Vrijdag 13 november was Parijs het toneel van een massaslachting waarin tenminste 129 mensen de dood vonden. Voornamelijk jonge mensen die zichzelf vermaakten in cafés en een rockconcert, werden in koelen bloede doodgeschoten. De moordenaars schoten magazijn na magazijn leeg op de weerloze mensen die hulpeloos op de grond lagen.Deze gruweldaden vormen een nieuwe en duistere ontwikkeling in de gestage toename van aanvallen die worden toegeschreven aan of geclaimd zijn door de zogenoemde Islamitische Staat. Terwijl ISIS verantwoordelijkheid voor de aanvallen claimde, gaf ze aan dat deze een reactie waren op de luchtaanvallen op haar strijders in Syrië. In hun wreedheid, omvang en willekeur doen de aanvallen denken aan situaties in Beiroet of Bagdad, niet in Parijs of Londen. Met deze aanvallen is het Midden-Oosten eindelijk naar Europa gekomen.
Dit zijn niet geïsoleerde, spontane acties van eenlingen. In juni claimde ISIS de verantwoordelijkheid voor een terroristische aanval op een hotel in de Tunesische badplaats Sousse, waarbij 38 toeristen gedood werden. In oktober gaf Turkije IS de schuld van een zelfmoordaanslag in Ankara, die aan 102 mensen het leven kostte, al is de hoofdverdachte in die zaak de Turkse staat zelf. Later die maand claimde de afdeling Sinaï van ISIS dat men een Russisch vliegtuig had neergehaald, waarbij alle 224 inzittenden gedood werden. Op 12 november claimde IS verantwoordelijkheid voor een bomaanval op een bolwerk van de Hezbollah in Zuid-Beiroet waar 44 mensen de dood vonden. En nu Parijs, met tenminste 129 doden en meer dan 300 zwaargewonden.
Hoewel deze aanvallen niet per definitie moeilijk uit te voeren zijn, is er nog steeds een planning, voorbereiding, training, wapentuig, explosieven, verkenning en rekrutering van zogenaamde ‘martelaars’ voor nodig. Dit is niets nieuws. Het was de standaard handelswijze van Al-Qaeda aan het begin van deze eeuw. Het doel is om de maximale publiciteit en het maximale aantal slachtoffers te veroorzaken met een minimum aan inzet, net zoals bij de bomaanslagen in Madrid, dat aan meer mensen het leven kostte dan de recente aanval in Parijs.
Westerse contraterrorisme experts hadden de conclusie getrokken dat hoewel zulke grote aanvallen nog steeds mogelijk waren, dat de voornaamste dreiging afkomstig was van eenlingen, zoals de moordenaars van de Britse militair Lee Rigby in Woolwich in 2013. Gezien de gebeurtenissen in Parijs en elders, moeten zij die conclusie aanpassen.
Het beeld dat nu ontstaan is, is dat van een zelfverzekerde, almachtige vijand met bijna oneindige troepen die ongezien op de loer liggen in de donkere hoeken van de samenleving, klaar om toe te slaan. Dit beeld wordt versterkt door de uitspraak van de Franse President dat dit een ‘oorlogsverklaring’ betekent. De jihadisten maken een hoop herrie (zij zijn zeer bedreven geraakt in maken van propaganda op sociale media). Maar feitelijk is de golf van terroristische aanvallen geen teken van kracht, maar juist van zwakte. ISIS boekt geen vooruitgang, maar trekt zich terug onder een regen van tegenslagen. De terroristische aanvallen zijn geen oorlogsverklaring, maar een wanhoopsdaad.
Het vluchtelingenprobleem
De aanvallen zullen verstrekkende politieke gevolgen hebben. Zoals verwacht hebben de wereldleiders hun afschuw laten blijken. Barack Obama laat weten dat Amerika schouder aan schouder staat met Frankrijk. Het Vaticaan omschrijft de aanval als gestoord, terroristisch geweld. Dit kan best wel eens gestoord zijn, maar om Shakespeare te parafraseren: er schuilt een methode achter deze gekte.
De aanvallen op Parijs hebben een paniek veroorzaakt dat op zoek is naar een zondebok voor de gruweldaden. De aanwezige vluchtelingen vormen deze zondebok. Sinds het uitbreken van de bloedige burgeroorlog in Syrië vier jaar geleden, zijn meer dan 250.000 mensen gedood en miljoenen zijn op de vlucht geslagen. In de huidige situatie van angst en paranoia, is het makkelijk om een beschuldigende vinger te wijzen naar de duizenden uitgeputte, hongerige en sjofele mensen die de verdrinkingsdood en andere gevaren hebben getrotseerd om een nog erger lot in hun eigen land te ontvluchten.
Er wordt gezegd dat een in Griekenland geregistreerd Syrisch paspoort gevonden is bij een van de daders. De Griekse autoriteiten zeggen dat tenminste een van de aanvallers aan wal is gekomen op het eiland Lesbos met een groep van 69 vluchtelingen. De man werd geregistreerd in Griekenland en liet zijn vingerafdrukken afnemen. Het Servische Ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat de eigenaar van het Syrische paspoort op 7 oktober in Servië arriveerde en asiel kreeg.
De vluchtelingencrisis stelde het vermogen van Europa voor wat het kan opvangen op de proef. Dit zal alleen nog maar toenemen. Dit kan al worden waargenomen in Polen. Een Poolse minister trekt het Duitse openhartige beleid in twijfel toen hij zei dat we ‘verkeerd, naïef en idealistisch’ bezig zijn geweest. De nieuwe Minister van Europese Zaken Konrad Szymanski zei alleen nog maar vluchtelingen te accepteren als ze bepaalde veiligheidsgaranties hebben. Maar hoe die garanties afgegeven kunnen worden, is nog onduidelijk.
De President van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, waarschuwde op zondag nog tegen het geven van basale reacties op de vluchtelingencrisis. Maar het hoofd van de BfV, de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst, Hans-Georg Maassen, waarschuwde dat Islamitische strijders zich voornamelijk richten op vluchtelingen in opvangcentra. “We zijn al bekend met meer dan 100 van deze gevallen.”
Het is uiteraard niet uit te sluiten dat ISIS gebruik maakt van de golf van vluchtelingen om terroristen te rekruteren. De 1.600 kilometer lange Turks-Syrische grens vormt een klein obstakel voor duizenden potentiële jihadisten die zich vanuit Europa aan willen sluiten bij IS. Het is een nog kleinere barrière voor terroristen die in tegengestelde richting reizen.
Maar deze uitleg is zowel oppervlakkig als foutief. Ten eerste wordt de grens aan Syrische zijde beveiligd door de YPG, een Koerdische militie die vecht tegen IS. Dus het aantal plekken waar de jihadisten de grens kunnen oversteken nemen snel af. Irak is geen realistische doorreislocatie, de grens met Jordanië is gesloten en in Libanon is er een groot risico opgepakt te worden door de veiligheidstroepen.
Hierdoor heeft ISIS haar rekruteringsstrategie moeten aanpassen. In plaats van mensen aan te moedigen de risicovolle reis naar Syrië te ondernemen, adviseren ze hun volgers om in hun eigen landen te blijven en daar aanvallen uit te voeren. Op korte termijn neemt hierdoor de kans op nieuwe aanvallen in Europa toe.
Welke prijs voor Schengen?
Door de golf vluchtelingen uit Syrië, Afghanistan en andere oorlogsgebieden is de roep om strengere grenscontroles alleen maar toegenomen. Na de aanvallen in Parijs wordt deze roep alleen maar luider. Als de jihadisten grote aanvallen voorbereiden in Europa neemt het belang van grenscontroles toe.
Het Verdrag van Schengen garandeert vrij verkeer van mensen. Dit is een van de hoekstenen van de Europese Unie. Maar haar kernprincipe, het ‘juweel in de Europese kroon’ staat op de tocht. Nog voor de grimmige gebeurtenissen van vrijdag 13 november zei de Poolse President van de Europese Raad: “Laat er geen twijfel over bestaan, de toekomst van Schengen staat op het spel en de tijd dringt. We moeten de controle over onze externe grenzen weer terugkrijgen.”
Er wordt gesproken over een Belgische link met de gebeurtenissen in Parijs. Verschillende mensen zijn in Brussel aangehouden. Le Monde schrijft over een politieactie in de Brusselse buitenwijk Molenbeek. De kracht zegt dat het gaat om een tweede team dat de Franse hoofdstad op vrijdagavond per auto is ontvlucht. Volgens de getuigen had een van de auto’s die door de terroristen werd gebruikt een Belgisch kenteken. Frankrijk heeft tijdelijke grenscontroles ingevoerd. Maar deze maatregel is misschien minder tijdelijk dan verwacht.
Een aantal andere landen, waaronder Duitsland, heeft het Verdrag van Schengen opgeschort. En hoe langer landen grenscontroles aanhouden, hoe meer het principe van een open Europa zal worden ondermijnd. Er zal dan niets overblijven van de trotse uitspraken over een alsmaar toenemende Europese integratie.
De aanvallen in Parijs zullen het bestaande crisisgevoel alleen maar versterken, het gevoel dat de grenzen niet veilig zijn in een tijd waarin oorlogen uitbreken aan de randen van Europa. Nadat ze eerder haar bereidheid heeft getoond om vluchtelingen op te vangen, heeft Angela Merkel Turkije nu gevraagd de vluchtelingen terug te nemen en de noodzakelijke stappen te ondernemen om de golf asielzoekers te verminderen.
Het vriendelijke masker van humanitaire bezorgdheid heeft plaatsgemaakt voor het lelijke gelaat van imperialistische hypocrisie dat achter al deze nepverklaringen schuil gaat. Omdat Turkije een sleutelpositie inneemt, is men bereid om de autoritaire trekjes van President Erdogan, zijn wrede onderdrukking van de Koerden en zijn alliantie met ISIS te vergeten.
De oorlog tegen terrorisme
President François Hollande van Frankrijk heeft gezegd dat de aanvallen van vrijdag 13 november een oorlogsdaad waren, in het buitenland gepland en uitgevoerd, met een betrokkenheid van buiten die op dit moment wordt onderzocht.” Hij voegde toe dat Frankrijk genadeloos zal zijn in haar reactie. Franse gevechtsvliegtuigen hebben vervolgens een aantal doelwitten in en rondom Raqqa gebombardeerd, de hoofdstad van het zogenoemde Kalifaat. Maar deze luchtaanvallen hebben vooral een propagandawaarde, in plaats van een militaire betekenis. Na meer dan een jaar van schijnbaar intensieve bombardementen om ISIS te vernietigen, moet de door de VS geleide coalitie toegeven gefaald te hebben.
De Britse premier Cameron zou maar al te graag samen met Hollande Syrië bombarderen, maar hij durft het parlement niet om toestemming te vragen voordat hij zeker is van genoeg steun. “ISIS erkent de grens tussen Irak en Syrië niet en dat moeten wij ook niet doen. Maar ik moet mijn verhaal opbouwen, voorleggen aan het parlement en meer mensen overtuigen,” zei hij. Dit zal geen eenvoudige taak zijn. Het Britse publiek is net als de Amerikanen klaar met militaire avonturen die alleen maar nieuwe rampen tot gevolg hebben.
Geconfronteerd met de vluchtelingencrisis en de dreiging van terroristische aanvallen in Europa, benadrukken de westerse leiders het belang van een politieke oplossing voor de Syrische crisis. Om dit te bereiken, zijn ze gedwongen hun trots in te slikken en hulp te zoeken van de man die zij hebben afgeschilderd als onbeschaafde barbaar, Vladimir Poetin.
De Russische militaire interventie speelt hier ongetwijfeld een grote rol in. Van de ene op de andere dag is alles anders. Het dwong de Amerikaanse leiders om positie te kiezen en actie te ondernemen tegen ISIS. Dit heeft de militaire situatie veranderd, de ongemakkelijke patstelling vernietigd en ISIS tot de verdediging gedwongen. Het grootste deel van de afgelopen twee jaar heeft de focus van ISIS gelegen op het veroveren en behouden van territorium in het Midden-Oosten. Voor haar leiders in Raqqa en Mosul is dit nog steeds de prioriteit. Dus wat is de reden voor het organiseren van gewelddadige jihadistische aanvallen in Europa en elders?
ISIS heeft het zwaar te verduren onder de dagelijkse luchtaanvallen en verliest de ene leider na de andere. Ze willen steeds meer aanvallen op ‘zachte doelwitten’ verder weg om te laten zien dat er nog steeds rekening met ze gehouden moet worden. In werkelijkheid waren de aanvallen op Parijs geen teken van kracht, maar een wanhoopsdaad. ISIS heeft de afgelopen weken tegenslag op tegenslag moeten verwerken. Dankzij de Russische steun hebben de troepen van Assad belangrijke vooruitgang geboekt, ten koste van zware verliezen.
Dit heeft de Amerikanen tot actie bewogen. Door Amerikanen gesteunde groepen hebben belangrijke overwinningen behaald in het noorden en noordoosten van Syrië. Washington heeft ook bekend gemaakt dat Amerikaanse grondtroepen betrokken zijn bij de gevechten. Het is belangrijk dat deze aankondiging niet door Obama zelf werd gedaan, omdat hij daar in theorie geen toestemming voor heeft.
De leiders van Europa en de VS hebben nu besprekingen geopend met Poetin tijdens de G20-top in Turkije. Dit na 18 maanden waarin ze de Russische leider van elke denkbare misdaad hebben beschuldigd. Maar de ervaren diplomaten, geoefend in de nobele kunst van het cynisme, zullen de man uit het Kremlin een warm welkom geven. De Britse premier heeft aangegeven dat met Rusland praten over de toekomst van Syrië ‘moeilijk’ is en dat er enkele ‘fundamentele verschillen’ bestaan, maar voegde hieraan toe dat Poetin de dreiging van IS in de regio erkende. Dus dat is dan prima.
Obama en Kerry willen nu een deal sluiten met de Russen en de Iraniërs. Obama was op televisie te zien tijdens intensieve privé gesprekken met de Russische leider. Hier zullen de Turken en de Saoedi’s niet blij mee zijn, aangezien ze allebei een vuil spelletje spelen in Syrië en erop uit zijn hun eigen stuk van de taart te krijgen tijdens de onderhandelingen.
De Westerse leiders zullen veel onsmakelijke zaken moeten slikken als zij de hulp van de Russische president willen om ze door henzelf gegraven gat te halen. Bovenaan de Russische agenda staat het aanblijven van Bashar al-Assad. En als de Turken en de Saoedi’s dat niet zien zitten, dan hebben ze pech. Het is Rusland dat bepaalt.
Reactionaire gevolgen
Voor nu bevindt Frankrijk zich in een collectieve shock. En zoals gebruikelijk is de dagelijkse politiek hierdoor opgeschort. Er is een nationaal gevoel van verdriet en woede. Maar het duurt niet lang meer of er worden verkiezingen gehouden waarbij het extreemrechtse Front National van Le Pen wordt verwacht winst te boeken. Slechts uren na de aanvallen in Parijs riep ze op tot ‘vernietiging’ van Islamitische radicalen. Ze vertelde journalisten op zaterdag 14 november dat het land moet optreden tegen islamitisch fundamentalisme, moskeeën moet sluiten en gevaarlijke ‘buitenlanders’ en ‘illegale migranten’ het land uit moet zetten.
Deze giftige retoriek kan een rijke voedingsbodem vinden in de angst die door de aanvallen is ontstaan. Zoals altijd helpt terrorisme de reactie. De terroristen willen dit juist. Ze willen de Franse samenleving in de handen van de reactie duwen om een niet eindigde spiraal van actie en reactie te veroorzaken, zodat ze vele nieuwe mensen kunnen rekruteren die bereid zijn zichzelf op te blazen.
Terrorisme leidt altijd tot een versterking van reactionaire stromingen in de samenleving en ook een versterking van de staat. Het bloedbad in Parijs zal leiden tot een onmiddellijke uitbreiding van de macht van de staat – en niet alleen in Frankrijk. De politie in Groot-Brittannië deed er niet lang over om meer geld voor zichzelf te eisen. De voormalige politiecommissaris Sir Ian Blair zei dat hij heel bezorgd was over de bezuinigingen op de politie, en voegde eraan toe dat het budget van de politie beschermd moet worden, om de contraterroristische inlichtingen die verkregen worden vanuit de gemeenschappen, te kunnen behouden.
David Cameron kondigde kort na de aanslagen een substantiële toename in geld voor inlichtingendiensten aan, wiens personeelsbestand zal toenemen met bijna 2.000 mensen. In een periode waarin noodzakelijke openbare diensten worden wegbezuinigd, betekent dit een toename van 15% in het aantal, dat werkzaam zijn voor de inlichtingendiensten.
Het drama in Parijs vindt plaats in een periode van verhoogde klassenstrijd in Frankrijk. Pas geleden werden de bazen van Air France aangevallen door de arbeiders, die het overhemd van een hen gescheurd zouden hebben toen die probeerde weg te komen. De BBC kopte treffend: Het gevecht tussen Frankrijk en de vakbonden doet denken aan de Revolutie.
Er is een video van een tv-programma op Canal+ waarin Xavier Mathieu, een voormalige CGT-vakbondsman bij Continental, uitlegt waarom de arbeidersklasse boos aan het worden is en stelt dat hij eens een pacifist was, maar nu gelooft in geweld als het enige wat de werkgevers begrijpen.
Deze verschrikkelijke gebeurtenissen kunnen de aandacht van de Franse arbeiders voor de klassenstrijd tijdelijk laten verschuiven en dit proces onderbreken. Maar dit kan niet lang duren. In werkelijkheid zijn de armoedige omstandigheden waarin miljoenen werkloze jongeren moeten leven in de buitenwijken van Parijs en andere grote steden het beste rekruteringsmiddel voor de jihadistische gekken. Een ander succesvol middel is de buitenlandse politiek van landen zoals Frankrijk en Groot-Brittannië, die deelnemen aan imperialistische avonturen die hun weerslag vinden in terroristische acties in eigen land.
Nog voor de Tweede Wereldoorlog voorspelde Leon Trotski dat de Oorlog zal eindigen in een overwinning van het Amerikaanse imperialisme, maar hij voegde hieraan toe dat de VS dynamiet zou aanleggen in haar fundament. Deze voorspelling werd op tragische wijze bevestigd door de vernietiging van de Twin Towers op 11 september 2001. Nu heeft de tragedie toegeslagen in Frankrijk. Eenzelfde tragedie kan op elk moment herhaald worden op de straten van de hoofdsteden van Europa. Er zit dynamiet in het fundament van onze samenleving. Alleen een grondige transformatie kan dit verwijderen.
