Met de verkiezingen die er aankomen, volgend jaar de gemeenteraadsverkiezingen, het jaar nadien de nationale, gewestelijke en Europese, worden er volop plannen gesmeed om de huidige rechtse meerderheden te breken.
In Antwerpen hebben sp.a en Groen aangekondigd dat ze de gemeenteraadsverkiezingen op éen lijst tegemoet zullen gaan. De gemeenschappelijke lijst zal de naam “Samen” dragen. Dit zou een gebeurtenis kunnen zijn die het stedelijk belang overstijgt, want in Vlaanderen heeft Antwerpen de reputatie van trendsetter. Vele politieke verschuivingen hebben zich het eerst voorgedaan in de Scheldestad, zowel goede als slechte. Wordt met “Samen” de heropstanding van links ingezet?
Eenheid in de strijd is een belangrijke motivatie, maar het zou een zware illusie zijn om te denken dat een gemeenschappelijke lijst voldoende is om een positieve dynamiek te creëren. Al veel te lang hebben progressieve kiezers moeten toezien hoe de partijen waarop ze vertrouwden vooral kapitalistische recepten toepasten “om de crisis te bestrijden”. Dat heeft geleid tot rampzalige verkiezingsuitslagen voor de sociaaldemocratische partijen over heel Europa: België, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Oostenrijk, … Deze gefrustreerde kiezers zullen zich onvermijdelijk de vraag stellen: samen oké, maar met wie en vooral om wat te doen?
Op de algemene ledenvergadering waar de lijst werd goedgekeurd, werd het gemeenschappelijk programma goedgekeurd. Er stonden positieve dingen in over mobiliteit, sociale huisvesting, onderwijs, politie, … Maar vreemd genoeg valt daar nauwelijks iets over te lezen in de pers, zelfs niet op de websites van beide partijen. De sp.a-site houdt het bij platitudes zoals “’t Stad is een springplank voor iedereen”, “In ‘t stad gaat het vooruit”, “’t Stad is gezond”. Bij Groen staat er zelfs helemaal niets op de website! Dat is de kar voor het paard spannen! Een duidelijk programma is absoluut essentieel om de kiezers te overtuigen, en er is nog meer nodig. Zeker in het geval van de sp.a is het essentieel dat er ook afstand wordt genomen van de fouten uit het verleden, het carrièrisme, de privatiseringen, de knievallen voor het grote geld en de bouwpromotoren. Zonder een duidelijke breuk met het verleden is er geen geloofwaardigheid. Dat zien we duidelijk in de recente evolutie van de enige traditionele arbeiderspartij in Europa die net wél vooruit gaat: Labour van Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië.
Een programma opstellen is éen zaak, maar actie voeren om de programmapunten te realiseren is even belangrijk. Enerzijds moet de strop van de stadsschuld op de lokale financiën worden losgemaakt. Zo niet dan wordt elke groot sociaal project onbetaalbaar. Tijd dus voor een nieuwe campagne om de afschaffing van de stadsschuld op de agenda te plaatsen. De linkse politieke partijen moeten opnieuw de straat op. De vele burgerbewegingen bewijzen dat het niet nodig is om een meerderheid te hebben in de gemeenteraad om het beleid te beïnvloeden of helemaal om te gooien. In Antwerpen zelf zien we daar de beste voorbeelden van: de campagnes van Ademloos en Ringland, die de plannen van de stad en de Vlaamse regering voor de voltooiing van de ring rond Antwerpen ten goede konden beïnvloeden. Dat is de voornaamste les die men kan leren uit de burgerbewegingen, niet het plaatsen van onafhankelijken op verkiezingslijsten. We hopen oprecht dat het Antwerpse project (en de eventuele analoge coalities op andere plaatsen) van het jaar dat ons nog rest tot de verkiezingsdatum, gebruik zal maken om zich te herpakken en de rechtse meerderheid te breken.
Er is echter een partij die al wat we hierboven voorstellen al jaren in de praktijk brengt: de PVDA. Zij heeft de andere linkse partijen veel goeds te leren: haar aanwezigheid in de klassenstrijd, zoals bij stakingen, haar slimme campagnes zoals de succesvolle strijd tegen de Turteltaks, het feit dat hun mandatarissen aan een gewoon arbeidersloon werken… Maar daar heeft de leiding van sp.a en Groen geen oren naar. Ze weigeren de PVDA op te nemen in hun project, ondanks de vragen die veel basismilitanten daarover stellen. Dat is een gemiste kans. Wij vinden dat onder de gegeven omstandigheden een stem voor de PVDA de beste keus is in Antwerpen en wellicht ook elders in Vlaanderen. Natuurlijk zal de PVDA nog geen meerderheden halen (hoewel, in Wallonië is het verhaal al anders), maar een goede verkiezingsuitslag kan hen onmisbaar maken bij de coalitievorming. Wouter Van Besien, de lijsttrekker van “Samen”, heeft al gezegd dat “er geen cordon sanitaire zal opgetrokken worden tegen de PVDA”. In gewone mensentaal betekent dit dat een coalitie met de PVDA niet uitgesloten wordt. Maar de leiding van sp.a en Groen heeft duidelijk een voorkeur voor een coalitie met CD&V en eventueel Open VLD. Dat is een gevaarlijke piste, die er zou kunnen op uitdraaien dat de militanten en de kiezers het verschil met vroeger niet zien. Zo zou rechts zelfs zijn meerderheid kunnen behouden. De kiezer kan de kaarten anders schudden. De keus is eenvoudig: terug een coalitie met burgerlijke partijen en dus oude wijn in nieuwe zakken of een coalitie die echte kansen biedt op een fundamentele verandering.
