijk een verschil tussen een werknemer die ontgoocheld is in de sociaal-democratie en op de FPO stemt, en een werkloze jongere die in een fascistische bende meeloopt en jacht maakt op vreemdelingen en linksen. Dat betekent niet dat de FPO ongevaarlijk is. Juist omdat ze geen fascistische partij is, is ze zo gevaarlijk. Zij verbindt racistische demagogie met law and order en met een programma van radicale afbouw van de sociale zekerheid en omringt alles met een sociaalaandoende retoriek.
Zonder twijfel is de Haider-partij door haar hatelijke kiesstrijd mee verantwoordelijk voor een maatschappelijk klimaat waarin fascistische groepen kunnen gedijen. Onze belangrijkste tegenstander blijft Haider, de vertegenwoordiger van dat deel van het kapitaal dat zo snel mogelijk sociale rechten, recht op onderwijs en democratische rechten kwijt wil.
