Op dinsdag 9 mei organiseerden de Jong Socialisten samen met Comac en Jong Groen een debat op de VUB. De centrale vraag luidde: «Wat is het linkse antwoord op (extreem)rechts populisme?» De recente presidentsverkiezingen in Frankrijk vormden de achtergrond van het debat en werden stelselmatig als referentiepunt aangehaald.
Het was een goed initiatief, dat voortkomt uit de vaststelling dat links in Vlaanderen verdeeld is en maar al te vaak in het defensief is. Zoals de sp.a-sprekster Hannelore Goeman terecht aangaf gedijdt rechts door een klimaat van verdeling, terwijl links daar net door verzwakt. De toon van het debat toonde zowel aan dat – in navolging van het gelijknamige strijdlied - de weg nog lang is, vol éénzaamheid, maar niet alleen wordt gevoerd…
De vragen van de moderator zorgden ervoor dat de sprekers vooral ingingen op de meer ideologische kwesties. Er werd uitvoerig gediscussieerd over hun wereldbeeld en hoe ze maatschappijverandering tot stand zien komen – veel meer dan op de politieke vragen en taken van het moment, die pas tijdens de vragenronde aan bod kwamen.
De Groenen wisten de ‘grootste vis’ op de affiche te krijgen: Parlementslid Wouter de Vriendt. Hij viel niet enkel op door zijn grootste politieke CV, maar tevens door zijn tegenstrijdige standpunten. Bij elke vermelding van Mélenchon, reageerde hij uiterst geërgerd. Dat is toch verbazend: nooit stelde een verkiesbare presidentskandidaat de ecologisch kwestie zo centraal. In zijn kritiek kwam De Vriendt niet verder dan Mélenchon te bekritiseren omdat die niet opgeroepen heeft om op Macron te stemmen.
Dat is een serieus foute inschatting van de stemming in Frankrijk, in het bijzonder onder de jeugd. Gelukkig maakte Mélenchon niet diezelfde politieke fout, en schond hij zelfs alle ongeschreven regels van de kapitalistische politiek door zijn basis te consulteren over de vraag welke positie in de tweede ronde aan te nemen. Daarvan sprak de meerderheid zich uit om blanco (36%), of gewoon niet te gaan stemmen (29%)! Moest Mélenchon opgeroepen hebben om op Macron te stemmen, zou hij dezelfde fout hebben gemaakt als Sanders die Clinton steunde tegen Trump. De politiek van het ‘mindste kwaad’ is een illusie omdat het ‘mindere kwaad’ de voedingsbodem – de klassensamenleving en al haar ellende – verdedigt die het grotere kwaad met zich mee brengt. Door zich politiek niet aan Macron te binden, kan Mélenchon’s France Insoumise (Opstandig Frankrijk) zich verder opbouwen. Enkel de uitbouw van een linkse en strijdvaardige massabeweging is in staat om het Front National te verslaan.
Deze dynamiek ontgaat De Vriendt omdat hij in heel zijn wezen het politieke centrum wil beschermen. De polarisatie die er onder de druk van de crisis plaatsvindt maakt echter brandhout van het status quo, van het rustige politieke bedrijf waar De Vriendt en andere parlementaristische politici naar verlangen.
Dat geldt ook voor Hannelore Goeman, die voor de sp.a sprak. Alle goede intenties ten spijt, lijdt ze aan dezelfde politieke desoriëntatie van haar partij. Ze werpen zich op als de institutionele verdedigers van de sociale zekerheid, maar weigeren in te zien dat anno 2017 de sociale verwezenlijkingen uit het verleden enkel kunnen worden verdedigd en uitgebreid door middel van intense klassenstrijd.
Op dat laatste punt hamerde de duidelijk meest linkse stem, Dirk De Block (PVDA) : «Voor ons is de basistegenstelling in de samenleving arbeid-kapitaal.» Daaruit komen onvermijdelijk tegenstellingen en strijd voort. Kies dus je kamp! Telkens wanneer De Block teruggreep naar de fundamentele, strijdvaardige ideeën van de partij, blonk hij uit in duidelijkheid en overtuigingskracht.
Naar een links front in de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 ?
Door het ergerlijke formaat van de discussie, met een moderator die het debat in de plaats van (en ten koste van) het publiek animeerde, was er weinig plaats voor vragen uit het publiek. Interventies waren zelf uit de boze. Dat geeft het slechte signaal dat het publiek geen recht op een eigen mening heeft. Wat een onderschatting van het engagement van meer dan één linkse student!
Onze vraag had betrekking tot de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Daarvoor zijn er alvast enkele lessen te trekken uit de Franse presidentsverkiezingen. Ten eerste: enkel de uitbouw van een radicaal en dynamisch links alternatief is in staat om een antwoord te bieden tegen extreem-rechts. Uit het niets miste Mélenchon’s op een haar na de tweede ronde. Indien links verenigd zou zijn geweest, dan had Mélenchon zo goed als zeker de tweede ronde gehaald.
Het succes van France Insoumise komt voor uit de dynamische campagne, gebaseerd op massa-meetings. Het had niets weg van een routine-campagne van een verkiezingsapparaat, maar creëerde een momentum door de linkse krachten te mobiliseren en de sociale beweging van het voorbije jaar op het politieke toneel verder te zetten. Op die basis groeide Mélenchon’s kandidatuur in geen tijd tot een vijfde van de stemmen.
Zonder programma is een beweging veroordeeld tot onduidelijkheid en desoriëntatie. Een erg belangrijke factor was dus het programma van France Insoumise. Door alle bestaande kapitalistische instellingen en ideeën aan te vallen en te trachten een links alternatief daarop te formuleren, sloot dat aan bij het bewustzijn van brede lagen van de arbeidersklasse en de jeugd.
Op basis van die lessen, is het mogelijk om volgend jaar in het bijzonder in Antwerpen in een links front op te komen en Bart De Wever uit het stadhuis te gooien. Dat zou een niet te onderschatten overwinning zijn en de weg openen om vervolgens een linkse regering aan de macht te brengen. Zijn de linkse partijen daartoe bereid ?
Het panel bleef in haar antwoord op de vlakte. Er lijken nog heel wat obstakels in de weg te staan tot een dergelijk front. Het kan goed zijn dat de druk vanuit de basis de doorslaggevende factor zal blijken. Ook de marxistische tendens zal voor zo’n links front ijveren en een radicaal programma naar voor schuiven dat de noodzaak duidelijk maakt om te breken met het kapitalisme.
