Oaxaca is reeds vijf maanden lang het strijdtoneel van een gigantische partij armworstelen tussen het volk en de rechtse regionale regering. Begonnen als een jaarlijkse ronde van looneisen van de leerkrachten is de beweging uitgegroeid tot een regelrechte politieke opstand tegen de rechtse gouverneur Ulises Ruiz. Het hele politieke systeem van overheersing door middel van corruptie, kiesfraude en repressie wordt nu uitgedaagd.
De opstand in Oaxaca kan ook niet begrepen worden buiten de algemene context van de miljoenensterke beweging in heel het land tegen de kiesfraude die de linkse presidentskandidaat Andres Manuel Lopez Obrador van de macht houdt. Heel Mexico is nu in beroering. Oaxaca is hier enkel het speerpunt van.
Dubbele macht
De leerkrachtenvakbond is en blijft de ruggengraat van de beweging maar het protest heeft zich uitgebreid naar alle onderdrukte lagen van de samenleving. Hiervoor hebben ze het APPO opgericht of de Algemene Vergadering van de Volkeren van Oaxaca, waarin duizenden verkozen vertegenwoordigers zitten van de volksbeweging. Het APPO is uitgegroeid tot een echte politieke macht in de provincie Oaxaca. In werkelijkheid is het APPO de enige politieke macht die erkend wordt door de grote massa van de bevolking. Niets beweegt in Oaxaca zonder de instemming van het APPO. Daartegenover staan de gediscrediteerde staatsinstellingen van de gehate gouverneur Ulises Ruiz.
In Oaxaca hebben we een klassieke toestand van dubbele macht. De feitelijke macht is in de handen van het georganiseerde volk via het APPO. Maar de oude staatsinstellingen, alhoewel uitgehold, blijven nog overeind. Om deze patsituatie te doorbreken moet het APPO haar feitelijke macht organisatorische gestalte geven door de oude instellingen, bureaucratie, politiekrachten te ontbinden en te vervangen door nieuwe democratische en revolutionaire instellingen geflankeerd door arbeidersmilities. Wat deze laatste betreft kan het APPO rekenen op veel steun bij de basis van de plaatselijke politie. Ook heeft het APPO gewapende zelfverdedigingsgroepen opgericht tegen ‘snipers’ en andere paramilitaire groepen opgericht door de rechterzijde. Indien het APPO er niet werkelijk in slaagt alle macht in handen te nemen dan riskeert de rechterzijde weer aan vertrouwen te winnen en in het offensief te gaan. Het APPO kan enkel maar overleven indien in alle hoeken en uiteinden van Mexico gelijkaardige Asambleas Populares (Volksvergaderingen) het licht zien en er ook effectief een gooi naar de macht doen.
Manoeuvres, toegevingen en repressie
Een situatie van dubbele macht kan niet eeuwig duren. Lees hiervoor de lessen uit de Commune van Parijs. De rechterzijde dacht dat het moment was aangebroken om de opstand in de kiem te smoren. Vijf maanden strijd eist een zekere tol in de vorm van vermoeidheid, verminderde deelname, misschien zelfs ontgoocheling, zeker als er geen concrete resultaten behaald worden. De nationale regering is dan eind oktober op de proppen gekomen met financiële toegevingen aan de oorspronkelijke loon- en begrotingseisen van de leerkrachtenvakbond. Hiermee wou de regering verdeeldheid zaaien en steunen op de meest ‘gematigde’ of reformistische leiders van de beweging. Zodra die toegevingen bekend werden gemaakt na onderhandelingen in Mexico City riep een van de leiders van onderwijsvakbond op tot het afblazen van de staking. Dit zonder democratische raadpleging van de actievoerders of het hele APPO! Dit zorgde natuurlijk voor de nodige verwarring en verdeeldheid. Tegelijkertijd bevestigde de nationale regering haar steun aan de rechtse gouverneur Ulises Ruiz.
Om de massale interventie van de nationale oproerpolitie (Policia Federal Preventiva) te rechtvaardigen, stelde de regering dat er wanorde heerste in Oaxaca en dat kleine gewapende bendes er amok zaaien. Een oud en versleten argument dat alle repressieve regeringen te boven halen om hun bloedige praktijken te rechtvaardigen. Ook zouden de politiekrachten nodig zijn om de miljoenen kinderen de vrije toegang tot hun scholen te vrijwaren. Bij vorige pogingen om de oproerpolitie – het leger in werkelijkheid – in te zetten in Oaxaca stootten ze op hevig verzet en de oprichting van duizenden barricaden in heel de stad (de krant La Jornada telt 3000 barricaden verspreid over de hele stad). Maar dat waren toen slechts speldenprikken om de reactie te testen van het APPO, om haar sterktes en zwaktes op kaart te zetten.
Militaire bezetting van Oaxaca
In het weekeinde van 28 en 29 oktober vallen 6000 leden van de PFP de stad binnen. Ze stuiten op hevig verzet. Er vallen meer dan tien doden net zoals honderden gewonden Natuurlijk vallen deze doden aan de kant van het volk. Verschillende activisten van het APPO ‘verdwijnen’ eens ze in politiehanden vallen. Een Amerikaanse journalist van Indymedia wordt doodgeschoten door paramilitairen.
Na een korte periode, die fataal had kunnen zijn, van verwarring en verdeeldheid herpakt het APPO zich. Dat is het resultaat van druk van onderuit. Wanneer het leger op Allerheiligen met 1500 man en de hulp van een paar helikopters de universiteit waar zich het bolwerk en de radio van het APPO bevindt, te lijf wil gaan ontstaat er een regelrechte confrontatie. Na zeven uur lang heldhaftige en massale straatgevechten (zie de indrukwekkende videoreportage op Indymedia Mexico) waar zowel mannen als vrouwen aan deelnemen, moeten de politie-eenheden vermoeid, vernederd en gedemoraliseerd afdruipen. Een prachtige overwinning. Een voorbeeld van hoe het volk niet passief een ondrukking moet ondergaan. Een paar dagen later houdt het APPO wat ze in Mexico de ‘megamarcha’ noemen van een miljoen mensen in de straten van de stad. Verre van een bevende, bevreesde en geterroriseerde bevolking zien we op deze betoging (kijk naar de beelden op Indymedia) veel zelfvertrouwen van een volk, een arbeidersklasse, boeren en jongeren die zich zeer sterk voelen. Wat zijn zesduizend politieagenten tegenover een menigte van 1 miljoen? In het voorjaar hadden de kompels van de mijn Lázaro Cardenas Michoacán al bewezen dat je politierepressie kan weerstaan als er op een georganiseerde en gedisciplineerde manier wordt teruggevochten. Ondanks de massale weerstand blijft het leger nog steeds de stad bezetten. Zij moeten nu echter zo snel mogelijk de stad verlaten, eist de volksbeweging.
Oaxaca uitbreiden
De rest van het land blijft ook niet bij de pakken zitten. In alle steden werden acties gevoerd. Van naburige steden en provincies vertrekken karavanen van duizenden mensen naar Oaxaca om het APPO steun te brengen en de militaire omsingeling te breken. In andere steden gaan de volks- en arbeidersorganisaties over tot de vorming van plaatselijke versies van het APPO. Hierdoor wordt de slogan van Che die onze kameraden van Militante hebben aangepast – “Een, twee, drie, overal Oaxaca’s” – nu zeer concreet.
Ook roept de nationale onderwijsvakbond op tot een nationale algemene staking. De machtige vakbond van de elektriciens dreigt met een gelijkaardige staking. De beste hulp inderdaad aan de opstand van Oaxaca bestaat er in de strijd op een nationaal niveau tillen. Wat het best hieraan beantwoordt, is een algemene staking op 20 november, de dag dat AMLO zich laat inzweren als enige legitieme president van Mexico.
Met de rug tegen de muur probeert het rechtse regime in Mexico provocaties te organiseren om de massale volksbeweging in een slecht daglicht te stellen. Daags na de megabetoging in Oaxaca ontploften er bommen voor het hoofdkwartier van de Federale Electorale Rechtbank (het TRIFE dat de kiesfraude heeft bezegeld), voor de zetel van de PRI (een van rechtse partijen) en ook voor een aantal bankfilialen van de hoofdstad. Deze aanslagen dragen het etiket van de veiligheidsdiensten. Het is een wanhopige poging van het regime om de aandacht af te leiden en de protestbewegingen te criminaliseren.
In de laatste vijf maanden is de arbeidersklasse samen met de studenten en de boeren in opgang gekomen zoals ze niet meer gedaan hebben sinds de jaren ’20. De strijd van de mijnwerkers, de acties van de studenten, de 45 dagen durende bezetting van het Zocalo tegen de kiesfraude, de miljoenensterke betogingen ter ondersteuning van AMLO, de oprichting van de Nationale Democratische Conventie bewijzen dit. Maar het is slechts het begin van een lange opgaande cyclus waarin er talrijke gelegenheden zich zullen aanreiken om een einde te stellen aan kapitalistische en imperialistische overheersing.
Lees meer over het opstandige Mexico en de solidariteit ermee in ons archief.
