Laten we beginnen met het intrappen van een open deur: de hoge werkloosheid in de geïndustrialiseerde landen is een gevolg van de voortdurende stijging van de productiviteit van de arbeid en van de wil van het patronaat (die tot op heden wet blijft) om deze productiviteitsstijging volledig om te zetten in stijgende bedrijfswinsten. De 'vermaatschappelijking' van de stijging van onze productiviteit en de oplossing van het werkloosheidsprobleem is onmogelijk zonder arbeidsduurvermindering (ADV) met loonbehoud en verplichte bijkomende aanwervingen. Weinig ideeën worden door het patronaat echter zo verketterd. Het belangrijkste argument dat tot op heden in stelling werd gebracht was de verzwakking van 'onze' concurrentiepositie: indien andere landen niet over de brug komen, kunnen wij het ook niet...
Valse argumenten
De invoering van de 35-urenweek in Frankrijk en Italië en de halve overwinning van de arbeidersbeweging in Denemarken hebben dit argument onderuit gehaald. De tegenstanders van ADV voelen de hete adem van de 35-urenweek opnieuw in hun nek en zoeken koortsachtig naar nieuwe argumenten contra. Zonder in te gaan op de volledige ADV-discussie willen we hier vooral aandacht schenken aan de nieuwste mode inzake anti-ADV-argumenten. ADV, zo heet het nu, zou onmogelijk zijn door het gebrek aan geschoolde arbeidskrachten dat zich nu reeds op de arbeidsmarkt manifesteert. Zo'n 15.000 vacatures zouden er momenteel openstaan bij de VDAB, en ook de uitzendkantoren klagen steen en been over een gebrek aan 'geschikte' kandidaten. Een eerste kanttekening die we hierbij moeten maken is dat deze 15.000 vacatures (en pakweg 10.000 in Brussel en Wallonië) zich situeren tegenover nog altijd bijna 500.000 UVW's (uitkeringsgerechtigde volledige werklozen), dus het aantal oude, geschorste of deeltijds werkende werklozen niet meegerekend. De werkloosheid is dus ondanks de economische groei van het laatste jaar verre van opgelost, zelfs al zou men alle openstaande vacatures onmiddellijk kunnen invullen.
Discriminatie
Toch is dit tekort voor een stukje reëel (in elke goede leugen schuilt een kern van waarheid). De snelle evolutie van de technologie zorgt voor een concreet gebrek aan informatici, A2's electromechanica, industriële elektriciens met kennis van PLC enzovoort. Voor het grootste deel is het echter toe te schrijven aan de doorgaans onrealistische, mensonvriendelijke en soms zelfs ronduit racistische en vrouwonvriendelijke houding van de arbeidsmarkt. De mens moet zich maar aanpassen aan de vereisten van de economie. Er zijn massa's werklozen, zo redeneren de werkgevers en een vacature plaatsen bij de VDAB kost niets, dus als ik een vacature plaats voor een commerciële medewerker met minstens een A1 diploma op zak, vlot tweetalig, bewezen commerciële ervaring, eigen wagen en bereid te werken aan 55.000 frank bruto per maand dan komt er vroeg of laat misschien toch iemand op af en is mijn bedrijf een superproductieve werknemer rijker. Vaak heeft de werkgever in zijn/haar achterhoofd ook nog beslist dat de kandidaat in kwestie een mannelijke blanke Belg van niet ouder dan 30 jaar mag zijn, maar dat mag hij/zij gezien de nieuwe wetgeving ter zake niet in de vacature plaatsen. Kandidaten die aan deze eisen niet beantwoorden wimpelt hij/zij echter af zonder verdere verantwoording te hoeven afleggen. Het aantal kandidaten dat op basis van niet relevante criteria wordt afgewezen (geslacht, huidskleur maar bvb. ook de Kempense patroon die alléén maar Kempense werknemers wil) bezorgt de arbeidsbemiddelaars vaak grijze haren en men vraagt zich dan af of het bedrijf eigenlijk wel écht iemand nodig heeft. Vooral op het vlak van het afwijzen van vaak technisch erg bekwame migranten loopt het zodanig de spuigaten uit, dat de KUL-professor Albert Martens reeds heeft voorgesteld de bedrijven een wettelijk quota migrantenwerknemers op te leggen.
Waanzinnige eisen
Naast de flagrante 'witte raven' vacatures zijn er natuurlijk ook de talloze vacatures waarbij de patroon op zoek gaat naar 'overgeschoolden' met de bedoeling deze zo flexibel mogelijk te kunnen inzetten. Zo is het de mode geworden in veel bedrijven om héél het productieapparaat te bemannen met technische A2's zodat de arbeiders de machine niet alleen kunnen bedienen maar ook onderhouden en eventueel zelfs kleine reparaties kunnen uitvoeren.
Dan is er natuurlijk de uitgebreide categorie van vacatures 'werken aan een hongerloon'. Heel wat jobs brengen een uitkeringsgerechtigde werkloze financieel niet vooruit en dwingen haar/hem bijna om uit idealisme te gaan werken. Sommigen menen hieruit te moeten afleiden dat de werkloosheidsuitkeringen dan maar omlaag moeten en honderdduizenden mensen in de armoede moeten worden gestort. De realiteit is echter dat de lonen in syndicaal minder sterke sectoren tegenwoordig afschuwelijk laag zijn. Het aantal jobs waarin mensen zich dienen tevreden te stellen met 275-300 frank per uur bruto (45.000-50.000fr./maand) is zeer hoog, en niet zelden moet men zich van dat loon dan ook nog een wagen kunnen veroorloven. Het zou namelijk interessant zijn eens een studie te maken van de bereikbaarheid van de werkplaatsen met het openbaar vervoer: niet alleen heeft elk Vlaams boerendorp tegenwoordig z'n eigen KMO zone ten bewijze van het feit dat de burgemeester zich erg bekommert om de werkgelegenheid, maar zelfs in de grote industriële centra is het huilen met de pet op. Het Antwerpse havengebied bijvoorbeeld wordt maar voor één derde bediend door enkele sporadisch rijdende bussen waarvan uurrooster niet eens aangepast is aan ploegenarbeid.
Vrouwen met kinderen worden dan weer voor het probleem van een adequate kinderopvang geplaatst. Akkoord, het kan zijn dat een minderheid het hebben van kinderen als alibi beschouwt om niet te werken en de uitkering als een welgekomen extra beschouwt, maar als vrouw met jonge kinderen die wél wil werken moet je het maar eens proberen, tenzij bomma en bompa bereid zijn om gratis voor niets het ontbreken van kinderopvangcentra te compenseren...
Eisen
* Om het zogezegde 'tekort' aan arbeidskrachten te bestrijden in het voordeel van de werklozen zélf zal er, los van de ADV, gestreden moeten worden voor de volgende eisen:
* Kansen op herscholing en beroepsopleiding voor iedereen, zonder dwang en sanctie, maar integendeel met de garantie dat er na de opleiding ook een job volgt.
* Een substantiële verhoging van het minimumloon
* Niet alleen de werkzoekende moet verantwoording afleggen wanneer hij/zij een job weigert, ook de werkgever moet verantwoording afleggen wanneer kandidaten geweigerd worden en moet gesanctioneerd worden wanneer dit gebeurt op discriminerende of niet-relevante criteria. Ook de uitzendkantoren moeten hieraan onderworpen worden. Het feit dat de VDAB/BGDA/FOREM arbeidsbemiddeling voor de bedrijven gratis is moet ter discussie worden gesteld.
* Het bestrijden van het zwartwerk met de nadruk op het bestraffen van diegenen die het zwartwerk organiseren (de zwartwerkers zélf zijn al genoeg slachtoffer door het ontberen van sociale bescherming) zodat de zwartwerkers opnieuw in het reguliere circuit worden geduwd.
* Een uitgebreid netwerk van gratis en kwalitatief hoogstaande kinderopvancentra.
* De volledige bereikbaarheid van alle grote en kleine industriële zones met het openbaar vervoer, dienstregelingen die afgestemd zijn op de werktijden. Een verantwoorde inplanting van nieuwe industriële zones rekening houdend met de belangen van mens en milieu (uitschakeling van overtollig wegverkeer, geen verdere versnippering van de open ruimte)
Tot besluit: voor zover er écht een tekort is op de arbeidsmarkt kan het worden opgelost door een aantal doortastende beleidsmaatregelen. Zoals de zaken er nu voorstaan wordt het echter overroepen om de toch zo door het patronaat gevreesde arbeidsduurvermindering te bestrijden.
