Begin februari hadden wij een gesprek met John Peterson, hoofdredacteur van Socialist Revolution, het Amerikaanse tijdschrift dat net zoals Vonk deel uitmaakt van de IMT (International Marxist Tendency). We hadden het voornamelijk over het afgelopen jaar met Trump als president en een oppositiebeweging, die sinds zijn inauguratie aanzienlijk groeide. Ondertussen zijn ook de scholieren in de VS betrokken bij de politieke strijd naar aanleiding van de zoveelste schietpartij, dit keer in de Stoneman Douglas High School in Parkland, Florida.
Donald Trump is nu een jaar president van de VS. Is hij zijn beloften nagekomen?
JP: De centrale slogan tijdens zijn campagne was “Make America great again”, hij beloofde betere gezondheidszorg, betere infrastructuur, een muur op de grens met Mexico en een handelsoorlog met China. Amerika zou weer op de eerste plaats komen. De realiteit is dat het bijna een jaar duurde voordat hij welke wet dan ook gestemd kreeg. Dit los van een hele waslijst aan wetten die hij doorvoerde aan de hand van ‘executive orders’ (letterlijk vertaald: uitvoerende bevelen), een soort van semi-dictatoriaal bestuur dat hij bekritiseerde wanneer zijn voorgangers het toepasten, maar uiteindelijk deed hij net hetzelfde. De eerste wet onder zijn bestuur was een belastingvermindering die er uiteindelijk zal toe leiden dat de armste Amerikanen nog wat armer en de rijken nog veel rijker worden. Hij beweert dat het tot een ‘trickle down effect’ zal leiden, nieuwe investeringen en meer jobs, maar we zien in realiteit dat deze belastingverminderingen in het algemeen leiden tot grotere winsten voor de bazen en in het beste geval een éénmalige bonus opleveren voor de werknemers. Hij heeft de jobs in de kool- en staalindustrie niet teruggebracht, hij is niet eens in staat geweest de muur op de grens met Mexico te bouwen (een idee waar we natuurlijk tegen zijn). Al de zaken die hij op een demagogische manier beloofde, blijken niets meer dan holle woorden. Na acht jaar economische crisis en acht jaar Obama, die niet in staat was fundamentele veranderingen door te voeren, waren sommigen bereid Trump een kans te geven.
Miljoenen mensen kwamen op straat tegen de inauguratie van Trump. Wat gebeurde er daarna? Gingen ze gewoon naar huis en legden ze zich neer bij de feiten of heeft het protest een andere vorm aangenomen?
JP: De dag zelf en de dagen erna werd er inderdaad massaal geprotesteerd. De Trump Tower in New York werd omsingeld door betogers en de vrouwenmars was waarschijnlijk de grootste demonstratie ooit gezien in de VS. Trump is zonder meer de minst populaire president in de Amerikaanse geschiedenis. Ook reeds voor zijn presidentschap zagen we zeer verschillende uitdrukkingen van een groeiende onvrede in de Amerikaanse maatschappij; van de beweging van 2011 in Wisconsin, Occupy Wallstreet, Black Lives Matter tot de massale interesse in de campagne van Bernie Sanders. Dat is wellicht de belangrijkste gebeurtenis van de presidentsverkiezingen in 2016. Dat iemand die zich openlijk socialist noemt meer dan 13 miljoen stemmen haalt in de VS. En dan is er natuurlijk nog de verkiezing van Trump zelf en het totale diskrediet van alle instellingen die de kapitalistische heerschappij vertegenwoordigen. Dus we leven in zeer interessante tijden in de VS. De openlijke klassenstrijd kent op dit moment eerder een terugval (wellicht door een heropleving van de economie in sommige sectoren n.v.d.r.) Maar gelijkaardige omstandigheden brengen gelijkaardige resultaten voort. Vroeg of laat zullen er zich enorme sociale explosies voordoen, groter dan de voorgaande. Ze zullen veroorzaakt worden door een economische crisis, een politiek schandaal of eender welke toevalligheid die de situatie doet exploderen.
Je had het net over Bernie Sanders. Hij verloor de strijd tegen Hillary Clinton voor de nominatie tot presidentskandidaat voor de Democratische partij en weigerde als onafhankelijke op te komen en zo rechtstreeks de strijd met haar en Trump aan te gaan. Wat doet hij nu?
JP: Hij verliet gedegouteerd de democratische partij, maar werkt nog altijd met, voor en in naam van de democratische partij om - naar eigen zeggen - Trump te bekampen in de senaat. Hij doet dus eigenlijk niet veel zinnigs. Hij is nog steeds de populairste politicus in de VS en hij heeft de goedkeuring van ongeveer 75 procent van de bevolking. Hij zou Donald Trump zeker verslaan indien er vandaag verkiezingen waren. Andere kandidaten van de democraten zouden dat wellicht ook doen, maar de democraten zijn extreem onpopulair momenteel. Nog meer dan de republikeinen. Veel mensen zien hen als nog meer losgekomen van de realiteit dan de republikeinen. Meer dan twee derde, zeker onder de jongeren, zijn voor de oprichting van een nieuwe partij. En aangezien de meerderheid van de populatie werkende mensen zijn, kan die partij enkel een soort arbeiderspartij worden. Het kan misschien in het begin nog niet zo duidelijk zijn, maar ik denk dat dat de weg is waarop de geschiedenis van de VS zich bevindt. De arbeidersklasse heeft haar eigen klasse-onafhankelijke partij nodig en wij zouden natuurlijk argumenteren dat die partij een socialistisch programma nodig heeft en zich moet wapenen met marxistische theorie als ze de grenzen van het kapitalisme wil doorbreken. Want er is geen oplossing binnen de limieten van het systeem.
Socialistische ideeën zijn nu heel populair geworden. Is er een organisatie die deze ideeën vandaag kan verspreiden?
JP: Het is een heel interessante situatie. In het verleden moesten we mensen de basis van het socialisme uitleggen. Nu noemen veel mensen zich socialist. Natuurlijk, als wetenschappelijk socialisten, als marxisten, hebben we een zeer duidelijke definitie van wat wel en niet socialistisch is. Maar we bevinden ons nu duidelijk in een andere positie dan in het verleden. We moeten een paar stappen voorsprong houden. Niet te ver vooruit, omdat we ons niet willen isoleren van de bredere veranderingen en het veranderende bewustzijn, maar we moeten steeds duidelijker kunnen uitleggen wat socialisme is. Het is geen reformisme; het gaat niet om een overheid die uitdeelt, het gaat niet over een paar veranderingen hier en daar. Het is uiteindelijk de overname van de productiemiddelen, de economie, het beheer van de politiek en het hele maatschappelijke gebeuren door de meerderheid van de arbeidersklasse, in het belang van de meerderheid van de arbeidersklasse en de hele samenleving.
In de afwezigheid van een uitweg uit de situatie, geen arbeiderspartij, geen massale socialistische of communistische partij, zijn de democraten op geen enkele manier een arbeiderspartij. Mensen werden echt afgeschrikt door wat er gebeurde met Bernie Sanders. De Democratische Socialisten van Amerika, die sinds het begin van de jaren negentientachtig bestaan, bevonden zich in de nasleep daarvan in een zeer goede positie. Het lidmaatschap van deze partij explodeerde, duizenden sloten zich aan tijdens de verkiezingsnacht. Voor de verkiezingen telde de partij ongeveer 6.000 leden. Tijdens de verkiezingsnacht werden 3.000 mensen lid. Nu telt de DSA ongeveer 32.000 leden. Ze hielden grote vergaderingen, zeker naar de normen van links in Amerika. Nadat Trump was verkozen brachten ze honderden mensen samen in Californië, New York en overal in kleinere steden. Nieuwe DSA-groepen duiken nu overal op. Ze hebben de afgelopen maanden meer dan honderd universiteitsafdelingen opgericht, van de YDS, de jonge democratische socialisten. Het is een zeer opwindende evolutie. Wij van de IMT zijn erg enthousiast over deze ontwikkelingen en we denken dat de DSA een belangrijke rol zou kunnen spelen in het opbouwen van een massale socialistische partij geworteld in de arbeidersklasse, indien gebroken wordt met de democraten. Die beslissing is tot nu toe nog niet genomen. De DSA besloot afgelopen zomer met de Socialistische Internationale te breken, wat een enorme stap in de goede richting is, maar ze blijven nog steeds dubbelzinnig over het wel of niet blijven werken met de democraten. Dat is echt het belangrijkste vraagstuk waarmee de DSA nu geconfronteerd wordt. Binnen de partij bouwt de druk zich op rond deze kwestie. Ik denk dat de congresverkiezingen en andere verkiezingen in 2018 veel druk op de DSA zullen zetten om te beslissen welke richting het uitgaat. Gaan ze gewoon een drukkingsgroep blijven in de marge van de democratische partij, of gaan ze een moedige stap nemen en de arbeidersklasse helpen de democratische partij te verlaten? In de arbeidersbeweging is er, ondanks een laag aantal stakingen en een stagnerende syndicalisatiegraad heel wat gerommel rond de kwestie van de democraten - zelfs tussen enkele redelijk belangrijke leiders. Deze verschillende krachten zouden zich kunnen combineren: de massale kracht van de arbeidersklasse met de inspirerende energie van al deze nieuwe DSA-leden. Er kunnen grootse dingen gebeuren in de volgende periode en als marxisten werken we mee aan deze evolutie. We brengen onze ideeën in de DSA naar voren om de kwestie van de democraten, van revolutie versus reformisme te op te helderen. Tevens trachten we de echte geschiedenis van het bolsjewisme, van de Russische revolutie, van Lenin, Trotski, enzovoort, te verduidelijken. We krijgen zeer goede reacties en het is echt een opwindende tijd om socialist te zijn in de VS.
Hoe zit het met de relatie tussen Jacobin magazine en de DSA?
JP: Het tijdschrift Jacobin vulde het vacuüm in de nasleep van de Occupy-beweging als een soort links reformistisch tijdschrift, dat zeer interessante commentaar levert op historische onderwerpen en actualiteit, kunst en cultuur, dat soort dingen. Zeer mooi gemaakt ook. Maar uiteindelijk zijn ze er zich zeer van bewust dat ze een reformistisch tijdschrift zijn; ze zijn trots om Kautskianen te zijn. Ze hebben geprobeerd om sommige ideeën van de nieuwe linkerzijde opnieuw leven in te blazen; bijvoorbeeld de ideeën van André Gorz. Ze proberen een magische, mysterieuze derde weg te vinden tussen reformisme en bolsjewisme die simpelweg niet bestaat in een samenleving die is verdeeld in vijandige klassen.
Ze zijn dus niet het officiële tijdschrift van de DSA, maar veel van hun redacteuren en medewerkers zijn leiders van de DSA en hun magazine is erg populair bij DSA-leden. ze verspreiden veel van hun tijdschriften naar nieuwe DSA-afdelingen, etc. Ik denk dat het een goed moment is voor marxisten om ideeën uit te wisselen met bredere lagen van de Amerikaanse arbeidersklasse en jongeren, en zij die naar Jacobin kijken voor ideeën en antwoorden; Persoonlijk denk ik niet dat ze in dat tijdschrift bruikbare ideeën en antwoorden zullen vinden, hoe mooi het tijdschrift ook oogt. Maar ik denk dat mensen op basis van ervaring en op basis van het testen van verschillende ideeën in de praktijk zelf tot die conclusie zullen komen. Geleidelijk aan zullen we zien dat tijdschriften zoals Socialist Revolution (steeds meer) terrein winnen in de harten en geesten van de Amerikaanse arbeiders en jongeren.
