De PS doet een voorstel dat ongetwijfeld stof zal doen opwaaien: de oprichting van bedrijven met gedeelde beslissingsrecht tussen werknemers en aandeelhouders. Alle belangrijke beslissingen in het bedrijf moeten het groen licht krijgen van beide groepen verenigd in een raad. De PS ziet dit als een alternatief op de 'neoliberale' visie op de economie.
Het geheel werpt de volgende vragen op:
1) zal deze nieuwe vennootschapsvorm bestaan NAAST de bestaande vennootschappen of wordt er IN DE BESTAANDE privé en openbare bedrijven verplicht een raad van werknemers opgericht die beschikt over een effectief VETORECHT op de 'belangrijke beslissingen'? Zoals we het nu lezen zal deze nieuwe vennootschapsvorm de oude vormen van de Naamloze.Vennnootschap bijvoorbeeld NIET vervangen.
2) Wat moeten we verstaan onder 'belangrijke beslissingen' waarover de verschillende raden hun groen licht moeten geven? Ontslagen, aanwervingen, arbeidsduurvermindering, lonen? Wat gebeurd er als er geen eenstemmigheid is over 'belangrijke beslissingen'? Wie hakt de knoop door? De overheid, de regering? Welke overheid en regering heeft de laatste 20 of 30 jaar consequent de belangen van de werknemers verdedigd?
3) Niets wordt gezegd over het eigendom van deze bedrijven. Dit is uiteindelijk de hamvraag. Wie eigenaar is van het bedrijf blijft in de praktijk de doorslaggevende stem hebben. Misschien niet in het voorstel van de PS, maar wel in de werkelijkheid, door bijvoorbeeld zijn investeringen in te trekken. Op een moment dat het kapitalisme in crisis is, met een slinkende economie, verhoogde dodelijke concurrentie tussen bedrijven is dit de meest waarschijnlijke uitkomst.
4) Indien het gaat om nieuwe, ttz nog op te richten, vennootschappen die deze vorm aannemen blijft de vraag: welke kapitaalhouder, welke investeerder, welke bank gaat zijn geld riskeren in een dergelijk bedrijf waar de werknemers over een effectief vetorecht beschikken over de beslissingen?
5) mijn antwoord op vraag 4: geen enkele of zeer weinig. Op deze manier ontsnappen aan de 'neoliberale visie' op de economie is een hersenschim.
6) de enige progressieve betekenis die het voorstel van de PS zou kunnen hebben is als het opgelegd wordt bij wet aan de bestaande bedrijven en dus een effectief vetorecht, ttz arbeiderscontrole, geeft aan de werknemers. De raad van werknemers moet dan wel verkozen zijn door het personeel en voorgesteld worden door de erkende vakbonden. De afgevaardigden naar deze raad moeten ook permanent afzetbaar zijn.
7) snel zal echter duidelijk worden dat zonder het effectieve BEZIT van het bedrijf en de financiën ervan gekoppeld aan de nationalisatie van de banken het vetorecht zal leiden tot een verlammende impasse in het bedrijf die kan leiden tot de sluiting ervan.
8) het enige alternatief op de 'kapitalistische visie op de economie' is de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder arbeiderscontrole en de planning van de economie voor de sociale en ecologische behoeften.
