Eind juli reageerde sp.a voorzitter John Crombez in het VTM nieuws op de peiling waarin zijn partij flirtte met de grens van 10 procent. “Zoiets komt hard binnen. Dat komt zeer hard binnen, punt”. De historisch lage score is voor de partijvoorzitter echter geen reden om het geweer van schouder te veranderen, in tegendeel. ‘Het is geen reden om achteruit te krabbelen. Als het juist is moet je doorgaan’, aldus Crombez.
Maar is dat wel zo, is de partij zo goed bezig? De kiezers lijken daar alvast niet van overtuigd. Sinds N-VA in Vlaanderen de grootste formatie werd en aan zet kwam om samen met CD&V en Open-VLD het beleid te bepalen, wordt elke begrotingsronde meer en meer gesneden in de budgetten voor sociale doeleinden. Zeker federaal ligt de klemtoon op “besparen”. De sociale zekerheid, het stokpaardje van de socialisten wordt steeds meer uitgehold.
Toch blijkt de sp.a alle moeite van de wereld te hebben zich in de oppositie te profileren als de partij van de kleine man. Het ontbreekt haar aan geloofwaardigheid en dat omkeren blijkt maar niet te lukken. Na maanden geruzie, die buiten het mandaat zelf nergens over leek te gaan, haalde John Crombez het in de voorzittersverkiezingen vlotjes van Bruno Tobback. Bruno had er al een termijn opzitten waarin hij er niet in geslaagd was de partij terug op de rails te krijgen. Zelfs vader Louis vond het nodig in de pers te zeggen: “Bruno heeft vele talenten, maar partijvoorzitter zijn, is daar geen van”. Van je familie moet je het hebben.
De verwachtingen waren hoog gespannen. Crombez zou de partij weer het elan geven van weleer. Nogal wat militanten dachten dat de partij weer links zou worden. Er werden standpunten naar buiten gebracht tegen fiscale fraude en het verschepen van miljarden naar belastingparadijzen. Crombez ging in de clinch met De Wever en verweet de N-VA gepensioneerden en zieken te viseren. Hij ging praten met zijn afdelingen en leek op nogal wat sympathie te kunnen rekenen. Maar rechts bleef aan zet, de socialisten consequent profiteurs noemen en hen de schuld geven van alles wat vierkant draait of problematisch is in de samenleving.
Ook al is het meestal klein bier vergeleken met wat pakweg de liberalen of de N-VA uitsteken, van socialisten wordt nu eenmaal geen corruptie aanvaard. Socialisten worden geacht te strijden tegen graaien en het systeem waaruit die cultuur voortkomt. De echte partijen van het kapitaal hebben trouwens veel meer middelen om zich te verstoppen en de waarheid te verdoezelen. Het grote probleem is echter dat de sp.a leiding veel te ver meegaat in de redeneringen van haar rechtse tegenstanders. Een probleem dat de socialisten al meer dan 100 jaar met zich meeslepen.
Een schone lei
Sp.a zal volgens Crombez blijven aandringen op meer ethiek in de Wetstraat en een vernieuwing van het politieke systeem. ‘Het grootste probleem is dat de andere partijen aan het wegkijken zijn’, stelt de sp.a-voorzitter. Hij wil dat de partijvoorzitters gaan samenzitten om het hele politieke systeem onder de loep te nemen. ‘Waarom zitten de partijvoorzitters daar niet over samen?
Het is opvallend dat terwijl er over vernieuwen en ‘het anders doen’ gepraat wordt, steeds weer in de richting van de rechtse partijen gekeken wordt voor een oplossing. Partijen die er geen graten in zien altijd opnieuw de allerrijksten in de samenleving te ontzien als het aankomt op besparen e.d. Lang voor de huidige regering zonder de sp.a, waren dikwijls ‘socialisten’ zoals Vandenbroucke, Van den Bossche, Stevaert, Vandelanotte en Gennez de auteurs van plannen die er uiteindelijk op uitdraaiden dat de welvaartsstaat langzaam maar zeker werd afgebouwd. Allemaal met het argument dat het zonder hen nog erger zou zijn. In 2001, onder het voorzitterschap van Patrick Janssens wou men af van de socialistische stempel, vandaar de naamsverandering naar sp.a, wat oorspronkelijk stond voor “sociaal progressief alternatief”. Eerder waren de Jongsocialisten omgedoopt in het nietszeggende Animo en werden zo goed als overal de volkshuizen aan de privé overgelaten. De leiding ging volledig mee in de neo-liberale logica, vormde een kartel met het links-liberale Spirit en beweerde zelfs dat de arbeidersklasse niet meer bestond.
John Crombez werkt al een tijdje aan de schoonmaak van zijn partij. Maar als de socialisten op hun congres als antwoord op de cumul, Publifin, Samusocial en de algemene graaicultuur in de politiek beslissen dat een mandataris maar 3 functies mag combineren en 5.500 € netto per maand verdienen, lijken ze toch op een andere planeet te leven. Net dat soort communicatie doet mensen afhaken. Het mag dan al een pak minder zijn dan de andere partijen, voor de meeste socialisten is 5.500 € een veelvoud van wat ze maandelijks op hun zichtrekening zien verschijnen.
Net zoals in vele andere landen neemt de kloof tussen arm en rijk zienderogen toe, maar de sp.a-leiding leeft blijkbaar nog steeds in de ontkenning. Crombez zegt: 'In veel Europese landen is de ongelijkheid gestegen na de bankencrisis, bij ons niet. Dat is óók de schuld van de socialisten’
Als je die analyse “juist” noemt hoeft het natuurlijk niet te verbazen dat er uiteindelijk een andere partij opstaat die het vacuüm ter linkerzijde opvult en zich ondubbelzinnig opstelt aan de kant van het sociale verzet en het wel aandurft openlijk op te roepen tot solidariteit en het steunen van vakbondsmobilisaties.
Is de sociaaldemocratie op sterven na dood?
In België en de landen waar de sociaaldemocraten een gelijkaardige degeneratie hebben ondergaan, hebben we de laatste jaren nieuwe linkse formaties aan de oppervlakte zien komen. Ook dit is echter geen rechtlijnig proces en nieuwe formaties kunnen zich ook weer snel conformeren aan het systeem zoals we zagen met Syriza in Griekenland. In Groot Brittannië is Labour er met het voorzitterschap van Corbyn er dan weer in geslaagd om terug een populaire linkse partij te worden. Ook in de Spaanse PSOE zien we een gelijkaardige evolutie. Veel zal ervan afhangen of die partijen er ook werkelijk in slagen iets substantieels uit de brand te slepen voor hun achterban. Een partij is echter een middel en geen doel. Doorheen de klassenstrijd zullen de massa’s zelf bepalen welke partij de gids naar het socialisme zal zijn.
