“Verzet voor vrijheid” valt er in drie talen te lezen op de campus van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Nog geen 100 meter verderop geven studenten sinds maandag 13 mei gehoor aan deze slogan middels het bezetten van een stuk cafetaria-gebouw en het aanliggende grasveld. Het is een protestactie om het rectoraat van de VUB aan te zetten haar banden met Israëlische instituten evenals Israël-gelieerde bedrijven te verbreken.
Volg hier de Instagram-pagina van de bezetting.
Al maandenlang maakte een groepje studenten zich hard voor het aankaarten van de schrijnende gevolgen van decennialange onderdrukking van de Palestijnse bevolking en de VUB’s ondersteunende rol daarin, maar gesprekken en kleinschalige protestacties hadden niet het beoogde effect. In navolging van Amerikaanse en Europese voorbeelden werd besloten over te gaan op een encampment, als noodkreet aan de universiteit met een duidelijk verzoek om de medeplichtigheid aan de genocide in Palestina te stoppen. Onder nauwlettend oog van een externe beveiliger die dagelijks bij het kamp post staat, voeren studenten al weken lang vreedzaam actie. Het ingenomen gebouw werd omgedoopt tot ‘Jabalia Hall’, een verwijzing naar het grootste vluchtelingenkamp van Gaza. De plek groeide uit tot een organisatorisch hoofdkantoor van activisme, maar ook een plek voor educatie, politieke discussie en community.
Bron afbeelding: encampment_vub @ Instagram
Aan de basis van het kampement staan 5 heldere eisen, die vanaf het begin naar het rectoraat zijn gecommuniceerd:
- Een volledige academische boycot van Israël in deelname aan internationale onderzoeksgroepen;
- een einde aan de contracten met HP, waarvan medewerking aan ‘Israëlische’ oorlogsvoering bewezen is;
- een duidelijk statement van de Vlaamse interuniversitaire raad (VLIR) waarvan VUB-rector Jan Danckaert voorzitter is;
- het (financieel) ondersteunen van Palestijnse academici en studenten;
- het erkennen van de geplante olijfboom ter herdenking van de ruim 35.000 martelaren (een eerder geplante boom werd afgelopen winter door de universiteit weggehaald).
Eerdere pogingen en conversaties haalden niks uit; het kampement is daarom een noodkreet aan de universiteit met een duidelijk verzoek de medeplichtigheid aan de genocide in Palestina te stoppen.
Organisatie
Wat begon als een groep studenten met tenten en eisen, groeide uit tot een georganiseerd netwerk van taakverdelingen en verantwoordelijkheden. Binnen de eerste week werden er groepjes opgericht die zich bezighouden met koken en inzamellijsten onder de noemer ‘food for resistance’; stewards, die 24 uur per dag de ingang bewaken en functioneren als eerste aanspreekpunt voor voorbijgaande studenten; mobilisatie, om andere studenten op de campus te engageren; en social media. Belangrijke punten worden elke avonds besproken in een ‘general assembly’, waar zo nodig democratisch wordt gestemd over strategieën, communicatie, evenementen, organisatie en meer. De ‘encampers’ zijn een diverse groep studenten van allerlei richtingen, leeftijden en landen; de algemene taal is dan ook Engels, maar er wordt ook Nederlands, Arabisch, Frans, en andere talen gesproken. Het kampement wordt gesteund door een klein groepje staff, welke voornamelijk uit PhD’ers bestaat, en die gedurende de afgelopen weken evenementen en vergaderingen organiseerden in Jabalia hall om zich verder te organiseren. Voornamelijk tijdens de eerste weken wandelden professoren binnen voor een conversatie of om eten te doneren; de steun uit het bredere academische milieu is dus zeker aanwezig.
Vorming
Mohammed Khatib van Samidoun op de VUB (Bron: Encampment_VUB)
De universiteit is een plek voor kritisch denken en academische ontwikkeling; beide vormen belangrijke elementen in het dagelijks functioneren van het kamp op de VUB. Vanaf het begin werd een tafel ingericht als bibliotheek met vele boeken over Palestina, genocide, socialisme en belangrijke auteurs van Hannah Arendt tot Lenin. Er ontstaan gesprekken tussen actievoerders en studenten onderweg naar hun lessen en examen, en tussen actievoerders onderling. Belangrijker zijn echter de vele en diverse gastsprekers die hun expertise delen: een derdejaars student presenteerde haar onderzoek over de positie van queerness in Palestina, rechten-deskundigen gaven een lezing over de rechten tijdens protesten en politiegeweld, en documentairemakers toonden en bespraken hun meest recente werk in Palestina. Een hoogtepunt vormde het bezoek van Omar Barghouti, mede-oprichter van Boycott Sanction Divest (BDS), welke ons inspireerden en hielp om argumenten te formuleren om onze eisen beter mee te kunnen onderbouwen. De avonden zijn gevuld met informele discussies en educatieve documentaires en uiteraard persoonlijk studiewerk: ondanks de focus op activisme, proberen de meesten ook de blok door te komen.
Community
Opmerkelijk en prijzenswaardig is de veerkracht van de studentenintifada. Na tegenslagen, zoals een frustrerend gesprek met de rector die argumenten niet lijkt te begrijpen, of politiegeweld bij een van de vele protesten tijdens het encampment, wordt er voor elkaar gezorgd en is er ruimte voor de frustratie, maar het heeft op geen enkel moment de beweging tot stilstand gebracht. In het kampement zelf worden verhitte politieke discussies, maar ook persoonlijke levensverhalen uitgewisseld tussen medestudenten die tot enkele weken terug nog volslagen vreemden van elkaar waren. De community gaat echter verder dan de grenzen van de campus; er is nauw contact met de andere Belgische encampments voor informatie-uitwisseling en samenwerking in nationale betogingen, zoals het studentenblok op de Europese demonstratie van 28 Mei. Er zijn ook gezamenlijke statements die spreken voor de Belgische studenten. Op 21 juni treffen haastig opgezette voetbalteams van de VUB (‘FC Jabalia’) en de ULB (‘FC Walid Daqqa’) mekaar voor een vriendschappelijke match in solidariteit met Palestina; de beelden worden opgepikt door Al Jazeera en staan de volgende dag online. De community-spirit is sterk aanwezig en wordt gereflecteerd in het taalgebruik: aan andere encampers en sympathisanten wordt gerefereerd als ‘comrades’.
Resultaten
Het encampment is meer dan een groepje studenten in keffiyehs met een megafoon; het heeft zich ontwikkeld tot een georganiseerde plek van verbinding, educatie en activisme. Hoewel de vijf eisen (nog) niet zijn ingewilligd, zit er wel degelijk schot in de zaak en heeft het kampement de genocide in Gaza goed in de schijnwerper gezet. Hoewel deze vorm van verzet en protest voor het bredere doel van de Palestijnse vrijheid wellicht meer symbolisch is, heeft het kampement in ieder geval getoond een plek te zijn waar kritisch nadenken en zich uitspreken tegen onrecht, wordt aangemoedigd. Met de zomer in het vooruitzicht is het hopen op spoedig uitsluitsel van de ethische commissie die zich over de academische samenwerking heeft gebogen. Eerder dan dat zijn de studenten van Jabalia niet van plan te vertrekken: het verzet voor vrijheid zal aanhouden zolang nodig.
