Wie beweert dat de klassenstrijd voorbij is, vergist zich.
Hij wordt elke dag gevoerd… door het kapitaal.
Koen Raes (1954 – 2011)
Op 26 mei 2023 deed het Antwerpse Hof van Beroep uitspraak in de zaak Sanda Dia. De straffen waren - ondanks de zware feiten - zo onbeduidend dat de publieke opinie geschokt reageerde. De media schreeuwden “klassenjustitie”. Voor de contra’s (onder aanvoering van de advocaten van de beklaagden) had het feit dat de daders van goeden huize waren, niet meegespeeld. Het vonnis was “evenwichtig” en hoe durfde men te denken dat de magistratuur partijdig zou zijn? Ja, hoe durft men dat te denken?
De rechterlijke macht: (on)afhankelijk?
Voor 1991 was de benoeming van magistraten een louter politieke aangelegenheid. Men werd lid van een gevestigde partij en dan zocht men steun voor zijn kandidatuur. Het hielp vooral als men familie was van, of goede maatjes met, een of andere partijbons. Als dat niet het geval was dan restte alleen nog om gedurende enkele jaren hand- en spandiensten te verlenen aan de partij in de hoop dat men ooit in de gratie zou vallen van de apparatsjiks. Los van het feit dat goede kandidaten zo vaak aan het lijntje werden gehouden, werden magistraten alleen gerekruteerd uit centrumpartijen, wat tot uiting kwam in een behoudsgezinde rechtspraak. Vanaf de eeuwwisseling worden er vergelijkende examens ingericht. Is de magistratuur dan nu diverser samengesteld? Reactionairen van het type dat veertig jaar geleden de rechtbanken bevolkten, zijn alleszins uitgestorven. Maar natuurlijk blijft de maatschappelijke achtergrond een rol spelen. In de rechtsfaculteiten overtreffen de kinderen met papa’s en mama’s die een vrij beroep uitoefenen, zelfstandig ondernemer of hoger kaderlid zijn in grote mate die met ouders die bandwerk verrichten. En die eerste groep is sowieso gevoelig(er) voor de belangen van het Kapitaal. De moraal van de conservatieve elite sijpelt dus nog steeds door in de vonnissen en arresten.
De advocatuur: niet neutraal En dan is er nog de advocatuur. Kantoren die de belangen behartigen van multinationals zijn zeer efficiënt georganiseerd. Zij nemen de beste studenten in dienst die vaak een bijkomende opleiding hebben genoten aan buitenlandse topuniversiteiten of management schools waar ze zorgvuldig gebrainwasht werden: de belangen van de werkgever zijn heilig. Deze soldaten van het Kapitaal zijn te duchten tegenstanders. Voorts wordt een strategie ontwikkeld waarin propaganda een belangrijke rol speelt. Redacties van juridische tijdschriften worden geïnfiltreerd. Tendentieuze artikels worden geschreven op maat van de ondernemers. Als men lang genoeg leugens vertelt, blijft er immers altijd wel iets hangen. Het stakingsrecht bijvoorbeeld wordt in dergelijke publicaties altijd vrij minimalistisch ingevuld. Staken mag, maar…
Daarnaast worden ook pionnen binnen de rechterlijke macht geplaatst. Iemand die twintig jaar in een groot advocatenkantoor meedraait, is opgebruikt. Een overstap naar de magistratuur is dan verleidelijk: weg stress, weg ratrace. Voor dergelijke anciens bestaat er een speciale procedure. Het volstaat om een examen van beroepsbekwaamheid af te leggen dat vooral peilt naar technische kennis. Piece of cake voor deze masters of the universe. Het gedachtengoed van de zij-instromer die altijd de belangen van het patronaat heeft verdedigd, wordt echter niet gedeletet; hij wordt niet gedeprogrammeerd. Dergelijke overlopers zullen vaak - al of niet onbewust - het old boys netwerk ter wille zijn. Een eenzijdig verzoekschrift gericht tegen een stakingspost zal zonder al te veel kritische reflectie worden ingewilligd. Werd immers het eigendomsrecht van de eigenaar en/of het recht op arbeid van de werkwilligen niet geschonden?
De wet is logen
De illusie die wordt gewekt dat het (arbeids)recht de inferieure positie van de arbeiders compenseert, is larie en apekool. Een voorbeeld om het af te leren; Indien men arbeiders in onmenselijke omstandigheden laat werken, heeft dit een ernstige impact op hun gezondheid. Aan het einde van 19e eeuw stierven - vooral zwangere - arbeidsters bij bosjes door ontbering. Hierdoor kreeg België een negatieve demografie: er stierven meer mensen dan er werden geboren. Nachtarbeid door vrouwen in de industrie werd verboden en deze “humane” wetgeving werd zwaar in de verf gezet. Over de hidden agenda werd zedig gezwegen. Dit moest vooral kindersterfte voorkomen; het kapitalisme heeft nu eenmaal kanonnenvlees nodig voor zijn werkhuizen.
Het verbod werd - onder druk van de Europese Commissie - in 1997 afgeschaft omdat het discriminatoir is. Dit had echter niets met gelijkheid te maken, maar alles met het drukken van de loonkost. Als vrouwen ’s nachts mochten werken, waren er plots veel meer arbeidskrachten beschikbaar en zou het uurloon dalen of minder snel stijgen. De vraag van de vakbonden om ook nachtarbeid door mannen af te schaffen - zo kan de gelijkheid V/M immers ook worden gerealiseerd - werd nooit ernstig genomen. Gelijkheid = mannen en vrouwen op dezelfde manier uitbuiten. En zo zijn er talloze voorbeelden.
Het moge duidelijk zijn dat de wet is geschreven door en vooral voor het Kapitaal. Kritische magistraten en linkse advocaten zijn machteloos. De wet moet immers worden toegepast. Werkgevers en werknemers strijden niet met dezelfde wapens. Klassenjustitie is dan ook inherent aan onze rechtsorde. En daaraan kan men niet verhelpen met wat gerommel in de marge: een reparatiewet links, een koninklijk besluit rechts. Wil men hieraan een einde maken dan moet het Systeem op de schop.